Polska we Francji

1.1. Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, języki urzędowe.

Położenie geograficzne. Francja położona jest w Europie Zachodniej. Jej terytorium rozciąga się na powierzchni 550 000 km². Graniczy z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami, Szwajcarią, Włochami, Monako, Andorą i Hiszpanią. Od zachodu otaczają ją wody Oceanu Atlantyckiego, od południa Morze Śródziemne, a od północy Morze Północne i La Manche. Francja posiada również 5 departamentów zamorskich (Gwadelupa, Gujana, Martynika, Reunion,  Mayotte), 5 terytoriów zamorskich (Polinezja francuska, Wallis i Futuna, Saint-Pierre i Miquelon, ziemie na antypodach i na Antarktyce, Saint-Barthélémy, Saint-Martin) oraz 1 terytorium sui generis: Nowa Kaledonia.

Obszar: Ogólna powierzchnia kraju wynosi 550 000 km².

Ludność: Zgodnie z danymi Krajowego Instytutu Statystyki i Studiów Ekonomicznych (INSEE) na dzień 1 stycznia 2020 r., Francja liczy 67,626 tysięcy obywateli.

Stolica: Paryż

Języki urzędowe: francuski

1.2. Warunki klimatyczne.

We Francji wyróżniamy trzy strefy klimatyczne: klimat oceaniczny na zachodzie kraju, kontynentalny w centrum i na wschodzie oraz śródziemnomorski, z łagodną zimą
i upalnym latem, na południu.

1.3. Główne bogactwa naturalne.

Na terenie Francji znajdują się bogate złoża wykorzystywane do produkcji materiałów budowlanych (żwir, piasek i wapień) oraz złoża surowców takich jak: kaolin, talk i sól. W Nowej Kaledonii znajdują się bogate złoża niklu.

1.4. System walutowy, kurs i wymiana.

Od 18 lutego 2002 r. prawnym środkiem płatniczym jest euro. Poprzednia waluta frank straciła ważność w dniu 17 lutego 2002 r. Kurs wymiany ustalono na 1 EURO = 6,55957 FRF.

 Wymiana FRF możliwa była w oddziałach Banku Francji: monet do 17.02 2005 r., banknotów do 17.02.2012 r. Po ww. terminach frank francuski stał się numizmatyką i nie można tej waluty wymieniać w Banku Francji.

1.5. Religia.

Francuska Konstytucja z 1958 r. (art. 1) gwarantuje każdemu obywatelowi wolność wyznania. Francja jest krajem laickim i w związku z tym żadna religia nie posiada statusu religii narodowej. Brak jest oficjalnych statystyk w odniesieniu do wyznań, jednakże na podstawie badań opinii publicznej szacuje się, iż w 2020 r. 58,1% Francuzów deklaruje przynależność do Kościoła Katolickiego, 31,9% obywateli deklaruje ateizm, 8,3% społeczeństwa stanowią wyznawcy islamu i pozostałe 1,7% wyznawcy innych religii.

1.6. Wykaz świąt państwowych.

· 1 stycznia - Nouvel An (Nowy Rok)

· Lundi de Pâques - Poniedziałek Wielkanocny (święto ruchome)

· 1 maja - Fête du Travail (święto pracy)

· 8 maja - Fête de la Victoire de 1945 (koniec II wojny światowej)

· Ascension - Wniebowstąpienie (święto ruchome)

· Lundi de Pentecôte - Zesłanie Ducha Świętego (święto ruchome)

· 14 lipca - Fête nationale (święto narodowe)

· 15 sierpnia - Assomption (Wniebowzięcie NMP)

· 1 listopada - Toussaint (Wszystkich Świętych)

· 11 listopada - Armistice de 1918 (koniec I wojny światowej)

· 25 grudnia - Noël (Boże Narodzenie)

1.7. Infrastruktura transportowa.

Francja posiada bardzo dobrze rozbudowaną infrastrukturę transportową. Długość podstawowej sieci drogowej, zarządzanej na poziomie ogólnokrajowym wynosi ponad 21,1 tys. km, z czego 11,4 tys. km przypada na autostrady (w tym 8,6 tys. km odcinków płatnych) i 9,7 tys. km dróg krajowych. Łączna długość dróg podległych departamentom przekracza 377 tys. km, a gminom 651 tys. km. Bardzo dobrze rozwinięty jest także transport kolejowy (Francja zajmuje pierwsze miejsce w Europie pod tym względem). Obecnie długość linii kolejowych na poziomie krajowym wynosi 29,4 tys. km, z czego 1,8 tys. km obejmuje linie dużych prędkości (pociągi TGV), na których rozwijane są prędkości przekraczające 300 km/h (ostatnie osiągnięcie, to 574,8 km/godz.). Od połowy lat 80-tych XX w. renesans przeżywa transport tramwajowy, który obok sieci metra rozwijany jest w największych miastach (m.in. Paryż, Lyon, Marsylia, Tuluza, Lille i Nantes). Ponadto, dynamicznie rozwija się infrastruktura lotnicza. Francja posiada 42 porty lotnicze, które rocznie obsługują ok 200 mln pasażerów, z czego największe to Paryż Charles de Gaulle (ponad 61 mln pasażerów rocznie), Paryż Orly (27 mln), Nicea (11 mln), Lyon (8 mln), Marsylia (8 mln), Tuluza (7 mln).  Dostęp do mórz i oceanu sprawia, że Francja posiada także szeroko rozwiniętą strukturę portów . Do pięciu głównych portów zalicza się: Marsylię, Hawr, Dunkierkę, Rouen i Saint-Nazaire. Oprócz transportu morskiego, Francja posiada również dobrze rozbudowany transport śródlądowy oparty na sieci kanałów i  rzek (Sekwana, Loara, Garonna, Ren i Rodan), których łączna długość wynosi 8,5 tys. km. W ostatnich latach samorządy lokalne coraz częściej stawiają na rozwój miejskich sieci rowerowych.

1.8. Obowiązek wizowy.

Obywatele polscy udający się do Francji są zwolnieni z obowiązku posiadania wizy. Ponadto, od dnia 21 grudnia 2007 r., kiedy to Polska stała się pełnoprawnym członkiem strefy Schengen, została zniesiona kontrola osób przekraczających granice między państwami członkowskimi, które są stroną Układu z Schengen. Zniesienie kontroli granicznych nie zwalnia jednak podróżujących z obowiązku posiadania ważnego dokumentu tożsamości, tj. dowodu osobistego lub paszportu.

2.1. Ustrój polityczny.

Konstytucja z 4 października 1958 r., przyjęta w referendum w dniu 28 września
1958 r., legła u podstaw V Republiki. Ustawa zasadnicza była od tego czasu modyfikowana 24 razy, a jej ostatnia reforma została przyjęta przez obie izby parlamentu w lipcu 2008 r. Zgodnie z art. 1 Konstytucji Francja jest niepodzielną, laicką, demokratyczną oraz socjalną republiką. Prezydent stoi na straży Konstytucji i jest gwarantem ciągłości władzy państwowej.

2.2. Władza ustawodawcza.

Władza ustawodawcza we Francji należy do dwuizbowego parlamentu, złożonego ze Zgromadzenia Narodowego liczącego 577 deputowanych, wybieranych bezpośrednio przez obywateli na 5-letnią kadencję oraz Senatu, który liczy 348 członków. Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego jest wybierany na okres kadencji Zgromadzenia Narodowego. Zgodnie z uregulowaniami wprowadzonymi w lipcu 2003 r., senatorowie wybierani są na 6, a nie na 10 lat, jak było wcześniej. Wybory do Senatu nie są bezpośrednie, gdyż o wyborze senatorów decydują zgromadzenia elektorów, w których zasiadają m.in. deputowani, senatorowie oraz radni różnego szczebla samorządu terytorialnego. Zgodnie z nowym cyklem wyborczym połowa senatorów jest wybierana co trzy lata. Przewodniczący Senatu jest wybierany po każdorazowym częściowym odnowieniu składu Senatu, tj. co trzy lata. Zgodnie z artykułem 39 Konstytucji inicjatywa ustawodawcza należy równocześnie do premiera i członków parlamentu.

Informacje dotyczące prac Zgromadzenia Narodowego są dostępne pod adresem www.assemblee-nationale.fr, natomiast prac Senatu na stronie internetowej www.senat.fr.

