Antykoncepcja awaryjna
30.04.2024
Program pilotażowy opieki farmaceuty sprawowanej nad pacjentem w zakresie zdrowia reprodukcyjnego poprawi dostęp pacjentek do antykoncepcji awaryjnej. Zapewnia im opiekę farmaceuty, który wyjaśnia zasady przyjmowania tabletki oraz wszystkie wątpliwości z tym związane – to szczególnie ważne dla pacjentek w wieku 15-18 lat.
Farmaceuci mogą wystawiać recepty farmaceutyczne na antykoncepcję awaryjną, która zawiera w swoim składzie octan uliprystalu. Musi to być uzasadnione stanem zdrowia pacjentki związanym z ryzykiem nieplanowanej ciąży. Zgodnie z aktualną wiedzą medyczną nieplanowana ciąża stanowi szczególnego rodzaju zagrożenie dla zdrowia matek i ich potomstwa.
Aby otrzymać tzw. tabletkę dzień po, trzeba mieć skończone 15 lat. Farmaceuta może zweryfikować wiek na podstawie dokumentu ze zdjęciem. Przed wydaniem recepty przeprowadza wywiad z pacjentką – to gwarantuje bezpieczeństwo wydania leku i pełni funkcję edukacyjną. Rozmowa odbywa się w oddzielnym pomieszczeniu.
Ważne!
Udział w pilotażu jest dobrowolny – apteki mogą do niego przystąpić, ale nie muszą.
Farmaceuta decyduje o wystawieniu recepty na podstawie wywiadu przeprowadzonego z pacjentką.
Czy antykoncepcja awaryjna będzie dostępna bez recepty?
Nie. Taką zmianę należy wprowadzić ustawą. Odpowiednia ustawa powstała, ale zawetował ją Prezydent.
W tej chwili antykoncepcja awaryjna jest dostępna w aptece w ramach usługi farmaceutycznej. Umożliwia ona szybką interwencję w przypadku ryzyka nieplanowanej ciąży.
Jest to tymczasowe rozwiązanie. Docelowo chcemy, aby tzw. tabletka „dzień po” była dostępna bez recepty – jak w większości państw Unii Europejskiej.
Na czym polega usługa farmaceutyczna w kontekście antykoncepcji awaryjnej?
Farmaceuta przeprowadza krótki, wystandaryzowany wywiad z pacjentką. Ustala m.in., czy wydanie leku jest uzasadnione i bezpieczne oraz omawia zasady jego przyjęcia (rozmowa ma też charakter edukacyjny). Następnie wystawia receptę farmaceutyczną i wydaje lek.
Wywiad przeprowadza farmaceuta, który ma tytuł magistra farmacji i pracuje w zawodzie co najmniej rok.
Rozmowa odbywa się w oddzielnym pomieszczeniu.
Kto ma dostęp do antykoncepcji awaryjnej w ramach usługi farmaceutycznej?
Pacjentki, które ukończyły 15 lat. Farmaceuta może zweryfikować wiek na podstawie dokumentu ze zdjęciem.
Jak często można otrzymać antykoncepcję awaryjną w ramach usługi farmaceutycznej?
Pacjentka może skorzystać z programu pilotażowego raz w miesiącu. Program dotyczy tylko antykoncepcji awaryjnej zawierającej w składzie octan uliprystalu, który nie jest środkiem wczesnoporonnym.
Antykoncepcja awaryjna może być stosowania tylko w nagłych przypadkach. Nie jest i nie może być alternatywą wobec standardowej i stale stosowanej antykoncepcji.
Które apteki uczestniczą w pilotażu?
Te, które zawarły umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na realizację programu.
Udział w programie jest dobrowolny.
Wykaz aptek, które przystąpiły do programu prowadzi NFZ.
Jak działa octan uliprystalu?
Octan uliprystalu zapobiega ciąży.
Hamuje lub opóźnia owulację. Dzięki temu nie dopuszcza do zapłodnienia. Nie jest to środek poronny!
Nie ma też dowodów naukowych, że utrudnia zagnieżdżenie zarodka.
Czy tabletka zawierająca octan uliprystalu może spowodować poważne następstwa zdrowotne i działania niepożądane?
Tabletka jest bezpieczna, gdy stosuje się ją zgodnie z przeznaczeniem i przewidzianym sposobem.
Czy są statystyki, jakie grupy wiekowe najczęściej korzystają z antykoncepcji awaryjnej?
Rocznie wystawia się i realizuje między 250 a 300 tys. recept na tego rodzaju środki.
Analizę tych danych przygotowano na grupach wiekowych: <15 lat, 15-18 lat, 18-25 lat, 25-35 lat, oraz 35+ lat.
Najwięcej zrealizowanych recept na antykoncepcję awaryjną było w grupach 18-25 lat oraz 25-35 lat (najliczniejsza). Rzadziej wystawiano recepty w grupie powyżej 35 lat, a zdecydowanie najrzadziej – w grupie poniżej 18 lat.
Tylko ok. 1-2% wszystkich recept było wystawianych i realizowanych na rzecz i przez pacjentów w wieku 15-18 lat. Skala zjawiska w grupie poniżej 15 lat jest od lat marginalna.