Polska w Kolumbii

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Położenie geograficzne: Kolumbia (oficjalna nazwa: Republika Kolumbii, hiszp. República de Colombia) leży w północnozachodniej części Ameryki Południowej i jest jedynym państwem kontynentu mającym dostęp do obu oceanów: Atlantyckiego (poprzez Morze Karaibskie) i Spokojnego. Od południa graniczy z Ekwadorem i Peru, od wschodu z Brazylią i Wenezuelą, a od północy z Panamą.

Ludność: W Kolumbii mieszka obecnie ok. 50,3 mln ludzi. Pod względem liczby ludności Kolumbia zajmuje trzecie miejsce w Ameryce Łacińskiej po Brazylii i Meksyku. Przyrost liczby ludności od ponad 20 lat wynosi niecałe 2% w skali roku. 

Gęstość zaludnienia zależy od regionu – w zachodniej części kraju, czyli w regionie andyjskim i na wybrzeżu, mieszka ponad 90% Kolumbijczyków. Z ostatniego spisu powszechnego Kolumbii (2018 r.) wynika, że 86,2% ludności to biali i Metysi, 4,4% to społeczność indiańska a 9,34% to Afrokolumbijczycy. Biali, głównie potomkowie Hiszpanów, stanowią ok. 20% ludności. Czarnoskórzy Kolumbijczycy zamieszkują głównie wybrzeża Pacyfiku i Morza Karaibskiego. Ponadto na terenie Kolumbii znajduje się 735 rezerwatów, zajmujących około 30% powierzchni kraju, zamieszkałych przez ponad milion Indian.

Powierzchnia: Kolumbia jest czwartym krajem Ameryki Południowej pod względem wielkości terytorium. Jej powierzchnia wynosi 2 070 408 km², w tym obszar lądowy – 1 141 748 km², a 928 660 km² zajmują wody terytorialne.

Stolica: Stolica Kolumbii - Bogota (dawna nazwa – Santa Fé de Bogota) leży w centrum kraju, w paśmie Andów Wschodnich, na wysokości 2 600 m n.p.m. W Bogocie mieszka ok. 7,8 mln osób.
Języki urzędowe: Językiem urzędowym Kolumbii jest hiszpański, którym posługuje się ogromna większość mieszkańców kraju. Konstytucja z 1991 roku ustanowiła na terenach rezerwatów językami urzędowymi także języki indiańskie. Obecnie używanych jest ich około 65. Na wyspach San Andrés i Providencia używa się odmiany języka angielskiego.

Warunki klimatyczne

Bliskość równika sprawia, że roczne wahania temperatury na terenie Kolumbii są bardzo niewielkie. Temperatura zmienia się jednak wraz z wysokością, dając w efekcie różne rodzaje klimatu, od gorącego na nizinach po górski w Andach. W Kolumbii są dwie pory roku: sucha (zwana latem) i deszczowa (zwana zimą). Układ pór roku jest różny w zależności od regionu. W regionach andyjskich w ciągu roku kalendarzowego są dwie pory suche: od grudnia do marca i od lipca do września oraz dwie pory deszczowe, choć ilość opadów i długość pór roku może się zmieniać. Na nizinie Los Llanos okres pomiędzy grudniem i marcem to pora sucha, pozostała część roku jest deszczowa. W regionie Amazonii jest zazwyczaj wilgotno i gorąco przez cały rok.

Główne bogactwa naturalne

•    węgiel kamienny, występujący na zachodzie (departamenty Antioquia i Valle del Cauca), w północno-wschodniej części kraju (departamenty Santander, Norte de Santander i La Guajira) oraz w centrum (departamenty Boyacá i Cundinamarca);
•    ropa naftowa - na południu, blisko granicy z Ekwadorem, w departamencie Putumayo, na nizinach tzw. Llanos, w departamencie Meta i Casanare oraz na północnym wschodzie kraju – departamenty Arauca, Santander i Norte de Santander;
•    gaz ziemny – w departamentach Meta i La Guajira;
•    nikiel – na wybrzeżu karaibskim, w departamencie Córdoba;
•    szmaragdy, występujące głównie w departamencie Boyacá;
•    złoto – departamenty Chocó i Nariño (wybrzeże Pacyfiku).

System walutowy, kurs i wymiana

Kolumbijską walutą jest peso, dostępne w następujących nominałach: 1.000, 2.000, 5.000, 10.000, 20.000, 50.000 i 100.000 (banknoty) oraz 50, 100, 200, 500 i 1.000 (monety). 

Kurs peso względem dolara w 2022 r. uległ wyraźnemu pogorszeniu. Na początku stycznia 2022 r. średni kurs miesięczny dolara wynosił 3.981 peso, podczas gdy pod koniec września 4.590 peso. 

Walutę można wymieniać w bankach lub w kantorach (casas de cambio). Kantory najłatwiej znaleźć w centrach handlowych. W większości należy okazać dokument tożsamości, a czasami pobierany jest też odcisk palca. W kantorach kurs wymiany jest zwykle korzystniejszy niż w bankach.

