Polski Ład

Polska gospodarka jest jedną wśród najszybciej rozwijających się gospodarek w Unii Europejskiej. Mimo pandemii w naszym kraju odnotowaliśmy wzrost zatrudnienia: z 16,48 mln (2019 r.) do 16,53 mln (2021 r.).

Z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych wydano 13 mld zł na inwestycje bliskie ludziom. W ramach Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg w latach 2019-2021, przeznaczono ponad 10 mld zł na 13 tys. km dróg samorządowych. Zmodernizowano także ponad 5,9 tys. km torów kolejowych (w latach 2016-2022), a także ponad 1100 dworców, stacji i przystanków kolejowych. Oddano 1648,5 km dróg ekspresowych i autostrad do użytku w latach 2016-2021.

W czasie kryzysu państwo musi wziąć na siebie rolę głównego inwestora. Dzięki emisji obligacji rozwojowych możliwe będzie uruchomienie przez Bank Gospodarstwa Krajowego funduszu, który po ustaniu pandemii sfinansuje odbudowę i modernizację kraju. Te środki – oprócz 770 mld zł w ramach Polityki Spójności i Funduszu Odbudowy – posłużą do osiągnięcia europejskiego poziomu życia. Fundusz Polski Ład da nie tylko impuls rozwojowy, ale także realnie zmieni jakość życia mieszkańców zarówno dużych, jak też średnich i małych miast. Będzie wspomagał finansowo następujące zadania:

1. Nowoczesna Infrastruktura

Rozbudowa sieci autostrad i dróg ekspresowych, rozwój i remont dróg lokalnych, inwestycje w drogi kolejowe, budowa obwodnic, likwidacja niebezpiecznych miejsc:

• ponad 2 tys. km nowych dróg ekspresowych i autostrad;
• ponad 100 mostów i obwodnic;
• przebudowa 50 tys. km dróg, wielu kilometrów chodników lub ścieżek rowerowych, remont miejscowych mostów, tysiące bezpiecznych przejść dla pieszych.

2. Transport

Nowy i ekologiczny tabor, rozbudowa kolei aglomeracyjnej, inwestycje w porty i centra logistyczne:

• tysiące nowych nisko i zeroemisyjnych autobusów;
• nowe koleje aglomeracyjne;
• rozbudowa strategicznych portów i centrów logistycznych;
• 5,9 tys. km zmodernizowanych dróg kolejowych.

3. Dostępne usługi społeczne

Modernizacja placówek medycznych, edukacyjnych sportowych i kulturalnych, rewitalizacja przestrzeni publicznej:

• remont i doposażenie 700 małych oddziałów szpitalnych rocznie i 200 większych;
• zwiększenie dostępności do opieki medycznej, w tym m.in. setki nowych pracowni specjalistycznych (tomografów, rezonansów);
• budowa, przebudowa i doposażenie wysokospecjalistycznych podmiotów leczniczych;
• modernizacja i doposażanie podmiotów leczniczych udzielających świadczeń w zakresie opieki długoterminowej,
• modernizacja i doposażanie podmiotów leczniczych udzielających świadczeń w zakresie geriatrii,
• utworzenie 15 000 łóżek w opiece długoterminowej;
• utworzenie ok. 1000 łóżek geriatrycznych w szpitalach;
• wymiana 90 000 przestarzałych łóżek szpitalnych;
• zakup 420 ambulansów;
• modernizacja i doposażenie jednostek systemu PRM i jednostek współpracujących;
• budowa żłobków dla  dzieci, setki przedszkoli, świetlic oraz remonty w szkołach;
• rozwój lokalnej infrastruktury społecznej: nowe świetlice wiejskich, domy seniora, centra integracji i domy pomocy;
• setki działań z zakresu zazieleniania miast;
• wsparcie dla modernizacji 3,6 tys. boisk, centrów sportowych czy ogólnodostępnej infrastruktury fitness;
• zwiększenie do 80 proc. dofinansowania na budowę blisko 300 sal gimnastycznych i 100 basenów w gminach, które nie posiadają takich obiektów;
• ralizacja ponad 300 inwestycji muzealnych w całym kraju.