2.3. Władza wykonawcza.

Władza wykonawcza należy do prezydenta i rządu. Prezydent zajmuje szczególne miejsce w systemie politycznym Francji. Jest on wybierany na 5-letnią kadencję w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Prezydent mianuje premiera oraz na jego wniosek powołuje ministrów, przewodniczy pracom rządu, podpisuje rozporządzenia i dekrety, nad którymi obraduje rząd. Prezydentem Francji jest Emmanuel Macron, który został zaprzysiężony w dniu 14 maja 2017 r. Informacje dotyczące prezydenta znajdują się na stronie www.elysee.fr.

Zgodnie z artykułem 20 Konstytucji, rząd określa i prowadzi politykę kraju, a za swoje działania odpowiada przed parlamentem. Pracami rządu kieruje premier. Informacje dotyczące aktualnego składu i działań rządu znajdują się pod adresem www.gouvernement.fr

2.4. Struktura administracji gospodarczej.

Na szczeblu centralnym za tworzenie i prowadzenie polityki w poszczególnych obszarach gospodarczych są odpowiedzialne poszczególne ministerstwa. Do najważniejszych resortów w tym zakresie należą:

- Ministerstwo Gospodarki, Finansów i Odbudowy (www.economie.gouv.fr; www.impots.gouv.fr);

- Ministerstwo Transformacji Ekologicznej (https://www.ecologie.gouv.fr );

- Ministerstwo Rolnictwa i Żywienia  (www.agriculture.gouv.fr);

- Ministerstwo Morza (https://mer.gouv.fr)

- Ministerstwo Europy i Spraw Zagranicznych (www.diplomatie.gouv.fr);

- Ministerstwo Pracy, Zatrudnienia i Integracji (www.travail-emploi.gouv.fr);

- Ministerstwo Solidarności i Zdrowia (https://solidarites-sante.gouv.fr);

- Ministerstwo Spójności Terytorialnej (www.cohesion-territoires.gouv.fr);

-Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Badań i Innowacji (www.enseignementsup-recherche.gouv.fr).

2.5. Sądownictwo gospodarcze

Podstawowe zasady, na których opiera się organizacja francuskiego wymiaru sprawiedliwości nie różnią się zasadniczo od tych, które znane są w polskim systemie prawnym. Na pierwszym miejscu należy tutaj wskazać na zapisany w Konstytucji trójpodział władzy, w którym sądy działają niezależnie od organów ustawodawczych i od administracji rządowej.

Dla obywateli i firm polskich, mających z jakichkolwiek powodów do czynienia z jurysdykcją francuską, elementarne znaczenie będzie miał jednak szereg innych zasad. Są to:

- powszechny dostęp do wymiaru sprawiedliwości (np. obywatele polscy zatrudnieni we Francji mogą domagać się swoich roszczeń w sądzie właściwym ze względu na miejsce wykonywania pracy),

- bezpłatność wymiaru sprawiedliwości (koszty procesowe są nieporównywalnie niższe niż w Polsce, np. opłata sądowa wymagana przez sąd handlowy nie przekracza 100 euro),

- niezależność i niezawisłość sędziów,

- ciągłość działalności (w nagłych wypadkach możliwe są nawet posiedzenia w niedzielę
i święta) oraz niezmienność siedziby sądu (co do zasady, ponieważ czasem sędziowie wykonują pewne czynności poza siedzibą sądu),

- dwuinstancyjność,

- kontrola stosowania prawa (przez Sąd Kasacyjny, odpowiadający polskiemu Sądowi Najwyższemu lub, w sprawach administracyjnych, przez Conseil d’Etat, organ odpowiadający polskiemu Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu),

- jawność orzeczeń sądowych,

- obowiązek uzasadnienia wydanego orzeczenia,

- prawo do sprawiedliwego procesu,

- istnienie wydajnej procedury uproszczonej, tzw. référé.

Sąd Gospodarczy (Tribunal de commerce) rozstrzyga spory pomiędzy przedsiębiorcami (tak osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą, jak i spółkami handlowymi) oraz te, wynikające z czynności prawa handlowego (np. spory pomiędzy konsumentami
i przedsiębiorcami dotyczące jakości sprzedawanych produktów lub świadczonych usług). Do jego kompetencji należą również sprawy z zakresu postępowania upadłościowego
i naprawczego. Przy kancelarii sądu gospodarczego prowadzony jest Rejestr Handlowy i Spółek. W skład Sądu Gospodarczego wchodzą reprezentanci przedsiębiorców wyłaniani w drodze wyborów. Co do zasady w okręgu kompetencji Tribunal de grande instance (TGI), odpowiednik polskiego Sądu Okręgowego, istnieje co najmniej jeden Sąd Gospodarczy (w przeciwnym wypadku spory należące do jego kompetencji są rozstrzygane przez TGI orzekającego według procedury gospodarczej). Obecnie na terenie Francji działa 191 Sądów Gospodarczych. Dane teleadresowe sądów zamieszczone są na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości:  http://www.annuaires.justice.gouv.fr/ Szczegółowe omówienie systemu prawnego Francji w języku polskim znajduje się na stronie Komisji Europejskiej:  http://ec.europa.eu/justice_home/judicialatlascivil/html/pdf/org_justice_fra_pl.pdf

3.1. Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Francja jest drugą największą gospodarką w UE (po wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE). Według szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego za rok 2022 Francja pozostanie 7. państwem na świecie pod względem PKB w ujęciu nominalnym oraz 8. pod względem parytetu siły nabywczej. PKB Francji stanowi 3,3% światowej gospodarki. Ponadto, według danych Banku Światowego za 2022 rok Francja pozostała 6. największym eksporterem (eksport o wartości 733 mld euro) na świecie, po Chinach, Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Japonii i Wielkiej Brytanii.

Główne wskaźniki makroekonomiczne

Źródło: Eurostat.

Po silnym odbiciu gospodarczym w 2021 r., francuska gospodarka doświadczyła w 2022 r. i w 2023 r. wielu wstrząsów ekonomicznych (inwazja rosyjska na Ukrainę, rosnące ceny energii, niepewność i napięcia geopolityczne, fale wariantu Omicron i trudności z podażą, rosnące stopy procentowe itp.). Pomimo wprowadzonych przez rząd środków budżetowych w celu ochrony gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, doprowadziło to do skoku inflacji do poziomów nienotowanych od lat 80. (choć w dalszym ciągu francuska stopa inflacji jest drugą najniższą w UE) i spowolnienia tempa wzrostu gospodarczego.

W 2022 r. Francja odnotowała wzrost gospodarczy o +2,6% PKB (zgodnie z przewidywaniami), gdzie średnia dla strefy euro wyniosła +3,5%.

W 2022 r. PKB wzrósł o 2,6% w cenach stałych, po silnym odbiciu w 2021 r. (+6,4%), które nastąpiło po spadku w 2020 r. (-7,5%). Wzrost w 2022 r. wynika głównie z powrotu do aktywności gospodarczej w drugim i trzecim kwartale 2021 r. po kryzysie COVID-19. Średnio w roku 2022 PKB powrócił do poziomu z 2019 r., lecz pozostaje znacznie poniżej kontynuacji tendencji sprzed kryzysu zdrowotnego.

W 2023 r. tempo wzrostu gospodarczego w stos. od poprzedniego kwartału wynosiło: w I kw. 0,1%, a w II kw. 0,5%. Za większą część wzrostu gospodarczego w II kw. odpowiada handel zagraniczny, przy zwiększeniu eksportu (+2,7% po -1,7%) i ożywieniu importu (+1,6% po -2,5%). Natomiast konsumpcja gospodarstw domowych spadła w II kwartale (-0,5% po +0,1%), pod wpływem spadku konsumpcji towarów (-0,7% po +0,1%), a w szczególności spadku konsumpcji żywności (-2,8% po -2,5%). Stopa oszczędności zaczęła ponownie rosnąć i wyniosła 18,8% (wobec 18,2% w poprzednim kwartale). Inwestycje przedsiębiorstw spadły o 0,1%, za sprawą spowolnienia w sektorze budowlanym.

W 2023 r. wzrost PKB ma wynieść wg przewidywań Ministerstwa Finansów i Gospodarki 1%. Prognozy te są zbieżne z przewidywaniami innych instytucji.

Źródło: KE, OECD, Bank Francji

Inflacja

Inwazja Rosji na Ukrainę zwiększyła napięcia na europejskim rynku energii, w szczególności gazu ziemnego, podnosząc ceny do historycznych poziomów. Inflacja stała się w 2022 r. zjawiskiem długoterminowym i wzrosła we Francji wiosną i latem 2022 r. W 2022 r. inflacja średnioroczna wyniosła 5,9% (wg HICP). Szczyt inflacji został osiągnięty w lutym 2023 r. na poziomie 7,3% wg HIPC (6,3% wg metodologii krajowej).