Religia

Kolumbijska konstytucja gwarantuje obywatelom wolność wyznania i kultu. Religią dominującą w Kolumbii jest chrześcijaństwo – około 95% populacji, z czego ponad 80% wyznawców określa się jako katolicy. Po 1% wyznawców w Kolumbii mają także pierwotne religie animistyczne, judaizm, hinduizm, islam i buddyzm. Oficjalne święta związane są z religią katolicką.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

Dni ustawowo wolne od pracy w Kolumbii obejmują różne święta narodowe i religijne. Większość świąt w Kolumbii ma ruchomą datę – obchodzi się je w pierwszy poniedziałek następujący po dacie święta​​​​​​.​ Święta religijne obchodzone są w większości takie same jak w Polsce, z niewielkimi różnicami: w Wielkanoc dniami wolnymi od pracy są Wielki Czwartek i Wielki Piątek, a w okresie Świąt Bożego Narodzenia dzień 26 grudnia nie jest dniem wolnym od pracy. ​​​

• Nowy Rok – 1 stycznia
• Objawienie Pańskie – 6 stycznia *
• Dzień świętego Józefa – 19 lutego *
• Wielki Czwartek (3 dni przed Wielkanocą)
• Wielki Piątek (2 dni przed Wielkanocą)
• Święto Pracy – 1 maja
• Wniebowstąpienie (poniedziałek sześć tygodni po Niedzieli Wielkanocnej)
• Boże Ciało (poniedziałek dziewięć tygodni po Niedzieli Wielkanocnej)
• Dzień Najświętszego Serca Jezusa (poniedziałek dziesięć tygodni po Niedzieli Wielkanocnej)
• Dzień świętego Piotra i świętego Pawła – 29 czerwca *
• Święto Niepodległości – 20 lipca
• Rocznica bitwy nad rzeką Boyacá  – 7 sierpnia
• Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny – 15 sierpnia *
• Dzień Rasy (odkrycie Ameryki) – 12 października *
• Wszystkich Świętych – 1 listopada *
• Dzień Niepodległości Cartageny – 11 listopada *
• Dzień Niepokalanego Poczęcia – 8 grudnia
• Boże Narodzenie – 25 grudnia

* W przypadku, gdy święto nie przypada w poniedziałek, to automatycznie przenoszone jest na następny poniedziałek.

Infrastruktura transportowa

Do najważniejszych lądowych przejść granicznych należą: Cúcuta, Paraguachon i Arauca (granica z Wenezuelą), Rumichaca i San Miguel (z Ekwadorem), Yaguas i Atacuari (z Peru). Do głównych portów nad Morzem Karaibskim należą: Santa Marta, Barranquilla i Cartagena, a najważniejszym portem nad Pacyfikiem jest Buenaventura. Na granicy z Brazylią ważnym granicznym portem rzecznym jest Leticia. Porty lotnicze posiadają niemal wszystkie stolice departamentów Kolumbii. Ze względu na duże odległości, trudne ukształtowanie terenu oraz nie najlepszy stan dróg, transport powietrzny jest najwygodniejszym sposobem podróżowania. W Kolumbii nie istnieje pasażerska komunikacja kolejowa.

Obowiązek wizowy

Od 1 maja 2008 r. obywatele polscy nie potrzebują wizy na wjazd do Kolumbii, jeśli planowany pobyt nie przekracza 90 dni. W momencie wjazdu do Kolumbii deklaruje się funkcjonariuszowi miejscowych służb celnych cel podróży, a on w zależności od tego określa czas pobytu w kraju i dokonuje odpowiedniego wpisu w paszporcie (nieodpłatnie). Natomiast przedłużenie pobytu, a tym samym ważności wizy, jest odpłatne.

Ustrój polityczny

Kolumbia, zgodnie z konstytucją z 1991 roku, jest republiką prezydencką (prezydent jest jednocześnie głową państwa i szefem rządu). Republika Kolumbii jest państwem unitarnym z podziałem władzy na wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą.

Pod względem administracyjnym kraj dzieli się na 32 departamenty oraz Dystrykt Stołeczny.

Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza – Kongres – składa się z dwóch izb: Senatu, w którym zasiada 102 senatorów i 166-osobowej Izby Reprezentantów. Członkowie Kongresu wybierani są w wyborach bezpośrednich na czteroletnią kadencję.

Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, którego szefem jest Prezydent Republiki. Prezydent wybierany jest w wyborach bezpośrednich na okres czterech lat i to on ustala skład rządu. Od 2018 r. prezydentem Kolumbii jest Iván Duque Márquez.

Struktura administracji gospodarczej

Najwyższymi organami administracji gospodarczej w Kolumbii są ministerstwa:

• finansów i kredytu publicznego,
• handlu, przemysłu i turystyki,
• górnictwa i energii,
• rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich.

Ministerstwo Finansów i Kredytu Publicznego koordynuje politykę makroekonomiczną kraju, określa i realizuje politykę fiskalną, dysponuje środkami publicznymi w zakresie polityki budżetowej i finansowej.

Ministerstwu Finansów podlegają: Krajowa Dyrekcja ds. Podatków i Ceł (DIAN), Fundusz Gwarancyjny Instytucji Spółdzielczych (FOGACOOP), Biuro ds. Emerytur i Opłat Parafiskalnych (UGPP), Krajowa Generalna Izba Obrachunkowa, Biuro Informacji i Analiz Finansowych (UIAF), Fundusz Gwarancyjny Instytucji Finansowych (FOGAFIN), Investors Relation Colombia (IRC) oraz centralne instytucje nadzoru i kontroli finansowej, tzw. Superintendencia Financiera i Supersolidaria.