4. Cyfrowa Polska

Nowa infrastruktura informatyczna, walka z wykluczeniem cyfrowym:

• 5G we wszystkich obszarach miejskich i wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych do 2025 r.;
• ucyfrowienie wszystkich chętnych samorządów i lokalnych usług publicznych;
• setki kilometrów światłowodów umożliwiających szybką transmisję danych;
• dokończenie likwidacji białych plam w dostępie do internetu – ponad milion kolejnych gospodarstw domowych mających szerokopasmowy dostęp do internetu.

5. Inwestycje w Twój dom

Rozbudowa sieci wodno-kanalizacyjnej, budowa lokalnych oczyszczalni, program wymiany źródeł ciepła, fotowoltaika, mała retencja to:

• tysiące kilometrów nowoczesnej sieci wodno-kanalizacyjnej i kilkaset nowych oczyszczalni;
• blisko milion budynków z nowym, ekologicznym źródłem ciepła dzięki programowi "Czyste Powietrze";
• setki tysięcy domów z dofinansowaną instalacją fotowoltaiczną dzięki programowi "Mój Prąd";
• dziesiątki tysięcy posesjiz instalacją retencji wody w ramach programu "Moja Woda".

6. Czysta energia

Rozbudowa sieci energetycznej, rozwój technologii OZE, modernizacja ciepłowni:

• setki kilometrów nowoczesnej infrastruktury energetycznej;
• 500 mln EUR na inwestycje w farmy wiatrowe oraz infrastrukturę towarzyszącą;
• 120 nowych lub zmodernizowanych ciepłowni.

Na co przede wszystkim przeznaczone będą Inwestycje z Polskiego Ładu? Na:

• modernizację szpitali;
• budowę żłobka;
• odnowienie muzeum;
• budowę dostępu do kanalizacji;
• remont szkoły;
• rewitalizację zabytków;
• ocieplenie budynków;
• budowę ścieżki rowerowej;
• montaż paneli słonecznych;
• budowę basenu.

Wsparcie dla instytucji publicznych i samorządów pozwoli im realizować plany inwestycyjne bez zwiększania zadłużenia. Wsparcie inwestycyjne będzie też impulsem rozwojowym dla całego kraju, który pomoże utrzymać miejsca pracy i złagodzi skutki dekoniunktury wywołanej przez pandemię. Dzięki temu Polacy skorzystają na poprawie jakości ich otoczenia, a polskie firmy – główni wykonawcy zadań inwestycyjnych – będą mogły utrzymywać i tworzyć nowe miejsca pracy.

Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg jest największym zintegrowanym instrumentem wspierania dróg samorządowych. Wpływa przede wszystkim na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz zwiększenie atrakcyjności i dostępności terenów inwestycyjnych.

Chcemy przeznaczyć na drogi samorządowe co najmniej 28 mld złotych. Dzięki rządowemu programowi wsparcia inwestycje na drogach samorządowych przebiegają sprawniej niż za poprzednich rządów. W latach 2009-2015 ze środków przeznaczonych na zadania na drogach lokalnych zrealizowano 14 802 km dróg, wobec ok. 20 012 km w latach 2016-2021.

 

Z powodu zmian w podatku dochodowym mniej środków zostanie w budżetach samorządów, a zamiast tego więcej w kieszeniach Polaków. Ten ubytek zniwelujemy nową subwencją dla samorządów na cele inwestycyjne.

 

Via Carpatia, Via Baltica, Rail Baltica, rozbudowa Portu Gdańskiego, przekop Mierzei Wiślanej – to tylko wybrane projekty strategiczne, których realizacja po kryzysie pandemicznym stanie się kołem zamachowym gospodarki, dającym nowy impuls rozwojowy. Pomogą utrzymać miejsca pracy i złagodzić skutki dekoniunktury wywołanej przez pandemię.