W obliczu gwałtownie rosnących cen, zwłaszcza energii pod koniec 2021 r. uruchomiono we Francji tzw. „tarczę taryfową”. Została przedłużona do 2023 r we wrześniu 2022 r. ze względu na wzrost cen energii dla gospodarstw domowych i małych firm.  Koszt tego środka szacuje się na 31-34 mld euro w 2023 r. Tarcza cenowa energii elektrycznej ma wygasnąć na początku 2025 r. Ustawa budżetowa na 2022 r. skupiała się na kontynuacji tarczy taryfowej na gaz i energię elektryczną, dodatkach paliwowych dla pracowników, amortyzacji energii elektrycznej dla MŚP i władz lokalnych, opodatkowaniu zysków przedsiębiorstw energetycznych oraz zwiększeniu środków dla kluczowych ministerstw. W 2023 r. środki nadzwyczajne mające na celu łagodzenie skutków inflacji będą stopniowo wygaszane.

Źródło: KE, OECD, Bank Francji

Finanse publiczne

W 2022 r. deficyt publiczny wyniósł 4,7% PKB, dług publiczny 111,6% PKB. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2021 wyniósł 6,5% r. a w 2020 r. 9,0%. Dochody w 2022 r. pozostały bardzo dynamiczne i wzrosły o 95,7 mld euro, tj. +7,3% po +8,4% w 2021 r. W relacji do PKB osiągnęły one 53,4% po 52,6% w 2021 r. i 52,4% w 2020 r. Obciążenie podatkami i składkami obowiązkowymi wzrosło do 45,3% z 44,3% w 2021 r. Wydatki wzrosły w tempie tempo zbliżonym do 2021 r., +4,0%, tj. wzrost o 58,6 mld euro. Wydatki w stosunku do PKB dalej spadają i w 2022 r. osiągnęły 58,1% PKB, po 59,1% w 2021 r. i 61,3% w 2020 r. Pozostały jednak znacznie powyżej poziomu z 2019 r. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w ujęciu z Maastricht osiągnął na koniec 2022 r. 111,6% PKB po 112,9% na koniec 2021 r.

Oceny wiarygodności kredytowej agencji ratingowych (stan na 26.10.2023) : Fitch AA- (perspektywa stabilna), Moody's Aa2(perspektywa stabilna), Standard & Poor's AA (perspektywa negatywna).

Na przełomie maja i kwietnia 2022 r. decyzję o obniżeniu ratingu do „AA-” podjęła agencja ratingowa Fitch Ratings. W oczekiwaniu na decyzję S&P rząd przygotował rewizję strategii konsolidacji fiskalnej. Francja utraciła rating AAA po kryzysie subprime w styczniu 2012 roku.

Bezrobocie

W 2021 r. Francja odnotowała znaczny spadek liczby bezrobotnych. W czwartym kwartale 2022 r. stopa bezrobocia wyniosła 7,2%, praktycznie bez zmian w ciągu kwartału i o 0,3 punktu niższa niż rok wcześniej. Jest to najlepszy wynik  od 2008 r. Bezrobocie nadal maleje, choć wolniej niż w 2021 r., w którym odnotowano spadek bezrobocia o pół miliona osób w ciągu roku. Prezydent Emanuel Macron zapowiedział, że nie jest to dla niego w dalszym ciągu wynik satysfakcjonujący i będzie dążył do jeszcze większego obniżenia poziomu bezrobocia.

Jednym z czynników stojących za tymi danymi dotyczącymi zatrudnienia jest spadek bezrobocia wśród młodzieży. To właśnie ta kategoria odnosi największe korzyści ze spadku. W ciągu kwartału stopa bezrobocia wśród młodzieży spadła o 1,0 punkt procentowy do 16,9%.  Spadek ten wynika po części z dynamiki umów szkoleniowych tzw. alternance, które rząd mocno promował przez ostatnie trzy lata poprzez premie wypłacane firmom. W ubiegłym roku podpisano prawie 700 000 umów szkoleniowych liczonych jako umowy o pracę. Niemniej jednak, stopa bezrobocia wśród młodych ludzi jest znacznie wyższa niż wśród reszty populacji. W 2022 r. wyniesie ona średnio 17,3% w ciągu roku dla osób w wieku 15-24 lat, w porównaniu z 6,6% dla osób w wieku 25-49 lat i 5,2% dla osób w wieku 50 lat i starszych.

Średnio w IV kwartale 2022 r. wskaźnik zatrudnienia osób w wieku od 15 do 64 lat utrzymywał się na stabilnym poziomie 68,3%, osiągając najwyższy poziom od czasu rozpoczęcia jego pomiaru przez INSEE (1975). W ciągu roku wzrosła ona o 0,5 punktu.

W IV kwartale kwartale 2022 r. średnio 580 000 bezrobotnych stwierdziło, że było bezrobotnych i szukało pracy przez co najmniej rok. Liczba ta prawie nie spadła w ciągu kwartału. W rezultacie stopa długotrwałego bezrobocia była stabilna w ciągu kwartału i wyniosła 1,9% populacji aktywnej zawodowo. Poziom ten jest o 0,3 punktu niższy niż pod koniec 2021 r. i najniższy od drugiego kwartału 2009 r.

Stopa była zgodna z oczekiwaniami przeprowadzonej w ankiecie Reutera wśród ekonomistów i wynikami z I kwartału roku, który był najniższy od drugiego kwartału 2008 r., z wyjątkiem anomalnego spadku na początku pandemii. Stopa bezrobocia ma utrzymać się przez najbliższe dwa lata na podobnym poziomie, ok. 7,5 – 8%.

Źródło: : https://www.insee.fr/en/statistiques/6800807#titre-bloc-10

3.2. Główne sektory gospodarki 

Szacunkowy udział poszczególnych sektorów w wartości dodanej brutto ogółem w 2022 r. przedstawiał się następująco:

Wartość dodana według aktywności¹. Łączna roczna stopa wzrostu (%), wartości szacowane 2022

Źródło: https://data.oecd.org/fr/natincome/valeur-ajoutee-par-activite.htm; https://data.oecd.org/fr/natincome/valeur-ajoutee-par-activite.htm

¹Wartość dodana mierzy wkład pracy i kapitału w produkcję. Wartość dodana według działalności rozkłada całkowitą wartość dodaną według sektorów, a mianowicie rolnictwo, przemysł i inną działalność usługową. Udziały każdego sektora są obliczane poprzez podzielenie wartości dodanej w każdym sektorze przez całkowitą wartość dodaną. Dane oparte są na systemie rachunków narodowych 2008 (SNA 2008) dla wszystkich krajów z wyjątkiem Chile, Japonii i Turcji, gdzie dane opierają się na SNA 1993

W 2022 r. usługi stanowiły 78,6% wartości dodanej brutto francuskiej gospodarki.

Choć Francja należy do jednych z największych potęg przemysłowych na świecie, to jednocześnie jest jednym z państw, które w ostatnich latach w największych stopniu odczuł skutki deindustrializacji. Obecnie udział przemysłu wynosi ok. 13-14% w PKB FR, co stanowi ok. 10% spadek w stosunku do 1980 r.  W 2022 r. w przemyśle zatrudnionych było 3,15 mln osób. W 2019 r. wartość dodana produkcji przemysłowej (wraz z przemysłem wydobywczym), wyniosła  291 mld euro. (13%). W przemyśle zatrudnionych jest 3,2 miliona osób pod koniec 2021 r. W pierwszym kwartale 2023 r. zatrudnienie w sektorze przemysłowym wyniosło 39 700 nowych miejsc pracy.

Źródło:  https://www.insee.fr/fr/statistiques/2496914#tableau-figure1

Rząd francuski propaguje obecnie koncepcję konieczności odbudowy autonomii strategicznej gospodarki francuskiej, a także europejskiej w oparciu o wzmocnienie strategicznego przemysłu. W  Krajowym Planie Odbudowy Gospodarczej FR (KPO) o wartości 100 mld euro wskazano 5 strategicznych gałęzi przemysłu tj.: energetyka (w tym w szczególności baterie elektryczne, OZE i energetyka jądrowa), wodór, sztuczna inteligencja, farmaceutyka, oraz sektor rolno-spożywczy, gdzie kryterium wyboru oparte było na ich znaczeniu dla bezpieczeństwa oraz potencjał przyszłościowy dla gospodarki FR. Jednocześnie należy odnotować, że w ramach działań wspierających ww. strategiczny przemysł w walce z pandemią w KPO opracowano już dedykowane programy wsparcia dla: przemysłu motoryzacyjnego, przemysłu lotniczo-kosmicznego oraz przemysłu farmaceutycznego.

