Polska w Finlandii

System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Finlandia to kraj o wysoko uprzemysłowionej gospodarce wolnorynkowej, który pod względem PKB na mieszkańca należy do najbogatszych państw świata. U źródeł tego sukcesu leżą wysoki poziom innowacyjności sektorów informatycznego i telekomunikacyjnego, inwestycje w edukację, badania i rozwój, skuteczny model współpracy pomiędzy biznesem, a uczelniami wyższymi, przekładający się na wysoki poziom prywatnego finansowania działalności badawczo-rozwojowej, dobrze rozwinięta infrastruktura, a także efektywne zarządzanie zasobami naturalnymi. Polityka gospodarcza Finlandii jest skoncentrowana na zapewnieniu stabilności makroekonomicznej, wspieraniu innowacji oraz promowaniu zrównoważonego rozwoju poprzez różnorodne programy wsparcia dla start-upów.

Priorytetem rządu jest rozwój technologii cyfrowych, sztucznej inteligencji i automatyzacji. Fiński rząd wspiera programy takie jak budowa superkomputera LUMI i rozwój infrastruktury cyfrowej. Inwestycje w badania i rozwój (R&D) stanowią około 3% PKB, co plasuje Finlandię w czołówce państw UE.

Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Najważniejsze gałęzie fińskiej gospodarki to przemysł technologiczny (elektroniczny, mechaniczny i metalurgiczny), przemysł stoczniowy, leśny, chemiczny i petrochemiczny oraz odzieżowy. Finlandia jest zaliczana do liderów technologii ICT i green-tech, jest również jednym z największych producentów papieru i produktów drewnianych na świecie. Zarządzanie zasobami leśnymi odbywa się w sposób zrównoważony, co pozwala na długoterminowe wykorzystanie tego sektora bez szkody dla środowiska.

Wg danych szacunkowych za 2023 r., struktura gospodarki kształtuje się następująco: rolnictwo – 2,5%, przemysł – 24,5%, usługi – 60,7%.[1]

Surowce i technologie krytyczne

Główne bogactwa naturalne: drewno, ruda żelaza, miedź, ołów, cynk, chromit, nikiel, złoto, srebro, wapień.

Finlandia jest znana z wysokiego poziomu innowacyjności w takich sektorach jak technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT), technologie czystej energii (cleantech), biotechnologia i technologie kwantowe.[2]

Stan infrastruktury

Finlandia posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę transportową, która zapewnia strategiczny dostęp do rozwiniętych rynków Europy Północnej i Azji. Stanowi istotny element rozwoju gospodarki, sprzyjając intensywnej wymianie handlowej z krajami nordyckimi, bałtyckimi, Unią Europejską oraz Azją.

Kolej w Finlandii ma rosyjski rozstaw torów – jej budowę rozpoczęto w XIX w. za czasów Wielkiego Księstwa Finlandii, autonomicznego państwa rządzonego przez imperialną Rosję. W 2022 r. Finlandia odrzuciła inicjatywę Komisji Europejskiej mającą na celu wprowadzenie o 9 cm węższego europejskiego rozstawu torów, argumentując, że takie przekształcenie byłoby zbyt kosztowne. W maju 2024 r. minister transportu i komunikacji Lulu Ranne zadeklarowała, że Finlandia rozważy przyjęcie europejskiego standardu szerokości torów, co poprawiłoby bezpieczeństwo dostaw oraz szybkość wojskowego i cywilnego transportu kolejowego poprzez połączenie kolejowe z Norwegią i Szwecją. Obecnie jedyne połączenie kolejowe z Finlandii na zachód przebiega przez miasto Tornio, położone na północnym krańcu Zatoki Botnickiej.

Finlandia posiada 20 portów lotniczych zarządzanych przez przedsiębiorstwo państwowe Finavia, z których obecnie 18 obsługuje regularny ruch pasażerski i towarowy, a ponadto 4 lotniska niepaństwowe (Enontekiö, Lappeenranta, Mikkeli i Seinäjoki). W roku 2023 największe lotnisko w Finlandii Helsinki Vantaa obsłużyło 15,3 mln pasażerów, w tym 13,5 mln międzynarodowych (84 % całego ruchu lotniczego w Finlandii)[3]. Lotnisko w Helsinkach odgrywa szczególnie istotną rolę w ruchu lotniczym z Azją z uwagi na dogodne i najkrótsze połączenia lotnicze pomiędzy Europą a Azją.

Nowoczesne porty morskie są wysoko wyspecjalizowane w przeładunkach towarów oraz przewozach pasażerskich i plasują się w czołówce najbezpieczniejszych i najszybszych portów w świecie.