 

W ramach realizacji Krajowego Programu Kolejowego do końca kwietnia 2022 r. na sieci kolejowej zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe SA wykonane zostały roboty modernizacyjne na 5,9 tys. km torów, natomiast obecnie trwają prace w zakresie kontynuacji Krajowego Programu Kolejowego do 2030 roku, które określą docelową długość zmodernizowanych linii kolejowych. Analizujemy szereg scenariuszy inwestycyjnych przy założeniu różnych wariantów alokacji środków Unii Europejskiej możliwej do uzyskania w ramach poszczególnych programów. Lista projektów tworzona jest z uwzględnieniem kwestii priorytetowych, tj. konieczności kontynuacji projektów rozpoczętych, kontynuacji projektów, dla których przygotowana została dokumentacja ze środków UE w perspektywie finansowej 2014-2020 oraz prac w zakresie ukończenia sieci bazowej Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T).

Program Inwestycji Dworcowych przewiduje obecnie modernizację 189 dworców kolejowych.

 

Dynamiczny rozwój obszarów metropolitalnych w ostatnich latach tworzy coraz większe wyzwanie dla komunikacji zbiorowej. Jednym z dokuczliwych problemów wielu aglomeracji jest brak skoordynowanego i sprawnego transportu zbiorowego. Projekt Kolei Aglomeracyjnych będzie rozwiązaniem tych bolączek.

 

Celem tej inwestycji jest integracja transportu lotniczego, kolejowego i drogowego. Potencjał CPK pozwoli na stworzenie ponad 150 tys. miejsc pracy. Jednocześnie budowa CPK podniesie polski PKB szacunkowo nawet o 3,2 proc. Ta inwestycja to miara wyzwań rozpoczętej dekady.

 

Transport morski i intermodalny to podstawa łańcuchów dostaw XXI wieku. Budowa Portu Centralnego w Gdańsku, utworzenie dwóch terminali kontenerowych, terminalu off-shore, LNG, przestrzeni dla stoczni i statków pasażerskich, dalsza rozbudowa portów w Szczecinie i Świnoujściu, w tym budowa toru żeglugowego do głębokowodnego terminala kontenerowego w Świnoujściu − to cele, które zrealizujemy. Zdolności przeładunkowe polskich portów poprawi również budowa szerokiego toru do portów Trójmiasta.

 

Dalszy rozwój telekomunikacyjnej sieci dla urządzeń mobilnych przyniesie likwidację białych plam, a cała Polska zyska dostęp do sygnału dającego możliwość wykorzystania sieci 5G. Dzięki zwiększeniu wydatków na Fundusz Szerokopasmowy każde gospodarstwo, urząd czy szkoła zyskają dostęp do szybkiego światłowodowego połączenia teleinformatycznego.

 

W porównaniu z 2015 r. zwiększyliśmy sieć dróg szybkiego ruchu o ponad 40 proc. W 2025 r. będzie w Polsce już dwa razy więcej dróg szybkiego ruchu niż w 2015 r. Rządowy Program Budowy Dróg Krajowych do 2030 r. (z perspektywą do 2033 r.) pozwoli na osiągnięcie 8 tys. km dróg szybkiego ruchu.

Wydamy blisko 300 mld zł na nowoczesną infrastrukturę transportową.

 

Do 2030 r. chcemy dokończyć budowę całej sieci dróg szybkiego ruchu w Polsce, a następnie uzupełniać ją o kolejne odcinki wskazane przez lokalne społeczności. Obok realizowanych prac, jak dokończenie autostrady A1 oraz drogi S19 między Lublinem a Rzeszowem, należy ukończyć budowę wschodniego odcinka A2. Kluczowa dla rozwoju północno-zachodniej Polski jest budowa drogi S10 łączącej Szczecin, Piłę, Bydgoszcz, Toruń i Warszawę, a także S8 między Wrocławiem a Kłodzkiem. Rozpoczniemy też prace na odcinku S19 między Lublinem a Białymstokiem. Wybudujemy zachodnią obwodnicę Szczecina. Będziemy kontynuować rozpoczętą przez rząd PiS budowę drogi S11 ze Śląska do Koszalina i Kołobrzegu. Zainicjujemy również procedurę podnoszenia klas dróg krajowych o znaczeniu subregionalnym, np. DK94 na zachód od Wrocławia.