We Francji ważnymi gałęziami przemysłu jest przetwórstwo surowców (Saint-Gobain, Lafarge), przemysł elektromaszynowy (Schneider Electric, Alstom) i przemysł farmaceutyczny (Sanofi-Aventis, Pierre Fabre, Servier), który jest największym w UE (produkcja 26,2 mld euro). Silną pozycję na światowym rynku mają koncerny telekomunikacyjne i technologii informacyjnych (Orange, SFR, Vivendi, Thomson), branży chemicznej, przemysłu lotniczego (Dassault, Bombardier, Airbus, Thales), czy kosmicznego (Arianespace). Francja przoduje także w produkcji artykułów luksusowych w postaci odzieży, wyrobów jubilerskich, biżuterii, galanterii skórzanej, kosmetyków (m.in. Kering, LVMH, l’Oréal, Chanel, Hermès). Udział francuskich marek w europejskim rynku motoryzacyjnym wynosi ponad 20% (PSA, Renault). Z przemysłem samochodowym związanych jest szereg branż, w tym branża oponiarska (Michelin) oraz liczni podwykonawcy (Faurecia, Valeo).

Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo stanowią 1,6% PKB we FR. Do 2022 r. produkcja rolna wzrosła o 17,4% pod względem wartości, w kontekście rosnących cen energii, surowców i produktów rolnych na całym świecie. W 2022 r. produkcja rolna bez dotacji osiągnęła wartość 96,3 mld euro: 59,4 mld euro w produkcji roślinnej i 31,6 mld euro w produkcji zwierzęcej. Dotacje dla gospodarstw rolnych wynoszą 8,2 mld euro. Na Francję przypada 16% ziem uprawnych Unii Europejskiej, w samej Francji ziemie uprawne zajmują 52,5% terytorium.   Zatrudnienie w sektorze rolnym wynosi ok 3% ogólnego zatrudnienia w kraju. Ludność wiejska stanowi ok. 20% populacji Francji. Francja pozostaje największym producentem rolnym w UE, w 2022r.

Źródło: https://www.insee.fr/fr/outil-interactif/5367857/tableau/70_SAC/71_AGR

Wpływy z turystyki międzynarodowej osiągnęły 58 mld euro, co oznacza wzrost w stosunku do 2019 roku ( 56,7 mld euro w 2019 r. i 35 mld w 2021 r.). W okresie od kwietnia do września 2022 r. we Francji odnotowano 322 mln noclegów, co jest o 2,4% więcej niż w 2019 r., przed pandemią.

W 2022 r. produkcja energii pierwotnej spadła o 17,9%, a zużycie pierwotne o 10,1%, Końcowe zużycie energii, po przetworzeniu i wewnętrznym wykorzystaniu przez sektor energetyczny, spadło o 6,8% w kontekście napięć międzynarodowych i rekordowo wysokich cen energii na rynkach. W szczególności znacznie zużycie ograniczył przemysł.

W 2022 r. zużycie energii elektrycznej we FR kontynentalnej wyniosło 452,8 TWh, czyli o prawie 4% mniej niż w 2021 r. Produkcja energii elektrycznej we FR kontynentalnej w 2022 r. wyniosła 445 TWh, co stanowi najniższy poziom od 1992 r. i spadek o 15% w porównaniu z rokiem 2021. Ten znaczny spadek produkcji w 2022 r. jest bezpośrednio związany z dwoma głównymi źródłami energii elektrycznej we Francji: spadek produkcji z floty jądrowej i produkcji energii wodnej.

W 2022 r. prawie 62,7% energii elektrycznej wytwarzanej we Francji kontynentalnej nadal pochodziło z energii jądrowej (w porównaniu z 69% w 2021 r.), a energia wodna stanowiła 11,1%. Gaz (9,9% koszyka energii elektrycznej w 2022 r.) również wyprzedził energię wiatrową (8,5%) jako trzecie co do wielkości źródło energii elektrycznej we FR.

Francja nie utrzymała w 2022 r. pozycji czołowego europejskiego eksportera energii elektrycznej.

Źródło: https://www.connaissancedesenergies.org/bilan-electrique-de-la-france-en-infographies-que-retenir-de-2022-230216

3.3. Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych.

Źródła:

https://www.insee.fr/fr/statistiques/2830613#tableau-figure1_radio1

https://www.insee.fr/fr/statistiques/serie/010751765

https://www.insee.fr/fr/statistiques/7623628

https://www.insee.fr/fr/statistiques/2122401#tableau-figure1

https://www.insee.fr/fr/statistiques/4805248#tableau-chomage-g1-fr

https://www.insee.fr/fr/statistiques/2381436#tableau-figure1_radio3

https://www.banque-france.fr/sites/default/files/media/2023/07/20/bdp_2022_ra.pdf str. 54

Eurostat; INSEE; Min. Gospodarki i Finansów; Bank Francji

https://fr.statista.com/statistiques/528107/montant-pib-france/ pib

https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/sdg_08_10/default/table?lang=fr pib hab

https://data.oecd.org/fr/trade/balance-des-operations-courantes.htm

https://www.tradesolutions.bnpparibas.com/fr/implanter/france/investir

https://www.insee.fr/fr/statistiques/2381422 ide

https://www.oecd-ilibrary.org/trade/current-account-balance/indicator/french_078d8177-fr

https://www.tresor.economie.gouv.fr/Articles/f7b3e557-391b-496a-86c3-a9ba56690aa2/files/39673f0f-1cab-4d09-a6fa-ebb14a99cda8

            3.4. Handel zagraniczny

              Bilans handlowy

Według danych francuskich służb celnych, deficyt handlowy Francji na koniec 2022 r. osiągnął rekordowy poziom 164 mld euro, (dwukrotnie więcej w porównaniu do  84,7  mld euro w 2021 r.). Wysoki deficyt handlowy jest związany z gwałtownym wzrostem rachunków za energię.

Francuski eksport wzrósł o 18% w 2022 r., jednak nie zrekompensowało to gwałtownego wzrostu importu (+29% r/r), którego wartość została zawyżona przez gwałtowny wzrost cen energii oraz deprecjację euro względem dolara, średnio o 11%. Natomiast handel usługami odnotował rekordową nadwyżkę w wysokości 50 mld euro, po 36 mld w 2021 roku.

Od 2004 r. Francja odnotowuje deficyt handlowy ze względu na stopniową erozję przemysłu nastawionego na eksport, aprecjację euro oraz rosnącą zależność od importu, w tym surowców energetycznych. Największe deficyty handlowe Francja tradycyjnie odnotowuje z: Chinami, Niemcami, Niderlandami, Włochami i Belgią, natomiast największe nadwyżki handlowe ze Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią, państwami Bliskiego Wschodu i Szwajcarią.

Deficyt importu odnotował większy wzrost  (+29%) niż eksport (+18%,), głównie ze względu na wzrost kosztów energii. Eksport wzrósł o 7,1% w stałych euro (po +11,0% w 2021 r. i -16,9% w 2020 r.), a import o 8,6% (po +9,4% w 2021 r. i -12,3% w 2020 r.).

Pogorszenie salda handlu energią w ujęciu ilościowym, związane było w szczególności z odbiciem importu węglowodorów surowych (+17,2% w 2022 r., po +8,0% w 2021 r. i -25,2% w 2020 r.) w wyniku ożywienia gospodarczego i odbudowy zapasów gazu. Wyłączenie elektrowni jądrowych w celu konserwacji doprowadziło również do wzrostu importu energii elektrycznej i spadku eksportu: Francja była w tym roku importerem netto energii elektrycznej po raz pierwszy od 40 lat.  O. Becht, minister delegowany ds. handlu zagranicznego, atrakcyjności i obywateli francuskich za granicą, wyjaśnił, że wynika to z faktu, że w 2022 r. FR została zmuszona do importu energii elektrycznej, a wstrząs wywołany wojną na Ukrainie doprowadził do gwałtownego wzrostu cen gazu i ropy. Ponad 80% wzrostu deficytu można wytłumaczyć wzrostem rachunków za energię.

