Polska w Wielkiej Brytanii

W ramach obchodów 120. rocznicy urodzin Pileckiego i w dniu 73. rocznicy jego śmierci pisarz, dziennikarz i biograf Pileckiego, Jack Fairweather, oraz dyrektor Instytutu Pileckiego, dr Wojciech Kozłowski, wygłosili referaty na temat losów i znaczenia historii rotmistrza podczas webinarium zorganizowanego przez centrum społeczności żydowskiej JW3 w Londynie.

Podczas wydarzenia, zorganizowanego we współpracy z Ambasadą RP w Londynie i Instytutem Pileckiego, Fairweather przedstawił historię Pileckiego i jego dokonań, wyjaśnił, dlaczego ma ona znaczenie i jak autor ją odkrył. Tymczasem Kozłowski opowiedział o dziedzictwie Pileckiego i jak jego historia jest przybliżana społeczeństwu na całym świecie. Prelegenci wzięli też udział w panelu dyskusyjnym oraz sesji pytań i odpowiedzi m.in. na temat wiary rotmistrza i debaty o bombardowaniu Auschwitz.

Opisując dokonania Pileckiego w informowaniu świata o Holokauście w Auschwitz, Fairweather podkreślił, że Pilecki „był pierwszym, który zaalarmował świat o okrucieństwach mających miejsce w obozie poprzez przemycanie swoich raportów. Był pierwszym, który próbował je powstrzymać. Trzy lata przed tym, jak dowódcy alianccy publicznie potwierdzili istnienie obozu, Pilecki namawiał ich do zbombardowania go“.

– Według moich obliczeń [Pilecki] wysłał z obozu co najmniej 10 raportów za pośrednictwem tajnych posłańców, które opisywały ewolucję obozu w fabrykę śmierci. Opisał początek programu eutanazji chorych więźniów, a następnie wczesne eksperymenty gazowe na jeńcach sowieckich i Holokaust. Wszystkie jego raporty dotarły do Londynu. Każdy z nich wezwał aliantów do podjęcia działań. Dlatego jego działania w obozie są tak ważne z historycznego punktu widzenia – ujawniał światu, jak naziści mogą wyobrażać sobie morderstwo na skalę przemysłową – powiedział Jack Fairweather.

W swoim wykładzie Fairweather opisał także wysiłki Pileckiego w celu zorganizowania powstania więźniów w Auschwitz. Autor dodał, że jest w trakcie składania wniosku do Yad Vashem o przyznanie Pileckiemu tytułu Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Rozwijając temat znaczenia historii Pileckiego, Wojciech Kozłowski podkreślił jego spuściznę, czego można się od niego uczyć i jak wiedza o nim jest rozpowszechniana przez Instytut Pileckiego. Określił Pileckiego jako „silną i jasną“ postać XX-wiecznej historii Polski, a także „członka wielkiego pokolenia, które odważyło się stawić czoła dwóm totalitarnym reżimom: nazizmowi i komunizmowi. Należy do tych, którzy zaryzykowali wszystko, aby stawić czoła złu politycznemu“.

Kozłowski dodał, że do dziedzictwa Pileckiego należy zaliczyć wolność, odwagę, zaufanie, nadzieję, miłość do swojego kraju, cenienie wartości życia ludzkiego oraz silne przekonania moralne i religijne. Powiedział, że do sposobów szerzenia wiedzy o Pileckim należą konwencjonalne metody przedstawiające jego historię, takie jak książki i wystawy, a także sposoby inspirowania u innych dobrej praktyki, samorozwoju oraz działania, podając za przykład utworzony w tym roku przez Instytut Pileckiego konkurs na Międzynarodową Nagrodę im. Witolda Pileckiego.