Przeczytaj więcej o Rządowym Programie Budowy Dróg Krajowych.

 

Działania podejmowane przez rząd od 2015 r. służą rozwijaniu i przywracaniu infrastruktury kolejowej, likwidowanej przez poprzednie rządy zwłaszcza w powiatach. Kontynuacją tych działań będzie rozszerzenie połączeń do mniejszych miejscowości  przez dodanie do dotychczasowych połączeń kolejowych uzupełniających tras autobusowych. Umowa Ramowa o świadczenie usług publicznych w zakresie międzywojewódzkich i międzynarodowych kolejowych przewozów pasażerskich na lata 2021-2030 zwiększy dostęp pasażerów do kolei. Umożliwi wzrost liczby połączeń uruchamianych przez PKP Intercity do ponad 196 tys. w 2030 r.

Inwestycje w śródlądowe drogi wodne umożliwią rozwój firm i tworzenie nowych miejsc pracy na obszarach położonych wzdłuż Odrzańskiej Drogi Wodnej oraz Dolnej Wisły. Ponad 500 przedsiębiorstw z sektora żeglugi śródlądowej umocni swoją pozycję, a absolwenci szkół branżowych i wyższych znajdą zatrudnienie na krajowym rynku pracy.

Transport wodny śródlądowy przyczyni się do rozwoju gospodarczego Polski – uzupełni infrastrukturę intermodalną i zwiększy wykorzystanie potencjału portów morskich w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu.

Rozwój śródlądowych dróg wodnych podniesie poziom ochrony przeciwpowodziowej blisko 9 milionów osób oraz zapewni ochronę mienia i dziedzictwa kulturowego.

 

Chcemy, aby rynek zamówień publicznych mocniej otwierał się na rodzime MŚP. W tym celu przyjmiemy Politykę Zakupową Państwa, której celem będzie nadanie pożądanego kierunku działaniom zakupowym zamawiających, zwłaszcza przez promocję wzrostu potencjału wykonawców należących do tego sektora. Ponadto wprowadzimy przepisy tworzące polski system certyfikacji wykonawców zamówień publicznych. Ograniczy to obowiązki formalne związane z udziałem w postępowaniach oraz przyspieszy procedury zakupowe. Dzięki temu powstanie system, który będzie sprzyjał przede wszystkim przedsiębiorcom posiadającym realny potencjał zbudowany na lokalnych zasobach. Będziemy kontynuować kierunek obrany w nowym Prawie zamówień publicznych, które weszło w życie w 2021 roku i wzmocniło pozycję MŚP, m.in. dzięki wprowadzeniu katalogu klauzul obowiązkowych i zakazanych, ograniczeniu wysokości i zakresu kar umownych czy wprowadzeniu obowiązku częściowych płatności i zaliczek w dłuższych umowach.

 

Zasoby wodne w Polsce są stosunkowo niewielkie, a dodatkowo cechuje je zmienność sezonowa i zróżnicowanie obszarowe. Wielkość odnawialnych zasobów wody słodkiej przypadająca na 1 mieszkańca wynosi niecałe 1,6 tys. m3, co wskazuje na zagrożenie niedoborem wody. Dzięki inwestycjom w infrastrukturę wodną możliwe jest zapewnienie zrównoważonego gospodarowania wodami, ochrona przed powodzią i suszą oraz poprawa stanu jakościowego wód.

 

Wprowadzimy program dofinansowania budowy centrów lokalnej wspólnoty na bazie wcześniej stworzonego planu modułowego. Budownictwo modułowe, dzięki nowym technologiom, jest coraz bardziej doceniane. Prefabrykowane moduły to już nie tylko synonim architektury tymczasowej, ale budynków użyteczności publicznej, takich jak szkoły, przedszkola czy hotele. Największym atutem budownictwa modułowego jest szybki czas realizacji inwestycji, ale także zmiana funkcji, które pełnią budynki samorządowe. Gminy będą miały możliwość dostosowania funkcjonalności budynków do potrzeb lokalnej społeczności, np. koncentrując się na tym, by było to miejsce spotkań, aktywizacji społecznej i przedsiębiorczości. Budynek ten będzie mógł ulegać zmianom po jakimś czasie wraz ze zmianami społeczności lokalnej, co będzie wymagać mniejszych nakładów inwestycyjnych, a jego modyfikacja, co istotne, będzie prostsza niż w przypadku budownictwa tradycyjnego.