Sieć drogowa odgrywa pierwszoplanową rolę w krajowym przewozie osób i towarów w Finlandii, w związku z dużą powierzchnią kraju i niską gęstością zaludnienia, szczególnie w regionach północnych.

Kalendarz dni wolnych od pracy

Dni świąteczne:

• 1 stycznia
• 6 stycznia (Trzech Króli)
• Wielki Piątek
• Poniedziałek Wielkanocny
• 1 maja
• Wniebowstąpienie (czwartek 40 dni po Wielkanocy)
• Św. Jana (piątek między 19 a 25 czerwca)
• 6 grudnia (Dzień Niepodległości)
• 24–26 grudnia (Wigilia i Boże Narodzenie)

Źródła: World Bank, International Monetary Fund, Statistics Finland, Bank of Finland, Fitchratings.com

Źródła: World Bank, International Monetary Fund, Statistics Finland, Eurostat, CIA World Factbook, UNDP

Najważniejsi partnerzy handlowi

Gospodarka Finlandii w dużej mierze opiera się na handlu zagranicznym – w 2023 r. eksport towarów i usług stanowił 43% fińskiego PKB, co sprawia, że kraj ten jest silnie narażony na wpływ zewnętrznych wahań koniunktury w gospodarce światowej.

Zgodnie z danymi fińskiej służby celnej, w 2023 r. Finlandia znacząco zmniejszyła eksport do Rosji (-68%), co jest efektem sankcji i zmiany priorytetów handlowych w związku z sytuacją geopolityczną. Eksport z FI do Chin spadł o 12%, do Japonii o 31%, natomiast do Wielkiej Brytanii o 13%.[1]

Zgodnie z danymi World Bank, w 2022 r. głównymi partnerami handlowymi Finlandii w eksporcie były Niemcy (11,53%), Szwecja (10,73%), Stany Zjednoczone (9,35%), Holandia (7,12%) i Chiny (4,69%), a w imporcie Szwecja (12,47%), Niemcy (12,33%), Chiny (9,09%), Norwegia (6,87%) i Rosja (6,64%). Polska była na 10. miejscu w eksporcie (z udziałem 3,03%) oraz 10. w imporcie (z udziałem 2,92%).[2]

Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Struktura eksportu Finlandii w 2023 roku wyglądała następująco: towary przemysłowe – 71% całkowitego eksportu; inne produkty – 10%; paliwa – 8%; rudy metali – 7%; surowce rolne –  3%.[3]

Główni inwestorzy

Zgodnie z danymi Statistics Finland z 2023 r., głównymi zagranicznymi inwestorami w Finlandii były kolejno: Szwecja – 18,03%, USA – 15,2%, Niemcy – 8,1%, Luksemburg – 7,9%, Norwegia – 6,9%, Chiny – 5,5%, Holandia – 4,9%.

Główne kierunki inwestycji zagranicznych

Zgodnie z danymi Statistics Finland z roku 2023, główne kierunki fińskich inwestycji zagranicznych to: Szwecja (32,869  mln euro), Holandia (18,126  mln euro), USA (15,808 mln euro), Irlandia (10,651 mln euro), Norwegia (8,432 mln euro), Dania (8,487 mln euro), UK (6,481 mln euro), Singapur (4,398 mln euro).

Afrykański Bank Rozwoju, Azjatycki Bank Rozwoju, Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych, Bank Rozrachunków Międzynarodowych, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejskich Bank Inwestycyjny, Unia Europejska, Między-amerykański Bank Rozwoju, Grupa Banku Światowego, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa, Nordycki Bank Inwestycyjny, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju , Klub Paryski, UNCTAD, UNIDO, Światowa Organizacja Celna, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej, ITC (International Trade Centre), Światowa Organizacja Handlu.

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

Źródła: NBP, GUS, Fińska Służba Celna.

Według danych fińskiej służby celnej, szacowana wartość fińskiego eksportu towarów do Polski w 2023 r. wyniosła 2,6 mld euro, a importu z Polski do Finlandii – 2,8 mld euro. Polska była 7. największym partnerem handlowym Finlandii w imporcie i w eksporcie.[1] Znaczenie Polski jako partnera handlowego Finlandii wzrasta – w 2023 r. Polska odnotowała najwyższy, na równi z Francją, wzrost w eksporcie Finlandii wśród krajów UE za okres od stycznia do czerwca 2023 r., wynoszący 7% w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego roku. [2]

W polskim eksporcie do Finlandii w 2023 r. dominowały wyroby przemysłu elektromaszynowego, metale nieszlachetne i wyroby z nich oraz artykuły rolno-spożywcze. Znaczącą pozycję w eksporcie stanowią także produkty mineralne, tworzywa sztuczne, wyroby przemysłu chemicznego, meble, wyroby przemysłu lekkiego oraz drzewno-papierniczego.