Strukturalna część deficytu, związana z deindustrializacją i słabością eksportu MŚP, nadal wynosi około 75 mld euro. Kluczowe znaczenie ma stopniowa dezindustrializacja kraju i przejście z modelu produkcyjnego na konsumpcyjny. Udział przemysłu w PKB FR spadł z 23% w 1980 r. do 16,8% w 2021 r., tj. znacznie poniżej średniej UE (23%), ponieważ francuskie przedsiębiorstwa delokalizują produkcję znacznie częściej niż inne kraje Unii Europejskiej.

Źródło: https://www.insee.fr/fr/outil-interactif/5367857/tableau/70_SAC/73_IND

3.5. Inwestycje zagraniczne

Według danych Business France w 2022 r.  do Francji trafiło 1725  zagranicznych inwestycji, które umożliwiły utrzymanie lub utworzenie ponad 58 810 miejsc pracy. Stanowi to wzrost o 31 % w por. do 2021 r. Wzrost miejsc pracy wynikał przede wszystkim z umów zawieranych przez agencje pracy tymczasowej. Te umowy stanowiły 20,5% miejsc pracy utworzonych przez przedsiębiorstwa zagraniczne w 2022 r.

Regionami, do których trafiło najwięcej inwestycji zagranicznych były Ile-de-France, Hauts-de-France i Owernia-Rodan-Alpy. W poszczególnych regionach Francji istnieją ekosystemy ukierunkowane na poszczególne branże, np. przemysł aeronautyczny w regionach Okcytanii i Kraju Loary.  Czynnikiem sprzyjającym przyciąganiu inwestycji zagranicznych było również uruchomienie Planu France 2030 w wys. 54 mld euro  (Plan Odbudowy Gospodarczej FR), w celu pobudzenia francuskiej gospodarki. Plan jest skierowany po pierwsze na transformację ekologiczną i dekarbonizację gospodarki a po drugie na rozwój ekologicznych innowacji

Stany Zjednoczone stały się wiodącym inwestorem we Francji  w 2022 r. pod względem liczby zadeklarowanych i realizowanych projektów z udziałem 16%, wyprzedzając dotychczasowego lidera Niemcy (15 %) oraz Wielką Brytanię (10 %). Dane Bussines France potwierdzają dodatkowo, że 2/3 inwestycji pochodzi od inwestorów europejskich. Pozytywnym sygnałem dla Francji jest znaczący wzrost inwestycji w przemyśle. Większość inwestycji zagranicznych dotyczy przemysłu (51% projektów i 44% miejsc pracy), a usługi stanowią 49% projektów i 56% miejsc pracy. Ponadto, w dobie promowanej przez rząd reindustrializacji FR, prawie ¾ nowych inwestycji przemysłowych będzie realizowana w terenie, na obszarach gmin liczących mniej niż 20 tys. mieszkańców, co ma istotne znaczenie dla realizacji celu zrównoważonego rozwoju terytorium. Sektor usług był odpowiedzialny w 2022 r. za 49% projektów inwestycyjnych i 56% miejsc pracy. W przemyśle najważniejsze były branże energetyczna i recyklingu; sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz rolno-spożywcza. Na każdą z nich przypadło po 5% projektów.  W 2022 r. największy wzrost  liczby projektów o 87% odnotowała branża energii i recyklingu. Branża lotnicza również odnotowała znaczący wzrost w 2022 r. W tym sektorze rozpoczęto 52 nowe projekty inwestycyjne, co stanowiło odbicie po dwóch latach kryzysu.

Źródło: https://www.businessfrance.fr/procom-mediatheque-bilan-des-investissements-internationaux-en-france-2021

Według rankingu Global Innovation Index 2022 Światowej Organizacji Własności Intelektualnej FR zajmuje 12 miejsce w światowym zestawieniu najbardziej innowacyjnych państw (wśród 132 klasyfikowanych krajów). Dane rankingu wskazują na szybki progres FR w ciągu ostatnich 10 lat, w trakcie których awansowała aż o 10 miejsc z 22 pozycji w 2011 r. oraz potwierdza wyjście FR z impasu w latach 2017-2019, kiedy jej pozycja wahała się wokół 15 miejsca tego zestawienia. Global Innovation Index 2021 pokazuje ponadto, że FR wyróżnia się w szczególności pod względem wzrostu kreatywności (utrzymuje 6 pozycja w 2022r. i zaawansowania na rynku (10 pozycja). Odnotowano 23% wzrost liczby projektów badawczo-rozwojowych (191 projektów) w porównaniu z 2021 r. oraz 53% wzrost liczby utworzonych miejsc pracy (4 789 miejsc pracy).

Źródło: https://presse.economie.gouv.fr/27022023-cp-en-2022-la-france-maintient-son-haut-niveau-dattractivite-dans-un-environnement-international-complexe/ 

3.6. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze ekonomicznym

Francja jest jednym z 20 państw-założycieli OECD i wykazuje znaczne zaangażowanie w prace tej organizacji. Za koordynację spraw związanych z członkostwem FR w OECD odpowiada Sekretariat Generalny ds. UE (SGAE przy urzędzie Premiera). FR przewodniczyła sesji ministerialnej Rady OECD w 2018 r. Ogólnym priorytetem FR było podkreślenie roli multilateralizmu w zapewnieniu pokoju i dobrobytu oraz jako najbardziej efektywnego sposobu współpracy międzynarodowej, ukierunkowanej na rozwiązanie globalnych problemów i ochronę wspólnych zasobów, a także walkę z unikaniem opodatkowania i przenoszeniem zysków. FR opowiada się za szerokim przyjęciem wniosków z raportu OECD nt. BEPS (Base Erosion and Profit Shifting), których wdrożenie ma pomóc przeciwdziałać nieuczciwym praktykom optymalizacji podatkowej.

Od 1995 r. Francja jest również członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO). Należy do grona państw G7 i G20, których pracom przewodniczyła w 2011 r. Francja pełniła  przewodnictwo w G7 oraz G20 w 2019 r.

3.7. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską  

Unia Europejska stanowi dla Francji najważniejszy obszar wymiany. W 2022 r. najważniejszymi rynkami eksportowymi dla Francji w UE były Niemcy (80,6 mld euro), Włochy (52,9 mld euro) i Belgia (45,7 mld euro). Francja importuje towary przede wszystkim z Niemiec (92,8 mld euro), Belgii (68 mld euro) i Hiszpanii (53 mld euro).

Źródło:  https://www.insee.fr/fr/outil-interactif/5367857/details/10_ECC/16_CEX/16E_Figure5

4. Dwustronna współpraca gospodarcza

Od momentu akcesji Polski do Unii Europejskiej stosunki gospodarcze między Polską i Francją wpisują się w ramy prawa wspólnotowego, głównie traktatu akcesyjnego, jaki Polska podpisała ze Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi 16 kwietnia 2003 r. w Atenach.

Współpraca gospodarcza pozostaje ważnym motorem polsko-francuskich relacji. Pokazuje to rosnąca systematycznie od wielu lat wymiana handlowa.

Nowym trendem w ostatnich czasie jest intensyfikacja współpracy poza tradycyjne do tej pory sektory jak np. produkty rolno spożywcze, a skupienie się na tzw. sektorach przyszłości, i to zarówno w formacie bilateralnym, jak i wielostronnym. Przejawem tego jest zaangażowane polskich i francuskich w europejskich IPCEI konsorcjach bateryjnych, wodorowych, dot. mikroelektroniki, a także umowa V4-Francja w dziennie współpracy przemysłów farmaceutycznych, które stanowią istotny komponent w działaniach na rzecz odbudowy europejskiej autonomii przemysłowej.

4.1 Gospodarcze umowy dwustronne

Dwustronne umowy gospodarcze to przede wszystkim:

· Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Francuskiej w sprawie zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu
i majątku, podpisana w Warszawie dnia 20 czerwca 1975 r. (weszła w życie dnia 12 września 1976 r.),

· Protokół w sprawie pogłębienia i rozszerzenia współpracy polsko-francuskiej
w dziedzinie gospodarki i przemysłu, podpisany w Paryżu dnia 7 maja 1976 r. (wszedł w życie z dniem podpisania),

· Umowa między Rządem PRL a Rządem Republiki Francuskiej w sprawie popierania
i wzajemnej ochrony inwestycji, podpisana w Paryżu dnia 14 lutego 1989 r. (weszła
w życie dnia 10 lutego 1990 r.),

· Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Francuskiej
w sprawie przedterminowej spłaty zadłużenia wynikającego z Umowy o redukcji
i restrukturyzacji długów między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Francuskiej z dnia 30 października 1991 r., podpisana w Warszawie dnia
28 maja 2008 r. (weszła w życie z dniem podpisania).