 

W 2021 r. rozpoczęliśmy proces odbudowy zachodniej pierzei placu Piłsudskiego. Realizacja inwestycji obejmującej Pałac Saski, Pałac Brühla oraz ciąg kamienic wzdłuż ulicy Królewskiej jest spełnieniem politycznego testamentu Lecha Kaczyńskiego, który jako Prezydent m.st. Warszawy zainicjował starania na rzecz tego dzieła. Fasady odbudowywanych gmachów odtworzone zostaną zgodnie ze stanem z sierpnia 1939 r., natomiast wnętrza będą użytkowe i nowoczesne. Ideą odbudowy jest ożywienie historycznego serca miasta i przywrócenie jego istotnej roli jako popularnego i lubianego miejsca spotkań mieszkańców, które oferuje liczne możliwości wartościowego spędzania czasu oraz stanie się wizytówką nowoczesnej stolicy, w której przeszłość płynnie łączy się z przyszłością.

 

Gminy, które zaangażują się w budowę mieszkań komunalnych lub w ramach SIM, TBS (w tym na zasadach „lokal za grunt”), będą mogły uzyskać dodatkowe wsparcie na inwestycje towarzyszące (np. budowa dróg, kanalizacji, szkół, przedszkoli). Za każde zrealizowane przedsięwzięcie mieszkaniowe gmina otrzyma grant na pokrycie 10 proc. takiej inwestycji towarzyszącej.

 

Wdrożymy fundusz finansujący gminne programy rewitalizacji (także miejskich kamienic). Procedura pozyskiwania środków z KFR będzie bardzo prosta. Najpierw gminy będą występować z wnioskami o dotacje na dofinansowanie inwestycji, m.in. mieszkaniowych, infrastrukturalnych i środowiskowych. Po zrealizowaniu określonych celów dotacje będą przekształcane w bezzwrotne granty.

 

Chcemy, aby miasta i wsie były dla mieszkańców naprawdę przyjazne. Dlatego wprowadzimy nowe, powszechnie obowiązujące standardy urbanistyczne, które zagwarantują dostęp do podstawowych usług społecznych, takich jak szkoły, przedszkola czy tereny zielone. Przedstawimy katalog uwzględniający różnorodną specyfikę poszczególnych miast i wsi. Będzie on stosowany przy opracowywaniu zasad zabudowy i zagospodarowania terenów.

 

„Lokal za grunt” to nowa możliwość współpracy samorządów z inwestorami. W tym modelu inwestor może pozyskać od samorządu grunt pod inwestycję w zamian za prawa do części wybudowanych lokali. Otrzymane lokale mieszkalne gmina będzie mogła przeznaczyć na potrzeby rodzin, które nie są w stanie kupić lub wynająć mieszkania po cenach rynkowych, a w przypadku lokali użytkowych – otworzyć w nich np. przedszkole czy punkt aktywności lokalnej. Podobne rozwiązania funkcjonują w wielu państwach, np. USA, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Holandii. Poza zwiększeniem dostępności mieszkań regulacja ta przyczyni się do zmniejszania rozwarstwienia społecznego i segregacji przestrzennej.

 

Jednym z największych wyzwań, ale jednocześnie szans w dziedzinie budownictwa, jest obecnie cyfryzacja procesu budowlanego. Rząd wspólnie z Głównym Urzędem Nadzoru Budowlanego przygotował pakiet rozwiązań wprowadzających ułatwienia cyfrowe do ustawy Prawo Budowlane, w tym możliwość składania określonych dokumentów w procesie inwestycyjno-budowlanym w postaci elektronicznej. Cyfryzacja procesu budowlanego umożliwi jego unowocześnienie, uproszczenie i przyspieszenie. Cyfryzacja wpłynie też na przejrzystość w ustalaniu kolejności rozpatrywania poszczególnych spraw urzędowych. Postępująca cyfryzacja administracji i branży budowlanej zaczną ze sobą współgrać, wywołując efekt synergii - spójnego, nowoczesnego podejścia do przebiegu procesu inwestycyjnego.