Ministerstwu Handlu, Przemysłu i Turystyki podlegają: Krajowy Fundusz Gwarancyjny, Kolumbijska Izba Rzemiosła, Bank Handlu Zagranicznego (BANCOLDEX), Fundusz Gwarancyjny Handlu Zagranicznego (FIDUCOLDEX), Instytucja Nadzorująca Przemysł i Handel oraz Instytucja Nadzoru Spółek, Centralny Zarząd Rachunkowości, Rada Techniczna Rachunkowości, Krajowa Rada Zarządzania Przedsiębiorstwami.

Ministerstwu Górnictwa i Energii podlegają: Krajowa Agencja Górnictwa (ANM), Komisja Regulacji Energii i Gazu (CREG), Krajowa Agencja Paliw Płynnych (ANH), Instytut Planowania i Promocji Rozwiązań Energetycznych (IPSE), Kolumbijska Służba Geologiczna (SGC), Jednostka Planowania Górniczo-Energetyczna (UPME) i firmy o większościowym udziale państwa: Ecopetrol, ISA, ISAGEN oraz regionalne przedsiębiorstwa energetyczne.

Ministerstwu Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich podlegają: Kolumbijski Instytut Rolnictwa i Rybołówstwa (ICA), Kolumbijski Instytut Rozwoju Obszarów Wiejskich (INCODER), Kolumbijski Instytut Badawczy Rolnictwa (CORPOICA), Fundusz Gwarancyjny Rozwoju Rolnictwa (BANCO AGRARIO FIDUAGRARIA), Fundusz Finansowania Sektora Rolnictwa i Rybołówstwa (FINAGRO), Agencja Promocji Kolumbijskich Produktów Rolniczych (CCI), Biuro Planowania Obszarów Wiejskich, Zagospodarowania Terenów i Użytków Rolnych (UPRA) oraz Bank Rolniczy Kolumbii (BANCO AGRARIO DE COLOMBIA S.A.).

Sądownictwo gospodarcze

Działalność gospodarcza w Kolumbii jest regulowana przez Kodeks Handlowy, wydany na mocy Dekretu 410 z 27 marca 1971 r. z późniejszymi zmianami. W sprawach gospodarczych nie podlegających Kodeksowi Handlowemu, stosuje się ustawodawstwo cywilne.

Nie istnieją wyspecjalizowane sądy ds. gospodarczych. Sądownictwo gospodarcze jest wykonywane przez sale ds. cywilnych sądów okręgowych i terytorialnych, które w zależności od sprawy stosują przepisy Kodeksu Handlowego lub prawa cywilnego.

Najwyższą instancją jest Izba ds. Kasacji Cywilnych Najwyższego Trybunału Sprawiedliwości.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Gospodarka kolumbijska w pierwszej połowie 2023 r. doświadczyła procesu spowolnienia, jednak według analityków – m.in. z BBVA - w drugim kwartale proces ten osiągnął najniższy punkt i w II poł. roku sytuacja gospodarcza zacznie się poprawiać. Jedną z oznak spowolnienia gospodarczego Kolumbii w 2023 r. jest indeks aktywności gospodarczej (ISE), który pokazuje, jak roczna stopa wzrostu PKB zmniejszała się z miesiąca na miesiąc: 4,9% w styczniu, 2,4% w lutym, 1,5% w marcu, a w kwietniu wykazała wręcz spadek: -0,8%. Dotąd znane są tylko dane dot. PKB za I kwartał, który wykazał roczny wzrost o 3% w porównaniu do I kwartału 2022 r. Chociaż tempo wzrostu gospodarczego spadnie z 7,5 proc. w 2022 r. do ok. 1,5 proc. w 2023 r., to najsłabsze wyniki prawdopodobnie przypadły na II kwartał i kolejne miesiące przyniosą nieznaczny wzrost, stymulowany głównie przez konsumpcję prywatną i eksport. Według analizy opublikowanej w czerwcu przez BBVA, oczekiwane wyniki kolumbijskiej gospodarki w latach 2023-2024 będą determinowane spadkową tendencją inflacji, utrzymującą się restrykcyjną polityką pieniężną w kraju oraz spowolnieniem gospodarczym w krajach rozwiniętych. Z kolei ośrodek badań ekonomicznych ANIF przyjął za dobry znak spadek inflacji w II kwartale 2023 r. Według Urzędu Statystycznego Kolumbii (DANE) inflacja konsumencka w czerwcu 2023 r. wyniosła 12,13% w ujęciu rocznym, a 0,30% w miesięcznym. Zdaniem ANIF perspektywy są pozytywne, biorąc pod uwagę, że żywność nie napędza już wzrostu cen; istotna będzie dynamika cen transportu i usług, jak i intensywność suszy w następstwie zjawiska El Niño, które w Kolumbii wpływa nie tylko na ceny żywności, ale także na ceny energii, gdyż 70% jej wytwarzania zależy od elektrowni wodnych.

W odniesieniu do rynku pracy, według DANE, w czerwcu 2023 r. bezrobocie wyniosło 9,3%, co oznacza spadek o 1,2 punktu procentowego w porównaniu z tym samym okresem 2022 r. (10,5%).

