W swoim wystąpieniu wiceminister Mularczyk przedstawił działania Rady Europy na rzecz rekompensowania szkód i krzywd wojennych w Europie. Wskazał na najważniejsze wyzwania prawne w tej dziedzinie.

Ocenił, że Europejska Konwencja Praw Człowieka stanowi centralny instrument, służący do oceny naruszeń praw człowieka w czasie wojny. Przewidziane w niej możliwości kierowania skarg zarówno indywidualnych, jak i międzypaństwowych stanowią podstawowe narzędzie do poszukiwania zadośćuczynienia na rzecz osób pokrzywdzonych tymi naruszeniami. Polska, solidarnie z 25 państwami Rady Europy formalnie wsparła Ukrainę w postępowaniu przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka dotyczącym skargi Kijowa przeciwko Moskwie, a odnoszącej się do naruszeń praw człowieka popełnianych przez Rosję w związku z trwającą od lutego 2022 r. pełnowymiarową agresją. Wiceszef polskiej dyplomacji zauważył, że obok sądowych mechanizmów służących rozliczalności naruszeń prawa międzynarodowego w kontekście działań wojennych, istnieje potrzeba rozwiązań gwarantujących w praktyce wypłatę odszkodowań. Należy przypomnieć, że w maju br. Rada Europy ustanowiła Rejestr Szkód Spowodowanych Agresją Federacji Rosyjskiej Przeciwko Ukrainie. Stronami tego porozumienia jest 40 państw Rady Europy, w tym Polska. Rejestr ma stanowić pierwszy krok w kierunku ustanowienia kompleksowego mechanizmu odszkodowawczego.

Pełnomocnik Rządu podkreślił aktywną rolę Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, w ramach którego toczą się prace nad raportem pt. „Procesy reparacji i pojednania na rzecz przezwyciężenia konfliktów i zbudowania wspólnej pokojowej przyszłości – kwestia sprawiedliwego i równego zadośćuczynienia”. W raporcie wyrażono postulat ustanowienia w ramach Rady Europy nowego, stałego mechanizmu ds. pojednania, którego zadaniem będzie rozwiązywanie problemów wynikających z nieuregulowanych kwestii historycznych i obecnie trwających konfliktów.

Wiceminister Arkadiusz Mularczyk wskazał na nieuregulowaną kwestię reparacji wojennych od Niemiec. Zwrócił uwagę, że Polska ma mandat moralny, by przypominać cierpienie polskich ofiar II wojny światowej, które nie zostało należycie zadośćuczynione. Polski rząd w poczuciu odpowiedzialności przed własnymi obywatelami i przed historią jest przekonany, że walka o sprawiedliwość prawie 80 lat po zakończeniu II Wojny Światowej pozostaje moralnym i prawnym obowiązkiem. Brak rekompensaty kładzie się cieniem nie tylko na relacjach między państwami, ale też  zaburza cały porządek prawnomiędzynarodowy po II wojnie światowej.