 

Spółdzielnie mieszkaniowe obejmują dziś ok. 4 mln mieszkań. To wielki potencjał, który trzeba rozwinąć. Dlatego zapewnimy spółdzielcom większe prawa w procesach decyzyjnych. Wprowadzimy kadencyjność prezesów i zarządów oraz zasadę ich wybierania przez wszystkich członków spółdzielni (a nie np. tylko przez radę nadzorczą). Zagwarantujemy również większą transparentność funkcjonowania spółdzielni przez rozszerzenie prawa członków do informacji o jej działalności.

 

Bezpieczny najem z czynszem w przystępnej cenie zbyt długo był tylko marzeniem. Pora wreszcie to zmienić. Agencje najmu to instytucje, które dzięki preferencyjnym rozwiązaniom podatkowym oraz gwarancji długookresowej umowy będą mogły dzierżawić lokale z rynku po niższych cenach, a następnie wynajmować je wskazanym przez gminę lokatorom. Beneficjenci otrzymają dodatkowo dopłatę do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start.

 

Zaoferujemy wsparcie, które sprawi, że instalacje OZE w budynkach wielorodzinnych będą bardziej opłacalne. Podobną pomoc finansową skierujemy także do wspólnot mieszkaniowych.

 

SIM-y to nowy filar programu mieszkaniowego. Powstające w całej Polsce z udziałem gmin i Krajowego Zasobu Nieruchomości spółki staną się wehikułem budowy nowoczesnych mieszkań na wynajem o umiarkowanym czynszu.

 

Aby standard urbanizacyjny w Polsce faktycznie się podniósł, potrzebujemy oparcia planu ogólnego na precyzyjnej i racjonalnej strategii rozwoju. Nowe inwestycje na podstawie indywidualnych decyzji administracyjnych będą możliwe wyłącznie w ramach uzupełniania istniejącej zabudowy, z dostępem do drogi, na terenach w pełni wyposażonych w niezbędne media i spełniających ustawowe wymagania dostępności do obiektów infrastruktury społecznej. Zwiększenie zwartości zabudowy przyczyni się do zmniejszenia nakładów na transport przy realizacji nowych inwestycji, zminimalizuje koszty wyposażenia w niezbędną infrastrukturę techniczną i poprawi warunki bytowe mieszkańców.

 

Dzięki zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, od 2025 r. każda gmina w Polsce będzie dysponowała planem ogólnym, powiązanym ze strategią rozwoju. Plan w elastyczny sposób będzie określał ramy lokalizacyjne dla nowej zabudowy, uwzględniając istniejące potrzeby rozwojowe gmin. Szczegółowe rozstrzygnięcia zapadną na poziomie planu zabudowy, a także zintegrowanych projektów inwestycyjnych, w ramach których możliwe będzie zawarcie partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie podziału obowiązków inwestycyjnych między gminą i inwestorem.

 

W wielu miejscach w Polsce mamy dużo niewykorzystanej przestrzeni, szczególnie w dużych miastach. Chodzi m.in. o tereny nad liniami kolejowymi, które są bardzo atrakcyjne, ale na których przeprowadzenie inwestycji w zabudowę jest bardzo trudne. Obecne uregulowania prawne wykluczają też możliwość sprzedaży powierzchni nad torami, co skutkuje niemożliwością wykorzystywania tych terenów do rozwoju miast i pozbawia PKP S.A. możliwości zarobku. Prawo własności warstwowej, w różnych formułach występuje w regulacjach prawnych innych państw europejskich (np. w Niemczech, Szwecji, czy Francji). Dzięki rozwiązaniom prawnym proces inwestycyjny w wielu miastach zostanie uproszczony m.in. dzięki możliwości łatwiejszego finansowania.