Jeśli chodzi o handel zagraniczny, kolumbijski deficyt spadł w okresie styczeń-czerwiec 2023 r. o 21,2% rok do roku, osiągając poziom 5,47 mld USD (import wyniósł 30,02 mld USD, a eksport 24,55 mld USD). Z kolei według informacji Banku Centralnego deficyt na rachunku bieżącym bilansu płatniczego Kolumbii zmniejszył się w okresie styczeń-czerwiec 2023 r. o 1,9 mld USD w porównaniu z analogicznym okresem 2022 r., osiągając kwotę 6,11 mld USD (3,7% PKB), głównie dzięki niższemu deficytowi handlowemu. W czerwcu rząd kolumbijski podniósł prognozowany deficyt budżetowy na 2023 r. z 3,8% do 4,3% PKB. Ten nowy cel jest nadal niższy od deficytu zarejestrowanego w 2022 r. (5,3%).

Dług publiczny brutto rządu centralnego – wg najnowszych dostępnych danych - spadł do 198,77 mld USD (54,6% PKB) w maju 2023 r. z 61,1% w grudniu 2022 r. Wzrosło natomiast zadłużenie zagraniczne kraju. Do marca 2023 r. zadłużenie zagraniczne Kolumbii (publiczne i prywatne) osiągnęło 187,37 mld USD, co stanowi 55,3% PKB. Widoczny jest wzrost w porównaniu z danymi za styczeń 2023 r., kiedy liczba ta wyniosła 187 mld USD (54,2% PKB). Należy jednak zauważyć, że wraz ze spadkiem kursu dolara z 4.461 COP w marcu do 4.152 COP w czerwcu nastąpił wyraźny spadek zadłużenia zewnętrznego wyrażonego w kolumbijskich peso.

Główne sektory gospodarki

Do głównych sektorów gospodarki Kolumbii należą (dane za 2023 r.):

• Działalność finansowa i ubezpieczeniowa (7,9%)
• Usługi rozrywkowe i innego rodzaju usługi (7,0%) 
• Administracja publiczna, obrona, edukacja i ochrona zdrowia (3,9%)
• Przemysł wydobywczy (2,6%)
• Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych (2,1%)
• Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (1,9%)
• Rolnictwo i hodowla (1,8%) 
• Działalność profesjonalna i naukowa (0,2%)
• Sprzedaż hurtowa i detaliczna, naprawa pojazdów samochodowych, transport i gospodarka magazynowa, działalność związana z hotelarstwem i usługami  gastronomicznymi (-2,8%) 
• Przetwórstwo przemysłowe (-3,5%)
• Budownictwo (-4,2%) 

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

Handel zagraniczny

Obroty towarowe handlu zagranicznego Kolumbii w 2023 r. wyniosły w cenach FOB 108,98 mld dolarów. W porównaniu z 2022 r. eksport spadł o 12,9% (ogólna wartość eksportu: 49,54 mld USD FOB), będący w dużej mierze skutkiem mniejszej sprzedaży węgla (spadek o 25,4%) oraz ropy i jej pochodnych (spadek o 16,6%). Wartość importu spadła o 18,9%  (import towarów: 62,79 mld USD CIF / 59,44 mld USD FOB). Największy spadek zarejestrowano w imporcie wyrobów gotowych (-20,3%) oraz maszyn i wyposażenia transportowego (-19,7%). Kolumbijski bilans handlowy dóbr wykazał nieznaczną poprawę, zmniejszając deficyt z 14,33 mld USD FOB w 2022 r. do 9,9 mld USD FOB w 2023 r. Najwyższy poziom deficytu odnotowano w handlu z Chinami  (10,37 mld USD), Stanami Zjednoczonymi (2,10 mld USD) i Brazylią  (1,88 mld USD), natomiast największą nadwyżkę w handlu z Ekwadorem (1,28 mld USD).

Inwestycje zagraniczne

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Kolumbia należy do wyspecjalizowanych agend ONZ, m.in. do Banku Światowego, Międzynarodowego Funduszu Rozwoju Rolnictwa, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Rozwoju Przemysłowego UNIDO i Światowej Organizacji Handlu. Jest członkiem organizacji międzyrządowych takich jak Międzynarodowa Organizacja Cukru, Międzynarodowa Organizacja Kawy i Rady Współpracy Gospodarczej Pacyfiku (PECC – Pacific Economic and Cooperation Council). Należy też do różnych organizacji regionalnych: Systemu Gospodarczego Ameryki Łacińskiej i Karaibów (SELA), Międzyamerykańskiego Banku Rozwoju, Sojuszu Pacyfiku, Wspólnoty Andyjskiej, Stowarzyszenia na rzecz integracji Ameryki Łacińskiej ALADI. 28 kwietnia 2020 roku Kolumbia oficjalnie została nowym członkiem OECD.

Od II połowy 2020 r. Kolumbia sprawuje czasowe przewodnictwo w trzech organizacjach integracyjnych na szczeblu regionalnym: Wspólnota Andyjska, Sojusz Pacyfiku i Prosur.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Unia Europejska jest drugim po USA partnerem handlowym Kolumbii, największym inwestorem i najważniejszym dawcą pomocy rozwojowej. W 2021 r. eksport kolumbijski do UE wyniósł 4,44 mld USD a import 8,23 mld USD. Eksport obejmuje głównie węgiel (19%), kawę (18%), banany (14,1%), inne produkty górnicze (11,8%) i ropę naftową (6,8%).