W imporcie z Finlandii dominowały wyroby przemysłu drzewno-papierniczego, metale nieszlachetne i wyroby z nich, produkty mineralne, wyroby przemysłu chemicznego, tworzywa sztuczne oraz wyroby przemysłu elektromaszynowego.

Zgodnie z informacją Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej z lutego 2024 r., w Polsce działają 299 spółki, w których jednym z udziałowców jest fińska firma lub osoba fizyczna będąca obywatelem Finlandii.

Dane NBP wskazują na ogólną redukcję zaangażowania kapitałowego Finlandii w Polsce w 2023 roku, mimo dodatnich wartości w reinwestycjach zysków i akcjach kapitałowych  (akcje i inne formy udziałów kapitałowych: 164,1 mln PLN; reinwestycje zysków: 435,2 mln PLN; instrumenty dłużne: -1658,6 mln PLN; ogółem napływ kapitału: -1059,3 mln PLN). Stan zobowiązań Polski z tytułu fińskich inwestycji bezpośrednich na koniec 2023 roku wyniósł ogółem 8180,5 mln PLN. Dochody z tych inwestycji wyniosły 1133,9 mln PLN.  

Do najbardziej znanych firm fińskich inwestujących w Polsce należą: Fortum (energia), Cargotec (maszyny i urządzenia), Kemira (produkty chemiczne), Outokumpu (metale), Wartsilä (energetyka, maszyny), Stora Enso (koncern papierniczy), Teknos oraz Tikkurila (producenci farb, lakierów), Konecranes (dźwigi, suwnice), Metsa Tissue (papiery higieniczne), Ramirent (wynajem maszyn).

Polskie inwestycje w Finlandii w 2023 roku były stosunkowo niewielkie, z dodatnim bilansem ogólnym, mimo wycofania części reinwestowanych zysków (akcje i inne formy udziałów kapitałowych: 12,6 mln PLN; reinwestycje zysków: -42,6 mln PLN; instrumenty dłużne: 68,3 mln PLN, ogółem odpływ kapitału: 38,2 mln PLN). Stan należności z tytułu polskich inwestycji bezpośrednich w Finlandii na koniec 2023 roku wyniósł 474,6 mln PLN. Dochody z inwestycji były ujemne i wyniosły -30,7 mln PLN.

Największą polską inwestycją w FI pozostaje firma Can-Pack S.A. w Hämeenlinna (fabryka puszek do napojów).

Relacje z UE

Finlandia została członkiem Unii Europejskiej 1 stycznia 1995 r. razem z Austrią i Szwecją. W 2023 r. udział krajów UE w eksporcie towarów do Finlandii wyniósł 56,6%, natomiast udział w fińskim imporcie wyniósł 57,8%.

Aktualna agenda gospodarcza Finlandii w ramach UE na lata 2024–2029 koncentruje się na wzmocnieniu konkurencyjności europejskiego rynku wewnętrznego, w tym zwiększeniu roli nowych technologii oraz zielonej transformacji. FI promuje w szczególności inwestycje w odnawialne źródła energii, w tym projekty związane z morską energetyką wiatrową i rozwój technologii niskoemisyjnych, takich jak zielony wodór. Kraj dąży do osiągnięcia neutralności węglowej do 2035 r.

Agenda gospodarcza obejmuje reformy mające na celu poprawę struktury rynku pracy, w tym ułatwienia dla imigracji pracowniczej oraz inwestycje w cyfryzację, które obejmują rozbudowę infrastruktury szerokopasmowej i modernizację systemów zarządzania ruchem kolejowym. FI zamierza również wzmocnić system opieki społecznej, poprawiając dostęp do usług zdrowotnych i zwiększając efektywność w zarządzaniu nimi poprzez cyfryzację.

Baza traktatowa

Polsko-fińskie stosunki gospodarcze regulują postanowienia dorobku prawnego Unii Europejskiej. Ponadto obowiązują umowy dwustronne w zakresie nieobjętym uregulowaniami UE, wśród których najważniejsze to: 

• Umowa w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i majątku z 26 października 1977r. obowiązująca od 30 marca 1979 r. (Dz.U. 1979 nr 12 poz. 84), zmieniona protokołem z 28 kwietnia 1994 r. obowiązującym od 21 stycznia 1995 r. (Dz.U. 1995 nr 106 poz. 517). 
• Konwencja z dnia 8 czerwca 2009 r. między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Finlandii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (weszła w życie  11 marca 2010 r.).