Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Szczecinku

Gdy temperatury w ciągu doby przekroczą 5-7°C i jest wilgotno. Począwszy od marca po przebudzeniu ze snu zimowego kleszcze muszą znaleźć żywiciela.  Pierwszy szczyt aktywności sezonowej przypada na marzec-czerwiec, drugi zaś przypada we wrześniu. Aktywność kleszczy kończy się z chwila obniżenia średnia temperatura powietrza poniżej 5-7°C co zazwyczaj w Polsce przypada w październiku i listopadzie. Sezon aktywności może być zaburzony poprzez anomalie występujące w przyrodzie, kleszcza można spotkać nawet w grudniu, gdy temperatury dobowe przekroczą 5-7°C.

W Polsce, podobnie jak w pozostałej części Europy, z roku na rok obserwuje się rosnącą liczbę zachorowań na boreliozę.

Borelioza jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię Borrelia burgdorferi, która przenoszona jest na człowieka głównie przez ugryzienie zakażonego kleszcza. Jest to jedna z najczęściej występujących chorób odkleszczowych na świecie.

Objawy choroby z Lyme są zróżnicowane, a niektóre z nich są podobne do innych chorób. To sprawia, że borelioza jest rozpoznawana przez lekarzy różnych specjalności .Jednym z najczęstszych objawów boreliozy jest zaczerwienienie wokół miejsca wkłucia kleszcza rozszerzające się obwodowo (tzw. rumień wędrujący). Zaczerwienienie skóry w kształcie pierścienia lub owalnej plamy otaczające miejsce ukłucia przez kleszcza jest często obserwowane w ciągu pierwszych kilku dni do tygodnia.

Jednak rumień po ukłuciu kleszcza nie występuje u wszystkich pacjentów z boreliozą – dotyka około 40-60% zakażonych. Oprócz zmiany skórnej we wczesnych stadiach boreliozy mogą pojawić się bardziej ogólne objawy, takie jak zmęczenie, zawroty i bóle głowy. Następnie ujawniają się różne inne objawy boreliozy, najczęściej w postaci porażenia nerwu twarzowego, widoczne jako porażenie połowy twarzy. Inne rzadsze symptomy mogą obejmować bóle i problemy z sercem, zapalenie stawu (najczęściej kolanowego), aż po poważne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Objawy boreliozy

• Stadium wczesne miejscowe.

Pojawia się rumień wędrujący (po 3 – 30 dniach od ukłucia przez kleszcza): charakterystyczny, okrągły, powiększający się obszar zaczerwienienia wokół miejsca ukłucia. Często ma postać pierścienia, z jaśniejszym środkiem. Dodatkowo mogą także wystąpić objawy grypopodobne takie jak: gorączka, dreszcze, bóle mięśni, zmęczenie, ból głowy.

• Stadium wczesne rozsiane.

Obejmuje wielopostaciowe objawy skórne w różnych częściach ciała. Zaczynają pojawiać się objawy neurologiczne takie jak zapalenie nerwów czaszkowych, zwłaszcza nerwu twarzowego, zapalenie opon mózgowych, bóle głowy, sztywność karku, zaburzenia czucia. Bole stawów i mięśni mogą pojawiać się na różnych etapach choroby. Często są to wędrujące bóle stawów, czasami bóle przypominające artretyzm.

• Stadium późne przewlekłe.

Następuje przewlekłe zapalenie stawów – najczęściej dotyczy dużych stawów np. kolanowych. Osoba chora zmaga się z ciągłym zmęczeniem, które nie ustępuje mimo odpoczynku. Występują objawy neurologiczne takie jak przewlekłe zapalenie mózgu, encefalopatia, problemy z pamięcią, koncentracją, nastrojem, zaburzenia snu. Rzadziej mogą wystąpić zaburzenia rytmu serca lub zapalenie osierdzia.

Diagnostyka boreliozy

Główne metody diagnostyczne to:

• wywiad medyczny,
• badania serologiczne. Testy ELISA i Western blot, które wykrywają przeciwciała przeciwko Borrelia burgdorferi,
• obserwacja kliniczna. W przypadku pojawienia się charakterystycznego rumienia wędrującego, diagnoza może być postawiona bez dodatkowych badań.

Leczenie boreliozy

Leczenie boreliozy polega głównie na antybiotykoterapii. W zależności od stadium choroby i objawów, stosowane są odpowiednio dobrane antybiotyki. Wczesne leczenie jest kluczowe, aby zapobiec powikłaniom i przejściu choroby w fazę przewlekłą.

Zapobieganie boreliozie

Unikanie ugryzień kleszczy poprzez noszenie odzieży zakrywającej ciało, stosowanie repelentów, unikanie wysokiej trawy i gęstych zarośli. W momencie zauważenia kleszcza na swoim ciele ważny jest czas. Nie zwlekamy tylko niezwłocznie usuwamy kleszcza. Następnie obserwujemy miejsce wkłucia i zwracamy uwagę czy nie pojawia niepokojący rumień.

Borelioza jest poważną chorobą, ale wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie mogą skutecznie zapobiec poważnym powikłaniom.

Pamiętaj! Przeciwko boreliozie nie opracowano dotychczas szczepionki. Zachowanie ostrożności, obserwacja swojego ciała oraz zgłoszenie się odpowiednim czasie do lekarza może skutecznie zatrzymać proces chorobowy.