Polska we Włoszech

Pojęcie „transgranicznego postępowania spadkowego” dotyczy spraw, w których występują elementy ustawodawstw kilku krajów np. zmarły miał polskie obywatelstwo, przez ostatnie lata życia mieszkał we Włoszech, ale większość majątku (np. nieruchomości) znajduje się np. w Czechach.

W każdym przypadku postępowania z elementem transgranicznym należy ustalić trzy elementy:

• jakie sądy będą właściwe do rozpoznania danej sprawy,
• prawo jakiego państwa powinny zastosować sądy rozpoznające sprawę,
• w którym państwie zapadłe orzeczenie będzie podlegało wykonaniu.

Może się zdarzyć, że w wyniku zastosowania reguł wynikających ze wskazanego na wstępie rozporządzenia, właściwy do rozpoznania będzie sąd polski, który zastosuje polskie prawo (przepisy Kodeksu cywilnego) i orzeczenie będzie egzekwowane na terytorium RP. Może się również zdarzyć, że sąd polski będzie zmuszony do zastosowania prawa brytyjskiego, a samo orzeczenie będzie egzekwowane np. na Węgrzech.

Sądem właściwym do rozpoznania sprawy spadkowej jest sąd miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. Miejsce zwykłego pobytu to miejsce koncentracji interesów życiowych – pojęcie to nie obejmuje zgonów związanych z wyjazdem na urlop, delegację lub kontrakt krótkoterminowy. Jeżeli spadkodawca nie miał miejsca zwykłego pobytu w żadnym państwie członkowskim UE będącym stroną rozporządzenia, sądem właściwym będzie sąd miejsca położenia majątku spadkowego pod warunkiem, że spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem danego państwa członkowskiego lub nie będąc jego obywatelem miał przynajmniej w danym państwie (nie dawniej niż na 5 lat przed wniesieniem sprawy spadkowej do sądu) miejsce zwykłego pobytu. Oznacza to np. że sprawa spadkowa po polskim obywatelu, który wyjechał z Polski przed 7 laty i zmarł w Wielkiej Brytanii może być prowadzona przed sądami polskimi.

Pamiętaj! W przypadku złożenia przez spadkodawcę oświadczenia o wyborze prawa polskiego (szczegółowe informacje poniżej), jego spadkobiercy mają możliwość przeniesienia samej sprawy spadkowej do Polski poprzez zawarcie umowy prorogacyjnej (nawet jeśli z przepisów samego rozporządzenia wynikała właściwość sądu zagranicznego).

Prawem właściwym w sprawach spadkowych jest prawo państwa miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy w chwili śmierci. Poprzez miejsce zwykłego pobytu należy rozumieć miejsce koncentracji interesów życiowych – pojęcie to nie obejmuje zgonów związanych z wyjazdem na urlop, delegację lub kontrakt krótkoterminowy.

Pamiętaj, że wybór prawa właściwego nie jest uzależniony od tego, czy państwo, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu, jest stroną rozporządzenia. Oznacza to, że rozpoznający sprawę sąd polski może w takim wypadku (jeżeli stwierdzi, że miejscem zwykłego pobytu zmarłego były Włochy) zastosować prawo włoskie, a nie prawo polskie. W wyjątkowych sytuacjach, jeżeli ze wszystkich okoliczności sprawy jasno wynika, że w chwili śmierci zmarły był w sposób oczywisty bliżej związany z państwem innym niż państwo stałego pobytu, prawem właściwym do przeprowadzenia sprawy spadkowej jest prawo tego innego państwa.

Pamiętaj! Aby uniknąć ryzyka, że do rozpoznania sprawy spadkowej po polskim obywatelu zamieszkałym we Włoszech zostanie wybrane prawo włoskie, istnieje możliwość złożenia oświadczenia o wyborze prawa państwa, którego obywatelstwo posiada się w chwili dokonywania wyboru. Takie oświadczenie można zawrzeć np. w testamencie.

Przykładowa treść klauzuli:
Działając na podstawie art. 22 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz.U.UE.L z 2012 roku, Nr 201, poz. 107 z późn. sprost.), oświadczam, że dokonuję wyboru prawa polskiego, będącego prawem państwa, którego obywatelstwo posiadam w chwili dokonywania wyboru, jako prawa, któremu podlega ogół spraw dotyczących spadku po mnie.

W przypadku złożenia przez spadkodawcę oświadczenia o wyborze prawa polskiego, jego spadkobiercy mają możliwość przeniesienia samej sprawy spadkowej do Polski poprzez zawarcie umowy prorogacyjnej (nawet jeśli z przepisów rozporządzenia wynikała właściwość sądu zagranicznego).

Rozporządzenie wprowadza instytucję europejskiego poświadczenia spadkowego. Poświadczenie to potwierdza w innym państwie członkowskim, będącym stroną rozporządzenia, prawo do spadku lub prawo do poszczególnych przedmiotów spadkowych.

Więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronach Europejskiego Atlasu Sądowniczego w sprawach cywilnych.

W sprawach spadkowych zachęcamy do skontaktowania się z adwokatem z Listy adwokatów dostępnej w zakładce Lista adwokatów, notariuszy i tłumaczy lub dowolnie wybraną kancelarią adwokacką we Włoszech, specjalizującą się w sprawach spadkowych.