Otwierając wydarzenie, Ambasador RP w Londynie Arkady Rzegocki podkreślił fakt, iż pomimo dokonań Pileckiego jego historia była długo nieznana. – Dziś oddajemy hołd jednemu z największych informatorów w historii świata. To, co czyni historię Witolda tak wyjątkową, to fakt, że zinfiltrował on Auschwitz ochotniczo, stawiając czoła niewiadomej w postaci skali brutalności. Jednak mimo iż samemu odkrył jedną z najważniejszych zbrodni naszych czasów, przez wiele lat jego własna historia nie była zbyt dobrze znana, ponieważ walczył przeciwko przejęciu Polski przez komunistów po zakończeniu wojny i został zabity. Dlatego tak bardzo cieszę się, że możemy dziś połączyć się i upamiętnić go w tym ważnym roku i w ten stosowny sposób. Dzięki poświęceniu Witolda i rozpowszechnianiu jego informacji przez Rząd RP na Uchodźstwie świat wiedział – powiedział Ambasador RP w Londynie Arkady Rzegocki.

Witold Pilecki urodził się 13 maja 1901 roku w Ołońcu, w latach 1918-1921 służył w Wojsku Polskim, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po wybuchu II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej jako dowódca plutonu. W listopadzie 1939 roku był jednym z założycieli konspiracyjnej organizacji Tajnej Armii Polskiej (TAP). We wrześniu 1940 roku dał się ująć podczas łapanki, po czym został przewieziony do KL Auschwitz. Tam organizował konspiracyjny Związek Organizacji Wojskowej (ZOW) i opracowywał raporty o ludobójstwie w obozie koncentracyjnym, które wysyłał do władz państwa podziemnego i które potem trafiały na Zachód. W kwietniu 1943 r. Pilecki uciekł z obozu. W 1944 r. uczestniczył w powstaniu warszawskim. Po upadku powstania został schwytany przez Niemców i wywieziony do oflagu w Murnau. Po wyzwoleniu obozu przedostał się do Włoch, gdzie dołączył do 2. Korpusu Polskiego generała Władysława Andersa. W październiku 1945 r. Pilecki powrócił do Polski, aby zbudować siatkę wywiadowczą. W 1946 r. poinformowano go, że prawdopodobnie został zdekonspirowany i otrzymał rozkaz opuszczenia kraju, czego stanowczo odmówił. Pozostał w Polsce i kontynuował gromadzenie informacji wywiadowczych o sytuacji w Polsce, w tym o żołnierzach AK i 2. Korpusu, więzionych w obozach NKWD i deportowanych do Rosji. 8 maja 1947 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, torturowany i oskarżony m.in. o działalność wywiadowczą na rzecz rządu RP na emigracji, przygotowywanie zbrojnego zamachu, przyjęcie korzyści majątkowej od osób działających w interesie obcego rządu, posługiwanie się fałszywymi dokumentami, zorganizowanie trzech składów broni oraz nielegalne posiadanie broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych. 15 marca 1948 r. rotmistrz Pilecki został skazany na karę śmierci, wyrok wykonano 25 maja.

Jack Fairweather jest autorem bestsellera pt. „Ochotnik. Prawdziwa historia tajnej misji Witolda Pileckiego“, biografii Witolda Pileckiego, która została wyróżniona nagrodą Costa Book Award. Jest ona oparta na nieznanych dotąd źródłach oraz relacjach świadków i została przetłumaczona na 25 języków. Fairweather był szefem biura dziennika „The Daily Telegraph“ w Bagdadzie oraz dziennikarzem „The Washington Post“ w Afganistanie. Jego relacja wojenna zdobyła nagrodę British Press Award i nagrodę Overseas Press Club. Dzieli swój czas między Wielką Brytanią i Vermont.

Instytut Pileckiego to miejsce stworzone na potrzeby interdyscyplinarnej i międzynarodowej refleksji nad kluczowymi zagadnieniami XX wieku: dwoma totalitaryzmami – niemieckim i sowieckim, a także konsekwencjami ich działań. Instytut honoruje osoby, które w trudnych czasach niosły pomoc obywatelom polskim i Polakom o innej przynależności państwowej. Gromadzi i udostępnia on dokumenty ukazujące oblicza XX wieku, wspiera badania naukowe, dzięki projektom edukacyjnym i wydarzeniom z pogranicza kultury i historii upowszechnia wiedzę o ubiegłym stuleciu.

Zespół prasowy Ambasady RP w Londynie