Pełny wykaz aktów prawnych z zakresu polsko-francuskich stosunków gospodarczych można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych www.msz.gov.pl w dziale umowy międzynarodowe.

4.2 Dwustronna wymiana handlowa

Polsko-francuskie relacje handlowe

Według wstępnych danych GUS za okres 2022 r. Francja pozostała 3. największym odbiorcą polskiego eksportu 4. największym partnerem gospodarczym Polski pod względem obrotów handlowych i 8. największym pod względem importu. Z kolei Polska była dla Francji 10 partnerem tak pod względem importu jak i eksportu. Wartość eksportu wyniosła ponad 19,6 mld euro. Tym samym eksport do Francji wzrósł o 19% w porównaniu do analogicznego okresu w 2021 roku. Z kolei import z Francji wyniósł ponad 10,7 mld euro (+11% r/r). Łącznie polsko-francuskie obroty towarowe we wspomnianym okresie osiągnęły poziom niemal 30,4 mld euro (+ 16% r/r). Saldo pozostało wciąż korzystne dla Polski. Nadwyżka handlowa osiągnęła rekordowy poziom – niemal 9 mld euro.

Główne towary eksportowe to: maszyny i urządzenia mechaniczne oraz sprzęt elektroniczny, pojazdy i statki, tworzywa sztuczne i artykuły spożywcze.

Główne towary importowane to: produkty przemysłu chemicznego, maszyny i urządzenia mechaniczne oraz sprzęt elektroniczny, pojazdy i statki, tworzywa sztuczne.

Od momentu przystąpienia do UE polski eksport do Francji wzrósł o niemal 350%, natomiast w ciągu ostatnich 10 lat o ponad 70%, a obroty handlowe – o blisko 50%. Z kolei w porównaniu z 2015 r. zarówno polski eksport, jak i obroty handlowe wzrosły o ok. 25%.

Polska eksportuje do Francji głównie: sprzęt elektryczny (8,6% całości eksportu) oraz produkty w sektorze motoryzacyjnym, gdzie pojazdy mechaniczne stanowią 7,1%, a sprzęt samochodowy 6,7%.

Polska importuje z Francji głównie (2022) produkty przemysłu chemicznego (20% całości eksportu), maszyny i urządzenia ogólnego zastosowania (18%) oraz pojazdy, samoloty, statki  i inne środki transportu (16%).

Źródło: GUS

4.3. Wzajemne inwestycje

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne Francji w Polsce i Polski we Francji na koniec 2022 r. (w mln euro)

Źródło: NBP

1. Francuskie inwestycje w Polsce

Według danych opublikowanych przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej (COIG) w 2022 w Polsce aktywnych było 1866 spółek w których jednym z udziałowców jest francuska firma lub osoba fizyczna posiadająca francuskie obywatelstwo. Obecność ta wynika głównie z inwestycji w sektorze telekomunikacyjnym, detalicznym i bankowym. Francja jest również obecna wśród inwestorów w sektorze przemysłowym (Air Liquide, Saint Gobain), w sektorze zdrowia/kosmetyków (Pierre Fabre, L’Oréal), jak również w sektorze rolno-spożywczym (Lactalis, Danone).

Do końca 2022 r. Francja zainwestowała w Polsce łącznie 20 082 mld euro  co stanowiło niemal 8% łącznej wartości zagranicznego kapitału zainwestowanego w naszym kraju ogółem i plasowało Francję na 4. miejscu wśród największych zagranicznych inwestorów, po Niderlandach, Niemczech i Luksemburgu.

Na koniec 2022 r. odnotowano napływ kapitału francuskiego z Polski w wysokości 908 mln euro (wobec napływu 2,769 mld EUR i  odpływu na koniec 2020 roku na poziomie 1,224 mld Dochody francuskich przedsiębiorstw na koniec 2022 r. wyniosły 2 158,8 mld euro.

Według danych GUS za 2021 rok w Polsce funkcjonowało ponad 1200 podmiotów z udziałem francuskiego kapitału, przy czym ponad 600 to mikroprzedsiębiorstwa, zatrudniające do 9 pracowników. Francuskie inwestycje w Polsce są ulokowane głównie w przetwórstwie przemysłowym (17%), w handlu i naprawach pojazdów samochodowych (8%) oraz w sektorze energetycznym (7%). Zlokalizowane są głównie w woj. mazowieckim (ok. 77%), wielkopolskim (ok. 4%) i dolnośląskim (ok. 3%).

2. Polskie inwestycje we Francji

Stan należności z tytułu polskich bezpośrednich inwestycji we Francji wyniósł na koniec 2021 r. 879 mln euro, co wynikało ze sposobu inwestowania polskich spółek (dla porównania – w 2020 r. – było to 103,6 mln euro, a w 2019 r. 44,3 mln euro). Napływ kapitału polskiego do Francji był na poziomie 130,8 mln euro 345 mln euro (wobec 345 mln euro w 2021 r. i 104,6 mln euro w 2020 r.) Polskie firmy inwestują na rynku francuskim głównie w sektorze logistycznym, motoryzacyjnym, produkcji przemysłowej, budownictwie i usługach informacyjnych.

Większość przychodów wygenerowanych przez polskie firmy działające we Francji pochodzi z sektora przemysłowego (prawie 60%) i z sektora handlu i naprawy pojazdów. Ważnym sektorem dla polskich firm jest również informacja i komunikacja. Główne polskie firmy działające we Francji to InPost (Mondial Relay), Wielton, Amica, Suempol, Boryszew, Comarch i Nowy Styl.

Od 2012 r. w ramach grantów udzielonych przez Ministerstwo oraz Polskiej Strefy Inwestycji
i Specjalnych Stef Ekonomicznych francuscy przedsiębiorcy zrealizowali łącznie 41 inwestycji na kwotę ponad 5 mld PLN, z deklaracją utworzenia ponad 3 800 nowych miejsc pracy.

Wśród ostatnich większych inwestycji francuskich w Polsce jest budowa nowej fabryki samochodów dostawczych grupy PSA w Gliwicach, która rozpoczęła się w 2019 r. Fabryka ma produkować ok. 100 tys. samochodów dostawczych w Polsce. W nowym zakładzie ma znaleźć pracę co najmniej 300 osób. Wartość inwestycji ma wynieść ok. 1,1 mld zł. Dotacja wyniesie 78,75 mln zł w ramach „Programu wspierania inwestycji…”. Grant zostanie wypłacony w dwóch częściach – 20 mln zł koncern otrzyma w 2022 roku, pozostałą kwotę rok później.

Dla polskich przedsiębiorstw Francja to atrakcyjny kierunek ekspansji m.in. z powodu dużej populacji kraju i niemal trzykrotnie większej niż w Polsce siły nabywczej konsumentów. Francja to także gospodarka, wykazująca zapotrzebowanie na dobra inwestycyjne, usługi biznesowe i innowacyjne technologie, które z powodzeniem dostarczają również polskie firmy. To także brama do ponad 500-milionowego rynku krajów frankofońskich, ułatwiająca dostęp m.in. do państw północnej i zachodniej Afryki. Z analiz PAIH wynika, że dobre perspektywy we Francji ma przed sobą polska branża modowa. Coraz śmielej działają też na lokalnym rynku polscy dostawcy innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Ciekawą niszą jest np. polska branża med-tech, oferująca między innymi rozwiązania z zakresu tele-medycyny. Francja to też obiecujący rynek dla autorów rozwiązań smart cities. Wg PAIH najwięcej na rozwoju francuskich smart cities mogą skorzystać firmy z sektora budowlanego i producenci urządzeń elektronicznych.

Dotychczas, polskie inwestycje koncentrowały się zwłaszcza w budownictwie (Fakro, Oknoplast), przemyśle (Can-Pack), IT (Comarch, MakoLab) oraz w transporcie (Solaris, Bus&Coach, Wielton), a także obejmowały działalność polsko-zagranicznych przedsiębiorstw z branży finansowej.

