Opracowanie oceniające chiropterofaunę miast Podkarpacia
Projekt pn. "Opracowanie oceniające chiropterofaunę miast Podkarpacia" realizowany jest w ramach umowy o dofinansowanie nr 884/2021/Wn-50/NE-PR/D z dnia 23 września 2021 r. zmienionej Aneksem nr 1/845 z dnia 5 września 2022 r. oraz Aneksem nr 2/129 ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Kwota dofinansowania: 89 000,00 zł
Opracowanie ma na celu rozpoznawanie chiropterofauny w przykładowych miastach Podkarpacia, następnie opracowanie wytycznych/zaleceń, które sprzyjać będą ochronie nietoperzy. Pozwoli to na podejmowanie przez tut. Organ stosownych działań ochronnych (w oparciu o inne źródła finansowania), adekwatnych do występujących w danym mieście gatunków (np. podjęcie współpracy z Zarządami Zieleni Miejskiej czy Urzędami Miast). W przyszłości planowane jest także (również w oparciu o wyniki ekspertyzy) wydanie książeczki informacyjnej o ww. tematyce skierowanej do pracowników administracji w miastach, developerów, inwestorów, szkół itp.
W projekcie zostały ujęte 4 miasta:
- Stalowa Wola - jako miasto przemysłowe,
- Rzeszów - jako duża aglomeracja miejska,
- Przemyśl - jako miasto zabytkowe,
- Ustrzyki Dolne - jako małe miasteczko.
Obecny rozwój infrastruktury i związanych z tym oddziaływań silnie wpływa na nietoperze, w tym również na obszarach miejskich. Zjawisko to różni się w zależności od tempa, przyjętego kierunku rozwoju i podejmowanych inwestycji, w tym związanych z remontem poszczególnych obiektów czy projektowaniem zieleni. Fauna nietoperzy miast województwa podkarpackiego jest słabo poznana. Wiąże się to z założeniem, iż tereny zurbanizowane i uprzemysłowione nie sprzyjają występowaniu tych ssaków. Tymczasem badania prowadzone w Polsce (np. w obrębie konurbacji śląsko-dąbrowskiej) wskazują, że chiropetrofauna miast jest interesująca, zaś jej poznanie jest gwarancją podjęcia skutecznej ochrony gatunków nietoperzy. Dotyczy to zarówno miast szybko rozwijających się (Rzeszów, Stalowa Wola) jak i mniejszych, zabytkowych miast (Przemyśl, Jarosław, Łańcut). W każdym z nich istotne jest poznanie specyfiki chiropterofauny, zdiagnozowanie terenów i obiektów korzystnych dla ich występowania. Pozwoli to na późniejszą diagnozę oddziaływań planowanych inwestycyji i podjęcia stosownych działań minimalizujących.
Przykładowym wykorzystaniem opracowania może być wpisanie jego wyników w dokumenty planistyczne, strategie rozwoju czy rewitalizacji miast a także motorem do podjęcia działań związanych z ochroną czynną (np. poprzez wieszanie budek dla nietoperzy czy wprowadzenie zadrzewień). Posłużyły to również wskazaniom do ochrony starodrzewiu czy informacjom w zakresie podejmowania remontów budynków (zarówno mieszkalnych jak i sakralnych czy innych obiektów). Ważne jest także rozpoznanie jakie elementy przestrzeni miejskiej (np. parki, szczeliny budynków) wykorzystywane są przez nietoperze na poszczególnych etapach życia (np. żerowanie, zimowanie, miejsca letniego schronienia, migracje). Istotna jest też ocena łączności ekologicznej miast z terenami przyległymi, w tym również w perspektywie powiększania aglomeracji. Warto też zauważyć, że obecnie tereny miast w dużej części podlegają pracom rewitalizacyjnym w postaci remontu budynków czy podejmowaniu działań w obrębie skwerów, parków czy zieleńców a także wprowadzaniu iluminacji. Prace te w większości w żaden sposób nie są analizowane pod kątem wpływu na nietoperze.
W Polsce wszystkie gatunki nietoperzy podlegają ochronie prawnej na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, jednak ich populacja stale się zmniejsza. Większość prowadzonych w kraju projektów nakierowanych jest na ochronę gatunków w obrębie sieci Natura 2000, tymczasem istotne jest prowadzenie działań ochronnych także dla pozostałych gatunków tej grupy zwierząt.