Gospodarcze umowy dwustronne

Umowa  o handlu między UE a Kolumbią i Peru (Ekwador przystąpił do Umowy w dniu 1 stycznia 2017 r.) została podpisana 26 czerwca 2012 r. i ratyfikowana przez Parlament Europejski 11 grudnia 2012 r. Kongres Kolumbii ratyfikował umowę 4 czerwca 2013 r. Regulacje dotyczące handlu weszły w życie 1 sierpnia 2013 r.

Dwustronna wymiana handlowa

Polska jest dla Kolumbii atrakcyjnym partnerem gospodarczym. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w okresie styczeń - październik 2023 r. Kolumbia była szóstym odbiorcą polskiego eksportu w regionie Ameryki Łacińskiej i Karaibów (po Meksyku, Brazylii, Bahamach, Chile i Argentynie). Niemniej jednak, potencjał naszej współpracy gospodarczo-handlowej wciąż nie jest w pełni wykorzystany i szukamy możliwości jej wzmocnienia. Obroty handlowe między Polską a Kolumbią osiągnęły w roku 2023 wartość 1.435,36 mln USD, co stanowi wzrost o 20,12% w porównaniu z analogicznym okresem 2022 r. Bilans wymiany był dodatni dla Kolumbii i wyniósł 1.103,19 mln USD. 

Dla polskich przedsiębiorców możliwości eksportowe i inwestycyjne stwarzają następujące sektory: 

• Przemysł wydobywczy (węgiel, ropa i gaz).
• Infrastruktura transportowa:  budowa dróg dwupasmowych, rozbudowa lotnisk i portów, budowa metra w Bogocie.
• Rolnictwo - sprzęt i technologie rolnicze.
• Przemysł samochodowy (szczególnie części zamienne).
• Biopaliwa.
• Przemysł chemiczny.

Wśród produktów, które importuje Kolumbia, interesującymi dla polskich przedsiębiorców mogą być m.in.: maszyny i urządzenia dla  górnictwa i przemysłu spożywczego, drzewnego, metalurgicznego, rolnictwa oraz budownictwa; komponenty chemiczne, nawozy, sprzęt medyczny, kosmetyki, farmaceutyki i suplementy diety.

Polski eksport do Kolumbii

Według kolumbijskiego Urzędu Celnego, wartość polskiego eksportu do Kolumbii w 2023 roku wyniosła 166,08 mln USD (na bazie CIF), co stanowi wzrost o 16,74% w porównaniu z rokiem 2022. Polski eksport do Kolumbii ma charakter bardzo zróżnicowany i obejmuje m.in. metalowe wieczka do puszek (14,01%), preparaty kosmetyczne i upiększające (9,14%), mleko, śmietana i serwatka demineralizowana w proszku (5,74%), leki stosowane u ludzi (5,33%), papier i tektura (3,56%), jabłka świeże (2,97%), kable oraz przewody elektryczne (2,79%), monety obiegowe (2,37%), części i akcesoria samochodowe (2,34%), lody (2,17%), karty inteligentne (2,16%), Przyrządy i urządzenia stosowane w medycynie (1,63%).

Polski import z Kolumbii

Według danych GUS wartość towarów importowanych z Kolumbii do Polski wyniosła 1.269,27 mld USD w 2023 r., co w porównaniu z całym rokiem 2022 stanowi wzrost aż o 20,57%, spowodowany przede wszystkim znacznym zwiększeniem importu węgla w związku z sytuacją wywołaną rosyjską agresją na Ukrainę. Głównymi towarami importowanymi były: węgiel kamienny (85,98%), banany (8,21%), kwiaty cięte (1,91%), awokado (1,32%) oraz ekstrakty i koncentraty kawy (0,90%).

Wzajemne inwestycje

Wymienić można następujące polskie firmy, które w ostatnich latach dokonały inwestycji bezpośrednich w Kolumbii oraz prowadzą w tym kraju aktualnie działalność produkcyjną  lub usługową: „Instanta” w Palmirze (przetwórstwo produktów kawy i ich eksport), „Canpack” w Tocancipá w 2019 r. (produkcja puszek aluminiowych i innych opakowań spożywczych - wartość  inwestycji ok. 150 mln. USD), „Geofizyka” z Torunia (specjalistyczna firma prowadząca badania geofizyczne metoda sejsmiczną a w zakresie poszukiwania złóż węglowodorów).

W ostatnich latach nie odnotowano znaczących inwestycji kolumbijskich w Polsce. 

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Kolumbijska gospodarka, mimo niepewnej i zmiennej koniunktury zewnętrznej, wykazuje stabilność makroekonomiczną. W ostatnich latach jest uważana za jeden z bardziej atrakcyjnych krajów Ameryki Łacińskiej dla inwestycji zagranicznych. Kolumbia posiada duże złoża surowców energetycznych (ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla kamiennego) oraz innych bogactw naturalnych. Potrzebuje inwestycji, m.in. w sektorze naftowym, infrastrukturze transportowej, produkcji biopaliw i wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. Inwestorom oferuje szereg zachęt: ulgi podatkowe, specjalne strefy ekonomiczne, strefy bezcłowe i ceny gwarantowane. Stwarza to interesujące możliwości dla polskich firm sektora wydobywczego, naftowego, maszynowego i transportowego.