4.4. Współpraca regionalna

Wiele polskich województw, miast i gmin nawiązało współpracę ze swymi odpowiednikami we Francji. Współpraca ta odbywa się na różnych płaszczyznach, od oficjalnych kontaktów władz lokalnych, po konkretne przedsięwzięcia gospodarcze, kulturalne i naukowe. Poniżej kilka przykładów współpracy.

4.5. Współpraca samorządów gospodarczych

Działania rządowe i regionalne ukierunkowane na rozwój bilateralnej współpracy gospodarczej są aktywnie wspomagane przez przedsięwzięcia polskich i francuskich samorządów gospodarczych. Należy tutaj przede wszystkim wymienić Francuską Izbę Przemysłowo-Handlową w Polsce (www.ccifp.pl), która od 1994 r. działa na rzecz pogłębiania partnerstwa polsko-francuskiego w biznesie oraz Polską Izbę Przemysłowo-Handlową we Francji (www.ccipf.org), która m.in. zajmuje się kojarzeniem partnerów gospodarczych z różnych branż (ze szczególnym uwzględnieniem sektora budowlanego), doradztwem prawnym, a także organizowaniem misji gospodarczych, seminariów, konferencji i szkoleń. Ponadto we Francji działają regionalne i lokalne izby gospodarcze.

5.1 Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Dostęp do rynku według zasad obowiązujących w całej Unii Europejskiej.

5.2 Dostęp do rynku pracy

Dostęp do rynku według zasad obowiązujących w całej Unii Europejskiej.

5.3 Nabywanie i wynajem nieruchomości

Nabywanie i wynajem nieruchomości we Francji odbywa się na takich samych zasadach dla wszystkich obywateli UE.

Kwestie nabywania nieruchomości zawierają się w ogólnych zasadach aktu kupna-sprzedaży, obowiązkach sprzedawcy określonych w artykule 1582 i następne Kodeksu cywilnego. Dodatkowe regulacje dotyczą m.in. zasad sprzedaży budynków, które są w trakcie budowy czy też ochrony praw lokatorów zakwaterowanych w sprzedawanych budynkach, jak i innych zasad użytkowania dóbr – w tym budynków bądź mieszkań – jak najem, zamiana itp. W przypadku budynków czy mieszkań sprzedaż następuje obowiązkowo w formie aktu notarialnego. Sporządzony przez notariusza akt kupna-sprzedaży stanowi podstawowy dokument pozwalający na realizację przyjętych przez strony zobowiązań. Kompetencja terytorialna notariusza, która niegdyś zależała od jego miejsca zamieszkania, obejmuje obecnie całe terytorium Francji metropolitarnej z wyjątkiem departamentów zamorskich. Sprzedaż nieruchomości odbywa się w dwóch etapach. Pierwszym jest sporządzenie promesy sprzedaży - umowy, na mocy której jedna strona zobowiązuje się do sprzedaży, a druga do zakupu nieruchomości (art. 1589 Kodeksu cywilnego). Jest ona dokumentem ważnym dla kupującego, ponieważ umożliwia mu np. uzyskanie pożyczek na zakup nieruchomości. Zaś sprzedającemu pozwala zgromadzić dokumenty niezbędne do przygotowania aktu ostatecznego. Następnie strony spotykają się u notariusza celem sporządzenia i podpisania aktu ostatecznego. Ponadto, od 1 listopada 2007 r. artykuł L. 271-4 Kodeksu budownictwa i mieszkalnictwa przewiduje obowiązek przedstawienia przez sprzedawcę certyfikatów poświadczających stan techniczny lokalu. Dotyczy to m.in. stopnia ryzyka ekspozycji na ołów, obecności materiałów zawierających azbest, czy termitów w budynku będącym przedmiotem sprzedaży. Sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego wiąże się z uiszczeniem opłaty notarialnej, której wysokość zależy od wartości transakcji. Sprzedaż nieruchomości, podlega też podatkowi określanemu jako  opłaty rejestracyjne „droits d’enregistrement”. Podstawę opodatkowania stanowi cena podana w akcie notarialnym. Obowiązek opłaty należnych podatków związanych z transakcją ciąży na nabywcy. Cenę zakupu nieruchomości ustalają sprzedający i nabywca, tym niemniej sprawdzana jest realna wartość sprzedawanej nieruchomości W ramach środków podjętych przeciwko „praniu brudnych pieniędzy” notariusze wymagają, aby uregulowanie zapłaty w umowach o nabycie nieruchomości przez cudzoziemców następowało przelewem bankowym. Sprzedaż pewnych nieruchomości, od wybudowania których upłynęło mniej niż 5 lat, jak również tych nieruchomości, w których wykonano prace remontowe (renowacyjne) lub dokonano rozbudowy mniej niż 5 lat przed datą sprzedaży, może zostać obciążona podatkiem VAT.

Wynajem mieszkania na potrzeby przedsiębiorstwa - zarejestrowanie przedsiębiorstwa w mieszkaniu prywatnym wiąże się z pewnymi problemami. W wielu wypadkach regulamin wspólnoty mieszkaniowej (règlement de copropriété) zabrania prowadzenia działalności gospodarczej. Oznacza to, że najpierw trzeba uzyskać stosowne pozwolenie wspólnoty mieszkaniowej (assemblée des copropriétaires). Ponadto w gminach powyżej 200.000 mieszkańców (w tym miastach takich jak np. Paryż, Lyon, itd.) i w departamentach 92, 93 i 94, procedura przekształcenia lokalu mieszkaniowego w lokal „handlowy” czy „biurowy” pociąga za sobą wysokie koszty. Zgłoszenia o takie zezwolenie na przekształcenie lokalu należy kierować do miejscowej Prefektury.

Wynajem lokali na potrzeby działalności gospodarczej - spółki utworzone muszą mieć siedzibę, której adres jest podany w umowie spółki i złożony w Rejestrze Handlowym i Spółek. Najczęstszą formą najmu lokali lokali przeznaczonych do wykonywania działalności gospodarczej o charakterze handlowym, przemysłowym lub rzemieślniczym jest tzw. umowa najmu handlowego (bail commercial).Obecnie najem lokali użytkowych uregulowany jest w artykule L. 145-1 i nast. Kodeksu handlowego. Minimalny czas, na jaki może zostać zawarta bail commercial, wynosi 9 lat.

Wynajem lokali na potrzeby prywatne/mieszkaniowe odbywa się na takich samych zasadach jak w innych państwach UE.

5.4 System zamówień publicznych

Francuskie prawo zamówień publicznych ma bogatą tradycję, począwszy od pierwszej regulacji zamówień na roboty budowlane z 17 lutego 1800 r.54 Od tamtego czasu wiele się, oczywiście, zmieniło. Dzisiejszy stan prawny w zakresie zamówień publicznych wyznacza Code des Marchés Publics – Kodeks Zamówień Publicznych z dnia 1 sierpnia 2006 r., promulgowany dekretem nr 97555. Kodeks, zgodnie z art. 1 ust. 1, ma zastosowanie do zamówień publicznych (marchés publics) oraz umów ramowych (accords-cadres), w zakresie dyrektywy klasycznej oraz dyrektywy sektorowej. Przepisy Kodeksu dotyczą zarówno zamówień o wartości powyżej progów unijnych, jak również zamówień podprogowych. W zasadzie jedynie zamówienia o wartości do 4000 euro wyjęte zostały spod obowiązywania Kodeksu. Przepisy Kodeksu uzupełniane są przez inne akty prawne niższego rzędu, o których wspomnimy w dalszej części rozdziału.

Podstawowymi zasadami rządzącymi procesem udzielania zamówień publicznych, są: zasada swobodnego dostępu do zamówień publicznych, równego traktowania wykonawców oraz przejrzystych procedur. Zgodnie z Kodeksem, właśnie stosowanie tych zasad ma zapewnić właściwe wykorzystywanie środków publicznych oraz samą skuteczność zamówień (art. 1 ust. 3). Kodeks wyróżnia dwa rodzaje procedur zamówieniowych: procedury formalne (podstawowe) oraz procedury ad hoc. Wśród procedur formalnych (podstawowych) możemy wymienić następujące tryby udzielania zamówień: 1) wywołanie ofert o charakterze otwartym (appel d’offres ouvert), 2) wywołanie ofert o charakterze zamkniętym (appel d’offres restreint), 3) procedury negocjacyjne (procédures négociées), 4) dialog konkurencyjny (dialogue compétitif), 5) konkurs (concours), 6) dynamiczny system zakupów (système d’acquisition dynamique).

