1. Główne zmiany dotyczące warunkowości:

• wprowadzenie częściowej derogacji od normy GAEC 8, obowiązującej na mocy rozporządzenia Komisji (UE) 2024/587 - umożliwiającej rolnikom i innym beneficjentom spełnienie tej normy poprzez przeznaczenie minimalnego udziału co najmniej 4% gruntów ornych na obszary i elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane lub uprawy wiążące azot lub międzyplony. Przy czym międzyplony i uprawy wiążące azot muszą być uprawiane bez stosowania środków ochrony roślin, a współczynnik ważenia w odniesieniu do międzyplonów wynosi 1;
• uzupełnienie definicji nawozów w ramach normy GAEC 4  o każdą inną substancję zawierającą związek lub związki azotu rolniczo wykorzystywaną w celu zwiększenia wzrostu roślinności. Tym samym definicja obejmuje m.in. produkty pofermentacyjne, pozostałości z gospodarstw rybackich, odchody zwierzęce oraz osady ściekowe wchodzące w zakres programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu;
• w przypadku normy GAEC 7 i GAEC 8 - rezygnacja z obowiązku składania oświadczenia na rzecz prowadzenia rejestrów zabiegów agrotechnicznych lub posiadaniu innych dokumentów zawierających m.in. numer działki ewidencyjnej, oznaczenie działki rolnej, informacje o wykonanych zabiegach.

2. Zmiany w zakresie płatności dla młodych rolników:

• odstąpienie od wymogu posiadania przez rolnika ubiegającego się o przyznanie płatności dokumentu potwierdzającego, że podlegał ubezpieczeniu w KRUS;
• ograniczenie wymogu składania oświadczenia w celu ustalenia daty rozpoczęcia działalności rolniczej - tylko w przypadku nieposiadania przez małżonka rolnika numeru PESEL.

3. Zmiana w zakresie płatności związanych z produkcją do zwierząt:

• ograniczenie zakresu informacji koniecznych do weryfikacji zgłoszenia dokonanego w systemie IRZ w celu kwalifikacji zwierzęcia do płatności do danych wynikających z przepisów unijnych.

4. Zmiana dla spółdzielni ubiegających się o płatność redystrybucyjną lub płatność do roślin pastewnych:

• wprowadzenie możliwości złożenia przez spółdzielnię oświadczenia o poddaniu się badaniu lustracyjnemu.

5. Główne zmiany w zakresie ekoschematów obszarowych:
   
   ⇒ w ekoschemacie Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi, w przypadku praktyk:

• Wymieszanie obornika na gruntach ornych w terminie 12 godzin od jego aplikacji oraz Stosowanie nawozów naturalnych płynnych innymi metodami niż rozbryzgowo: (i) utrzymano możliwość weryfikacji realizacji praktyk poprzez składanie oświadczenia o wykonaniu praktyk również w kolejnych latach wdrażania ekoschematów, w sytuacji jeżeli rolnik nie będzie mógł wykonać zdjęcia geotagowanego oraz zrezygnowano z obowiązku prowadzenia rejestru; (ii) w odniesieniu do gruntów ornych wprowadzono odstępstwo umożliwiające złożenie oświadczenia lub zdjęcia geotagowanego o wykonaniu praktyk do 30 listopada, jeżeli mają zastosowanie przesłanki, wskazujące na sytuacje uniemożliwiające dokonanie zbiorów lub nawożenia z uwagi na niekorzystne warunki pogodowe, o których mowa w „Programie działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”; (iii) nałożenie na ARiMR obowiązku wzywania rolników w przypadku, jeżeli nie złożyli oświadczenia/zdjęcia geotagowanego na potrzeby realizacji tych praktyk;
   
• Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia w wariancie dotyczącym wapnowania - zrezygnowano z obowiązku składania oświadczenia, że rolnik nie otrzymał decyzji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w sprawie przyznania dofinansowania na zakup nawozu wapniowego;
   
• Międzyplony ozime lub wsiewki śródplonowe: doprecyzowano, że w ramach międzyplonów może być stosowana forma jara lub ozima roślin tworzących mieszankę międzyplonu ozimego, a w przypadku wsiewki śródplonowej zrezygnowano z obowiązku składania oświadczenia o dacie zbioru uprawy w plonie głównym na rzecz prowadzenia rejestru zabiegów agrotechnicznych.
  
  ⇒ w ekoschemacie Integrowana Produkcja Roślin doprecyzowano, że płatności są przyznawane również, jeżeli małżonek rolnika prowadzi uprawy roślin zgodnie z metodykami integrowanej produkcji roślin.