Wśród produktów, które importuje Kolumbia, interesującymi dla polskich przedsiębiorców mogą być: maszyny i urządzenia dla przemysłu spożywczego, drzewnego, metalurgicznego oraz budownictwa; komponenty chemiczne, nawozy, sprzęt medyczny, kosmetyki, farmaceutyki i suplementy diety.

W Kolumbii nie ma szczególnych barier utrudniających dostęp do rynku dla polskich towarów i usług. Do prowadzenia działalności w sferze handlu zagranicznego nie są wymagane specjalne zezwolenia czy licencje (jedynym warunkiem jest zarejestrowanie firmy w Ministerstwie Handlu, Przemysłu i Turystyki). Większość towarów może być importowana lub eksportowana bez ograniczeń administracyjnych. Ograniczeniom podlega obrót towarami specjalnego przeznaczenia (broń, materiały wybuchowe, środki odurzające, itp.). Dla importu/eksportu towarów formalności są bardzo proste: wszystkie informacje i formularz do wypełnienia znajdują się na specjalnym portalu internetowym tzw. VUCE – Ventanilla Única de Comercio Exterior: www.vuce.gov.co. Na ogólną liczbę ok. 6.700 pozycji w taryfie celnej, tylko 118, czyli poniżej 2%, podlega administracyjnej kontroli, pozostałe pozycje uzyskują pozwolenie na przywóz lub wywóz automatycznie, warunkiem jest jedynie formalna poprawność wypełnienia Formularza Handlu Zagranicznego (Formulario Único de Comercio Exterior).

Od ogólnej zasady swobody obrotu w handlu zagranicznym istnieją wyjątki.  Import/eksport szeregu towarów uwarunkowany jest uzyskaniem zgody właściwych organów władzy państwowej, wymienionych poniżej:

• Ministerstwo Transportu: homologacja techniczna pojazdów mechanicznych przeznaczonych do ruchu na drogach publicznych;
• Ministerstwo Ochrony Środowiska: normy dotyczące produktów mogących wpływać na warstwę ozonu; normy regulujące emisję gazów przez silniki spalinowe; przestrzeganie międzynarodowych konwencji dotyczących ochrony zagrożonych gatunków flory i fauny;
• Ingeominas (Instytut Geologii i Górnictwa): kontrola obrotu materiałami radioaktywnymi, izotopami i aparaturą wykorzystującą promienie rentgenowskie;
• INPA (Narodowy Instytut Rybołówstwa i Rolnictwa): nadzór nad obrotem rybami żywymi, mrożonymi, solonymi i suszonymi oraz „owocami morza”;
• ICA (Kolumbijski Instytut Rolnictwa): pozwolenia zoosanitarne dla zwierząt żywych i fitosanitarne dla roślin i ich części, nadzór nad obrotem środków ochrony roślin, koncentratów paszowych i surowców do ich produkcji;
• Ministerstwo Zdrowia: produkty istotne dla zdrowia społeczeństwa (niektóre produkty chemiczne, spożywcze, witaminy, produkty hormonalne);
• Ministerstwo Górnictwa: kontrola jakości paliw płynnych;
• Ministerstwo Rolnictwa: kontrola niektórych produktów spożywczych (np. tłuszczów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego);
• Ministerstwo Obrony Narodowej: kontrola obrotu pojazdami opancerzonymi i z zabezpieczeniem kuloodpornym, odzieżą, której użycie jest zastrzeżone dla sił zbrojnych, bronią, amunicją, materiałami wybuchowymi;
• Zarząd Generalny Służb Ochrony i Bezpieczeństwa Prywatnego: kontrola handlu urządzeniami szpiegowskimi, alarmowymi, aparaturą telewizji przemysłowej, artykułami do ochrony osobistej;
• INVIMA (Narodowy Instytut Nadzoru nad Lekami i Żywnością): kontrola obrotu lekarstwami, sprzętem medycznym, żywnością, środkami czystości, kosmetykami, a także surowcami do ich produkcji;
• Zarząd Lotnictwa Cywilnego: nadzór nad handlem pojazdami latającymi o ciężarze brutto ponad 363 ton.

Dostęp do rynku pracy

Obywatele RP mogą być zatrudniani na terenie Kolumbii, jeśli posiadają wizę z prawem do pracy bądź prawo czasowego lub stałego pobytu w Kolumbii. Nie dotyczy to małżonków dyplomatów, gdyż do tej pory nie została podpisana stosowna umowa dwustronna między Polską i Kolumbią. 

Osoba zamierzająca podjąć pracę w Kolumbii powinna zgłosić się na rozmowę do Ministerstwa Pracy, w celu uzyskania pozwolenia na pracę. Należy przedstawić ważną umowę o pracę. Należy pamiętać, że istnieją pewne ograniczenia w zatrudnianiu cudzoziemców w kolumbijskich przedsiębiorstwach. Zgodnie z Kodeksem Pracy, każde przedsiębiorstwo, które ma więcej niż 10 pracowników, musi zatrudnić nie mniej niż 90% obywateli kolumbijskich jako robotników i nie mniej niż 80% personelu wykwalifikowanego.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Podstawa prawna: Dekret nr 3130 z 2003 r. i Ustawa nr 820 z 2003 r.

