Polska w Czechach

Ambasada RP w Pradze wraz z Wojskowym Instytutem Historycznym (VHÚ Praha) zorganizowała 25 stycznia seminarium z okazji 150. rocznicy urodzin Adolfa Bohuslava Dostala – oficera, artysty, ofiary zbrodni katyńskiej. Urodził się on w Veleslavínie (obecnie część Pragi), był redaktorem czasopisma „Zlatá Praha“, dramaturgiem i dyrektorem Teatru Švandy, w okresie międzywojennym żył w Polsce i jako podpułkownik Wojska Polskiego był w 1939 r. oficerem łącznikowym przy Legionie Czechów i Słowaków.

Uczestników seminarium w gmachu Muzeum Wojskowego w Pradze przywitali dyrektor VHÚ Praha gen. bryg. Aleš Knížek i ambasador Mateusz Gniazdowski. Ambasador podkreślił, że wśród ofiar zbrodni katyńskiej – „chyba najbardziej haniebnego mordu dokonanego na jeńcach wojennych w XX wieku” – byli także oficerowie pochodzący z ziem czeskich. Życiorys Dostala pokazuje, że ofiarą tej zbrodni wojennej, noszącej znamiona ludobójstwa, padli nie tylko zawodowi wojskowi i policjanci – byli to także oficerowie rezerwy – przedstawiciele inteligencji i elit. Ambasador przypomniał, że Dostal został pochowany w Charkowie na cmentarzu ofiar totalitaryzmu – tym samym, który w marcu 2022 r. trafiła rosyjska bomba kasetowa. Zdaniem ambasadora „losy ppłk. Dostala i innych ofiar Katynia z ziem czeskich pokazują, jak powiązane są losy naszych narodów, stawiających czoła totalitaryzmom XX wieku”.

Ambasador wskazał, że „drugim aspektem zbrodni katyńskiej, który na zawsze związał nasze narody  i państwa”, jest fakt, że wśród zamordowanych polskich oficerów wojska i policjantów znajdowało się około pięćset osób z Zaolzia. Ambasador wskazał, że przeszło połowa z nich w okresie międzywojennym miała obywatelstwo czechosłowackie a ich rodziny do dzisiaj mieszkają w Republice Czeskiej. Ambasador podziękował za ideę uhonorowania ppłk. Adolfa Dostala oraz innych czeskich ofiar zbrodni katyńskiej, a także za pielęgnowanie pamięci o polskich ofiarach ze Śląska Cieszyńskiego.

Obrady seminarium poprowadził dyrektor Departamentu Historyczno-Dokumentacyjnego VHÚ Praha dr Jiří Rajlich. Doc. Jiří Friedl z Uniwersytetu Obrony w Brnie zaprezentował referat pt. Zbrodnia katyńska i jej ofiary z terytorium byłej Czechosłowacji, doc. Petr Hlaváček z Instytutu Badań Reżimów Totalitarnych (ÚSTR) wystąpił z referatem pt. Katyń jako metafora sowieckiego kontekstu (po)wojennych stosunków polsko-czeskich. Życiorys Adolfa Dostala zaprezentował dr Dariusz Dąbrowski z Biura Badań Historycznych wrocławskiego oddziału IPN, przybliżając także losy innych Czechów – ofiar zbrodni katyńskiej, w tym gen. dyw. Franciszka Paulika, pochowanego na Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni. Dr Jiří Plachý z VHÚ Praha omówił losy żołnierzy Legionu Czechów i Słowaków w niewoli sowieckiej. W spotkaniu wzięło udział kilkadziesiąt osób, w  tym przedstawiciele rodziny Adolfa B. Dostala.