6. Główne zmiany w ekoschemacie Dobrostan zwierząt PS WPR:

• nowa płatność dla rolników uczestniczących w krajowych systemach jakości (obecnie są to: system QMP dla bydła rzeźnego i system QAFP dla świń, kurcząt brojlerów i indyków rzeźnych) z tytułu obowiązujących w tych systemach ograniczeń w zakresie stosowania antybiotyków;
• w przypadku realizacji wariantu Dobrostan koni utrzymywanych w systemie otwartym, dopuszczone zostanie utrzymywanie ogierów w pomieszczeniach/budynkach i otrzymanie do nich wsparcia wg stawki dla wariantu Dobrostan koni utrzymywanych w pomieszczeniach lub budynkach;
• obowiązek odbycia jednorazowego, bezpłatnego szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków u zwierząt. Rolnik będzie miał możliwość odbyć szkolenie w terminie do dnia 14 marca roku następującego po roku, w którym złożył wniosek poprzez udział w jednej z trzech dostępnych form: (i) ekranowo (samodzielnie poprzez dostęp on-line 24 h/7 dni w tygodniu), (ii) webinarium (on-line z udziałem osoby prowadzącej i transmisji na żywo), (iii) stacjonarnie (w oddziale ODR).

7. Główne zmiany w zakresie interwencji rolno-środowiskowo-klimatycznych:

• złagodzenie warunków i wymogów w ramach Interwencji Bioróżnorodność na gruntach ornych, m.in.: zmniejszenie liczby wymaganych gatunków w mieszance wykorzystywanej do założenia pasa kwietnego (z 10 do 8 gatunków) lub ogródka bioróżnorodności (z 20 do 15 gatunków), zwiększenie maksymalnej szerokości pasa kwietnego (z 9 m do 20 m), rezygnacja z wymogu 50% udziału gruntów ornych w powierzchni wszystkich użytków rolnych w gospodarstwie;
• uproszczenie wnioskowania poprzez wykorzystanie warstw cyfrowych opracowanych przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w ramach interwencji przyrodniczych na obszarach Natura 2000 (w roku 2023 – warstwy GIOŚ dla dubelta i wodniczka, od 2024 r. warstwy GDOŚ dla pozostałych siedlisk i gatunków);
• obniżenie wymaganej min. obsady zwierząt w interwencjach przyrodniczych z 0,5 do 0,3 DJP/ha.

8. Główne zmiany w zakresie interwencji Rolnictwo ekologiczne PS WPR oraz działania Rolnictwo ekologiczne PROW 2014–2020, obejmujących: uprawy na gruntach ornych, uprawy sadownicze oraz TUZ:

• w przypadku interwencji PS WPR oraz działania PROW­ – możliwość zastąpienia  uprawy sadowniczej  uprawą na gruntach ornych, a w przypadku interwencji PS WPR – możliwość: (i) zastąpienia  upraw na gruntach ornych  uprawami sadowniczymi, (ii) zastąpienia  TUZ uprawami na gruntach ornych lub sadowniczymi,  (iii)   zmiany gatunku uprawy sadowniczej;
• obniżenie wymaganej min. obsady zwierząt w przypadku premii za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą z 0,5 do 0,3 DJP/ha;
• przyznawanie płatności ekologicznych do gruntów wykorzystywanych na potrzeby spełnienia normy GAEC 8, tj. ugorów bez produkcji wg stawki dla upraw rolniczych po okresie konwersji (1.571 PLN/ha). Grunt musi pozostawać w systemie rolnictwa ekologicznego.

9. Główne zmiany w zakresie interwencji leśnych i zadrzewieniowych PS WPR:

• wprowadzenie uproszczeń w przypadku ubiegania się o przyznanie pomocy do gruntów zalesionych w wyniku sukcesji naturalnej poprzez rezygnację z załącznika do wniosku, jakim była mapa geodety;
• rozszerzenie listy gatunków drzew i krzewów, które mogą być wykorzystywane w interwencjach leśno-zadrzewieniowych;
• doprecyzowanie przepisów w zakresie dokumentów planistycznych z gminy, które stanowią załącznik do wniosku o sporządzenie planu zalesienia.

10. Zmiany w zakresie Płatności ONW:

Od 2024 r., zwiększone zostały stawki płatności na obszarach ONW typ górski i podgórski dla rolników posiadających zwierzęta trawożerne.

• na obszarach strefy II ONW typ specyficzny tzw. podgórskiej ze zwierzętami, ze stawki 550 zł/ha do 676 zł/ha,
• na obszarach ONW typ górski, z 750 zł/ha do 829 zł/ha.
  Ponadto zmniejszony został wymóg minimalnej obsady zwierząt trawożernych uprawniającej do ubiegania się o te płatności z 0,5 DJP do 0,3 DJP.