Kupno nieruchomości w Kolumbii za waluty obce jest traktowane jako bezpośrednia inwestycja zagraniczna i powinno spełnić w związku z tym wymagania formalne takie jak m.in. wypełnienie odpowiedniego formularza informacyjnego czy zarejestrowanie kupna w Banku Republiki, w zależności od zastosowanej formy inwestycji. W celu zakupu nieruchomości w Kolumbii, inwestor zagraniczny powinien spełnić następujące warunki: otrzymać od sprzedawcy nieruchomości zaświadczenie o własności i braku obciążeń hipotecznych, wydane przez Biuro Rejestru Instrumentów Publicznych właściwe dla miejsca położenia nieruchomości. Następnie podpisuje się umowę kupna-sprzedaży; podpisuje ją bezpośrednio kupujący lub osoba upoważniona przez niego. Upoważnienie takie powinno być poświadczone przez notariusza bądź – jeśli jest udzielone poza Kolumbią – przez konsula kolumbijskiego w kraju udzielenia pełnomocnictwa, a następnie zalegalizowane w kolumbijskim MSZ. Jeśli kraj udzielenia pełnomocnictwa jest sygnatariuszem Konwencji Haskiej, wystarczające jest poświadczenie notarialne i następnie apostille właściwych władz tego kraju (nie jest wówczas wymagana legalizacja kolumbijskiego MSZ).

Po ustaleniu warunków umowy kupna-sprzedaży, podpisuje się kontrakt w obecności notariusza – potrzebne są następujące dokumenty:

• Pełnomocnictwo (jeśli kupujący nie podpisuje umowy osobiście),

• Tekst umowy z danymi kupującego i sprzedającego, ceną sprzedaży, formą płatności itp.,

• Dowód opłacenia należnych podatków, w tym na rzecz gminy.

Płatność powinna być uiszczona przez kupującego – cudzoziemca w formie przelewu bankowego bądź wpłaty na konto sprzedającego, po wypełnieniu Formularza Nr 4 Banku Republiki dot. inwestycji zagranicznych. Przelew bankowy nie jest obciążony podatkiem, gdyż jest traktowany jako inwestycja zagraniczna. Kupujący jest obowiązany w ciągu 3 miesięcy zarejestrować transakcję w rejestrze inwestycji zagranicznych Banku Republiki. Opłata notarialna wynosi 0,027% wartości transakcji (zwykle połowę tej opłaty ponosi kupujący i połowę sprzedający). Kopia umowy powinna być złożona w Biurze Rejestru Instrumentów Publicznych, gdzie uiszcza się podatek w wysokości 1% wartości transakcji i opłatę za prawo do rejestracji (0,5% wartości transakcji) – zwykle opłaty te ponosi kupujący.

Cudzoziemcy mogą wynajmować nieruchomości w Kolumbii na tej samej zasadzie, co Kolumbijczycy (umowa najmu, zwykle poświadczona jest przez notariusza lub konsula).

System zamówień publicznych

Kwestie zamówień publicznych w Kolumbii reguluje Ustawa Nr 80 z 28 października 1993 r. (http://www.contratos.gov.co/Archivos/normas/Ley_80_1993.pdf).

Istnieją następujące rodzaje zamówień publicznych:

a) Licytacja publiczna – jest podstawową formą realizacji zamówień publicznych. W

przypadkach wyjątkowych, stosuje się inne formy kontraktu: 

b) Wybór o procedurze uproszczonej – stosuje się w przypadkach, gdy przedmiotem kontraktu jest:

• nabycie lub dostarczenie dobra lub usługi o parametrach standardowych i powszechnie znanych,
• produkt lub usługa o wartości niższej od określonej wielokrotności (różnej w zależności od przedmiotu kontraktu) minimalnej płacy miesięcznej,
• usługa ochrony zdrowia,
• sprzedaż majątku państwowego,
• produkt lub usługa niezbędna dla bezpieczeństwa państwa,
• lub gdy licytacja publiczna nie zakończyła się wyborem żadnej z ofert.

c) Konkurs merytoryczny – konkurs ofert otwarty lub ograniczony wg ściśle określonych kryteriów merytorycznych. Oferty są przedstawiane anonimowo przed komisją złożoną ze specjalistów w danej dziedzinie.

d) Bezpośrednie zakontraktowanie – w przypadkach: 

• nagłej potrzeby,
• dóbr i usług w sektorze obrony i bezpieczeństwa,
• działalności naukowej i technologicznej,
• gdy dostępny jest tylko jeden oferent,
• zleceń prac artystycznych lub usług profesjonalnych, które mogą być zlecone wyłącznie określonym osobom fizycznym,
• wynajmu lub sprzedaży nieruchomości

Kolumbia jest krajem niejednolitym pod względem demograficznym i kulturowym. Z tego względu występują znaczące różnice w zakresie obowiązujących w poszczególnych regionach kraju zwyczajów oraz stylów życia. Region z którego pochodzi Kolumbijczyk determinuje w dużym stopniu sposób w jaki podchodzi do robienia interesów. I tak np. osoby zamieszkałe w regionach położonych na wybrzeżu karaibskim mają z reguły podejście mniej formalne, są bardziej otwarci i skłonni do ryzyka niż mieszkańcy centrum kraju. Wyraźne różnice pomiędzy Kolumbijczykami pochodzącymi z różnych regionów dotyczą nie tylko ich akcentu, ale także gestów i tzw. mowy ciała. Cechą wspólną dla wszystkich Kolumbijczyków jest jednak to, że przykładają większe znaczenie do zdolności improwizacji niż do solidnego przygotowania się przed spotkaniem biznesowym.

