Ministerstwo Spraw Zagranicznych dysponuje wyspecjalizowanym instrumentarium w postaci sieci ok. 120 placówek dyplomatyczno-konsularnych za granicą. Sprawy polonijne przypisane są do właściwości konsula RP na mocy ustawy Prawo konsularne.

W centrali MSZ za problematykę polonijną odpowiedzialny jest Departament Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą. Odpowiada za kształtowanie, realizację i koordynację współpracy z Polonią i Polakami za granicą. Departament podejmuje też działania na rzecz ochrony praw osób polskiego pochodzenia i mniejszości polskich za granicą oraz nadzoruje realizację ustawy o Karcie Polaka i wspiera proces repatriacji.

Do kompetencji DWPPG należy także:

• nadzór nad pracą placówek dyplomatycznych i urzędów konsularnych RP w zakresie działań polonijnych (oceny, określanie zadań, bieżąca współpraca);
• planowanie oraz kontrola wydatkowania funduszów MSZ na wspieranie Polonii i Polaków za granicą przekazywanych przez placówki;
• organizowanie konkursów na projekty organizacji pozarządowych dot. infrastruktury polonijnej;
• prowadzenie kont w mediach społecznościowych (Twitter -X oraz Facebook - Meta) @PolacyŚwiatu;
• współpraca z TV Polonia i TVP Wilno.