Prokuratura Krajowa

Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w Gdańsku, na posiedzeniu w dniu 6 marca 2024 r., rozpoznając wniesiony środek zaskarżenia, uznał, że w sprawie pojawiło się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy. Sąd postanowił, na podstawie art. 441 § 1 k.p.k., przekazać Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne dotyczące między innymi wykładni przepisów art. 47 § 1 i 2 ustawy z 28 marca 2016 roku Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o prokuraturze co do możliwości pełnienia przez prokuratora Dariusza Barskiego funkcji Prokuratora Krajowego.

Sprawa została zarejestrowana w Sądzie Najwyższym pod sygn. I KZP 3/24.

Do rozpoznania tej sprawy wyznaczeni zostali Zbigniew Kapiński, Marek Siwek i Igor Zgoliński. 

Osoby te zostały powołane do pełnienia urzędu na stanowisku w Sądzie Najwyższym przez Prezydenta RP w wyniku wadliwej procedury - na podstawie wniosku Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. W związku z tym nie mają waloru bezstronności oraz przymiotu niezawisłości, a co za tym idzie Sąd Najwyższy z ich udziałem nie ma statusu Sądu niezależnego w rozumieniu art. 45, 173 i 178 Konstytucji RP oraz art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i art. 47 Karty Praw Podstawowych.

Procedura powoływania sędziów na podstawie powołanej ustawy była przedmiotem rozstrzygnięć Sądu Najwyższego oraz Trybunałów międzynarodowych. Najistotniejsze z nich uchwała połączonych Izb Sądu Najwyższego: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 stycznia 2020 roku oraz uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2022 roku, sygn. I KZP 2/22.

Wobec powyższego prokurator dwukrotnie, w dniu 13 i 27 września 2024 r., wnosił o wyłączenie Zbigniewa Kapińskiego, Marka Siwka oraz Igora Zgolińskiego od orzekania, z uwagi na to, że sąd z ich udziałem nie tworzy Sądu niezależnego, bezstronnego i niezawisłego. Wnioski te zostały pozostawione bez rozpoznania. Żaden z tych wniosków o wyłączenie nie został rozpoznany przez prawidłowo powołanego sędziego. 

Wobec powyższego dzisiejsze stanowisko w sprawie o sygn. I KZP 3/24 nie jest uchwałą Sądu Najwyższego w rozumieniu art. 441 kpk. Stanowisko to nie wywołuje skutków prawnych, ponieważ zostało podjęte przez osoby nieuprawnione.

Kwestia skuteczności powrotu ze stanu spoczynku była przedmiotem rozstrzygnięcia sądów w prawidłowo powołanym składzie. 

W dniu 12 stycznia 2024 roku Prokurator Generalny Pan prof. Adam Bodnar w czasie spotkania z Prokuratorem Krajowym Panem Dariuszem Barskim wręczył mu dokument stwierdzający, że przywrócenie go do służby czynnej w dniu 16 lutego 2022 przez poprzedniego Prokuratora Generalnego Pana Zbigniewa Ziobro, zostało dokonane z naruszeniem obowiązujących przepisów i nie wywołało skutków prawnych. Zastosowano bowiem przepis ustawy, który już nie obowiązywał.

To stanowisko potwierdził w dniu 9 lutego 2024 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie, wskazując m.in., iż  przepis art. art. 47 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku - przepisy wprowadzające ustawę Prawo o prokuraturze miał charakter incydentalny, a jego zastosowanie było ograniczone w czasie. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy w Szczecinie wskazał: „przywrócenie do czynnej służby w drodze specjalnego rozwiązania przewidzianego w art. 47 § 1 i 2 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku -przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o prokuraturze było możliwe tylko w okresie odpowiednio 30 oraz 60 dni od wejścia w życie ustawy, tj. licząc od dnia 4 marca 2016 roku. Powołanie w dniu 19 maja 2016 roku ze skutkiem od 1 czerwca 2019 roku - dokonane zostało bez obowiązującej podstawy prawnej.

Powyższe stanowisko, co do ograniczenia czasowego zastosowania przepisu art. 47 ww. ustawy, potwierdził Sąd Apelacyjny w Szczecinie w postanowieniu z dnia 10 kwietnia 2024 r. W tym zakresie Sąd wprost wskazał, iż „nie tylko dopuszczalne, ale wręcz wskazane jest zastosowanie całościowego podejścia do wykładni przepisów prawa i analiza art. 47 § 1 Przepisów wprowadzających Prawo o prokuraturze nie tylko pod względem językowym, ale również umiejscowienia tego przepisu w przepisach wprowadzających, celu ich wprowadzenia w postaci ukształtowania nowych instytucji (Prokuratura Krajowa, prokuratury regionalne), czasu ich powoływania, a wreszcie należało mieć na uwadze, że jest niedopuszczalne interpretowanie wyjątków w sposób rozszerzający.” […] „Należało uznać, że w sytuacji, gdy jednocześnie uchwalane są i wprowadzane w życie dwie ustawy: główna (Prawo o prokuraturze) i wprowadzająca (Przepisy wprowadzające Prawo o prokuraturze) nie da się skutecznie wykazać, by celem ustawy wprowadzającej było trwałe unormowanie sytuacji nowej. Wręcz przeciwnie, to ustawa główna miała być docelowym rozwiązaniem o trwałym charakterze, a ustawa wprowadzająca, tak jak jej nazwa wskazuje miała wygasić dotychczasowe organy, nadać uprawnienia przewidziane dla organów znoszonych tym istniejącym, wreszcie ukształtować nową organizację prokuratury.”

Kwestia ta będzie ponadto przedmiotem rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy w dwóch sprawach w prawidłowo powołanych składach w dniu 27 listopada 2024 r. (I KZP 6/24, I KZP 7/24). 

prok. Przemysław Nowak
Rzecznik Prasowy
Prokuratury Krajowej