Należy podkreślić, że dzień pracy w Kolumbii, zwłaszcza w miastach o klimacie chłodniejszym (jak np. Bogota), rozpoczyna się bardzo wcześnie. Nie jest zatem niczym nadzwyczajnym umawianie spotkań biznesowych na godz. 8.00 lub nawet 7.30 rano. 

Istotnym czynnikiem hamującym rozwój aktywności gospodarczej są liczne bariery biurokratyczne. W wielu przypadkach, załatwienie sprawy urzędowej lub uzyskanie stosownego zezwolenia lub zaświadczenia wymaga kilku dni oraz oczekiwania przed kolejnymi okienkami. W przypadku wystąpienia takich sytuacji zalecane jest jednak powstrzymanie się od okazywania zniecierpliwienia lub podnoszenia głosu, bo reakcje takie mogą spowodować u obsługującego urzędnika skutek odwrotny od zamierzonego.

Kolumbijczycy, co do zasady, lubią prowadzić negocjacje w serdecznej atmosferze. Nie jest w ich zwyczaju bezpośrednie przechodzenie do rozmowy o interesach bez wstępu, który umożliwia budowę między stronami poczucia zaufania i nawiązanie przyjacielskiego kontaktu. Szczery uśmiech jest furtką do udanych negocjacji. Po zakończeniu wstępnej nieformalnej fazy rozmowy można przejść do meritum negocjacji.

Dla wielu Kolumbijczyków punktualność jest pojęciem względnym i zawsze znajdą oni wymówkę by usprawiedliwić swoje spóźnienie. W dużych miastach, jak np. W Bogocie, wymówką taką są z reguły powszechne tutaj korki i utrudnienia w transporcie.

W ocenie polskich przedsiębiorców mających doświadczenia w tym zakresie, jednym z elementów utrudniających negocjacje z partnerami kolumbijskimi jest ich ostrożna i wyważona odpowiedź na przedstawione propozycje, która przez niektórych może być uważana za powolność w reakcji. W przypadku wystąpienia tego typu sytuacji ważne jest by nie okazywać zniecierpliwienia i zachowywać przyjacielska atmosferę rozmowy.

Nie zawsze łatwo jest także uzyskać bezpośredni kontakt do osoby, która faktycznie podejmuje w firmie decyzje dotyczące np. zawierania umów lub dokonywaniu zakupów. Dlatego też, po nawiązaniu kontaktu z osobą decyzyjną należy relacje takie pielęgnować.

Po przedstawieniu kolumbijskiemu kontrahentowi oferty często można się spotkać z jego strony z reakcją oczekiwania na uzyskanie lepszych warunków zakupu lub zniżek. W takich sytuacjach zalecaną praktyką może być zachowanie przy przedstawieniu wstępnej oferty pewnego marginesu manewru, który będzie pozwalał podczas negocjacji na znalezienie kompromisu, zgodnego z oczekiwaniami drugiej strony.

W Kolumbii językiem oficjalnym jest język hiszpański; nie wszyscy, zwłaszcza poza dużymi ośrodkami miejskimi, znają angielski. Przedsiębiorcy kolumbijscy często używają do korespondencji w sprawach zawodowych prywatnych adresów poczty elektronicznej. W żadnym wypadku nie należy traktować tego z góry jako sygnału podważającego wiarygodność partnera. Niemniej jednak zalecane jest w razie wątpliwości sprawdzenie, czy mamy do czynienia z uczciwym partnerem i godną zaufania firmą.

Dominującą tendencją w ubiorze biznesowym jest noszenie odzieży swobodnej, mniej formalnej, która coraz częściej zastępuje tradycyjny trzyczęściowy garnitur i krawat.

W kontaktach biznesowych wręczanie drobnych upominków jest praktyką rozpowszechnioną i akceptowaną. Szczególnie cenione są upominki w postaci wyrobów rzemiosła artystycznego, artykułów spożywczych lub alkoholi, oryginalnych i o charakterze specyficznym dla kraju, z którego pochodzą. W przypadku spotkań o charakterze bardziej oficjalnym lub na wyższym szczeblu zalecane jest uzgodnienie sprawy wymiany upominków w trybie nieformalnym przed spotkaniem.

• DANE (Urząd Statystyczny Kolumbii). www.dane.gov.co
• INVIMA (Narodowy Instytut Nadzoru nad Lekami i Żywnością) - kontrola obrotu lekarstwami, sprzętem medycznym, żywnością, środkami czystości, kosmetykami, a także surowcami do ich produkcji. www.invima.gov.co
• ICA (Kolumbijski Instytut Rolnictwa) - pozwolenia zoo sanitarne dla zwierząt żywych i fitosanitarne dla roślin i ich części, nadzór nad obrotem środków ochrony roślin, koncentratów paszowych i surowców do ich produkcji. www.ica.gov.co
• DIAN (Główny Urząd Podatkowy Kolumbii) - Oficjalny serwis internetowy kolumbijskiego głównego urzędu podatkowego (skarbowego) www.dian.gov.co
• Bank centralny Kolumbii (Informacje na temat polityki monetarnej i sytuacji finansowej Kolumbii) www.banrep.gov.co
• Ministerstwo Finansów Kolumbii (Informacje podstawowe i fakty o kolumbijskiej gospodarce) www.minhacienda.gov.co ​​​