Zastosowanie procedury ad hoc, a więc udzielenia zamówienia po negocjacjach z wykonawcami, w postępowaniu bardziej elastycznym i odformalizowanym, uzależnione jest od kwoty i rodzaju przedmiotu zamówienia. Zamawiający w sposób co do zasady swobodny może kształtować warunki udziału w takim postępowaniu, warunki kwalifikacji, liczbę wykonawców, etc. Zamawiający może udzielić zamówienia w ten sposób jeśli: 1) wartość zamówienia na dostawy i usługi nie przekracza 125 000 euro, o ile nie zostały wymienione poniżej, 2) wartość zamówienia na dostawy i usługi nie przekracza 193 000 euro, jeśli zamawiającym są władze lokalne, instytucje zdrowia publicznego oraz zdrowia sił zbrojnych, 3) wartość zamówienia na dostawy nie przekracza 193 000 euro, a zamawiającym jest jednostka działająca w resorcie obronności, 4) wartość zamówienia na usługi w zakresie badań i rozwoju nie przekracza 193 000 euro, o ile zamawiający staje się ich właścicielem oraz finansuje je samodzielnie, 5) wartość zamówienia na roboty budowlane nie przekracza 4 854 000 euro.

Ponadto, jeśli szacunkowa wartość zamówienia nie przekracza 4000 euro, zamawiający może udzielić zamówienia w sposób bezpośredni, tzn. zwracając się wprost do wykonawcy. Kodeks wskazuje również na inne procedury, związane są określonym typem zamówień. Nie są to więc tryby udzielania zamówienia per se, tylko raczej koncepcje realizacji przetargu dotyczącego specyficznego przedmiotu zamówienia. Procedury obejmują: 1) zamówienia dotyczące działań związanych z komunikacją (marché relatif à des opérations de communication), 2) zamówienia typu „zaprojektuj i wybuduj” (marché de conception-réalisation), 3) konkurs (concours).

Zgodnie z przepisem art. 45 Kodeksu, Zamawiający może żądać od wykonawcy dokumentów oraz informacji, w celu oceny jego doświadczenia (expérience), możliwości zawodowych, technicznych i finansowych (capacités professionnelles, techniques et financières). Kodeks nie precyzuje warunków kwalifikacji podmiotowej tak dokładnie, jak robią to dyrektywy, czy też ustawodawstwo innych państw członkowskich Unii Europejskiej – odsyła jednak do odpowiednich regulacji wydawanych przez ministra właściwego w sprawach ekonomii. Wskazuje jednak, że zamawiający może żądać od wykonawców certyfikatów jakości, potwierdzających zgodność działań wykonawcy z niektórymi normami jakościowymi, zaświadczeń wydawanych przez odpowiednie instytucje, potwierdzających zdolność wykonawcy do wykonania zamówienia oraz przedstawienia środków zarządzania środowiskiem, w stosownych przypadkach w procedurach zamówieniowych na roboty budowlane lub usługi. Pewne doprecyzowanie kwestii dokumentów i informacji, które może żądać zamawiający w celu oceny warunków kwalifikacji podmiotowej wykonawcy, znajdziemy m.in. w rozporządzeniu z dnia 26 lutego 2004 r. w sprawie informacji i/lub dokumentów, które mogą być żądane od wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego57. Mimo że jest to akt prawny modyfikowany w praktyce przez inne, nowsze (m.in. rozporządzeniu z dnia 10 sierpnia 2011 r.58), to zasadniczo nie zmienił się po wejściu w życie nowego Kodeksu. Zgodnie z przepisem art. 2 tegoż rozporządzenia, zamawiający może żądać od wykonawcy m.in.: 1) oświadczenia o ogólnym obrocie przedsiębiorstwa oraz o stosownym obrocie w obszarze objętym zamówieniem za okres nie więcej niż trzech ostatnich lat, 2) wykaz głównych dostaw lub usług zrealizowanych w ciągu ostatnich trzech lat, bądź wykaz robót budowlanych wykonanych w ciągu ostatnich pięciu lat, z podaniem kwot, dat wykonania oraz odbiorców, publicznych lub prywatnych, 3) wskazania wykształcenia i kwalifikacji zawodowych wykonawcy, w szczególności osoby lub osób odpowiedzialnych za świadczenie usług, 4) oświadczenie na temat narzędzi, materiałów i sprzętu technicznego, dostępnych wykonawcy, a także wskazanie zaangażowanych pracowników technicznych lub instytucji technicznych, 5) świadectwa kwalifikacji zawodowych, 6) zaświadczeń sporządzonych przez odpowiednie służby odpowiedzialne za kontrolę jakości, 7) próbek, opisów lub fotografii produktów, które mają zostać dostarczone.

Zamawiający udziela zamówienia stosując kryterium najniższej ceny, bądź wybierając ofertę najkorzystniejszą ekonomicznie. W ostatnim przypadku subkryteria mogą odnosić się do: jakości, ceny, wartości technicznej, właściwości estetycznych i funkcjonalnych, aspektów środowiskowych, aspektów związanych z rozwojem bezpośrednich dostaw produktów rolnych, z zatrudnianiem osób w trudnej sytuacji, kosztów użytkowania, rentowności, serwisu, pomocy technicznej, terminu dostarczenia lub czasu dostarczenia lub realizacji, bezpieczeństwa dostaw (art. 53 Kodeksu).

Francuski system odwoławczy działa tak samo dla zamówień o wartości powyżej progów unijnych, jak również poniżej tych progów. Jest podzielony na system sądowy oraz system pozasądowy. System sądowy jest dość skomplikowany, ponieważ wybór odpowiedniej procedury zależy tak naprawdę od natury samego zamówienia (oraz od statusu zamawiającego). Co do zasady, system sądowy oparty jest na pracy sądów administracyjnych (orzekających jednoosobowo), od których rozstrzygnięć strona może odwołać się do Conseil d’Etat (Najwyższy Sąd Administracyjny). Możliwe są jednak również inne procedury (np. przed Cour de discipline budgétaire et financière). System pozasądowy, zgodnie z Kodeksem, przewiduje m.in. postępowanie polubowne przed tzw. komitetami doradczymi (comités consultatifs), arbitraż, etc.

Podstawowym źródłem informacji o udzielanych zamówieniach jest Bulletin Officiel des Annonces de Marchés Publics (tzw. BOAMP), oficjalny krajowy dziennik, w którym zamieszczane są ogłoszenia o planowanych zamówieniach. Jednakże takie ogłoszenia mogą się również ukazywać w innych dziennikach, o ile mają one pozwolenie na publikację ogłoszeń natury prawnej. Zamawiający mogą również rozważyć, biorąc pod uwagę rodzaj zamówienia, specyfikę jego przedmiotu, czy też jego wartość, dodatkową publikację ogłoszenia o zamówieniu w wyspecjalizowanym dzienniku, zajmującym się konkretną dziedziną gospodarki, do której odnosi się dane zamówienie.

Zródło: PARP

Aspektem, który trzeba wziąć pod uwagę podczas rozmów biznesowych, są różnice kulturowe między Francją a Polską. Szczególną uwagę przywiązuje się do wyglądu zewnętrznego i ubioru. U mężczyzn wskazane jest założenie ciemnego garnituru, natomiast kobiety powinny mieć na sobie ubranie gustowne w klasycznym kroju. W kontaktach personalnych inicjatywa podania sobie rąk zawsze wychodzi od najstarszego i najwyższego rangą. Jeśli chodzi o punktualność, jest trochę luźniej niż w Polsce, kilkuminutowe spóźnienie nie dziwi. Coraz więcej francuskich przedsiębiorców mówi po angielsku, ale pomimo to warto rozmawiać po francusku lub mieć przy sobie kogoś, kto byłby w stanie to zrobić. Jest to wielkim atutem. Dobrze jest postrzegane posiadanie jednej strony wizytówki w języku francuskim.

We Francji panuje kultura spotkań biznesowych. Dlatego aby sfinalizować projekt, trzeba często zorganizować szereg spotkań. „Déjeuner d'affaires", czyli po francusku obiad biznesowy zazwyczaj trwa on od 1,5 do 2h w godzinach pomiędzy 12:00 a 14:00. We francuskich przedsiębiorstwach decyzje zapadają kolektywnie, dlatego też podjęcie decyzji zajmuje francuzowi dłuższą ilość czasu niż w krajach anglosaskich. Najbezpieczniejszym sposobem komunikacji w biznesie, w pełni respektowanym we Francji, jest list polecony za potwierdzeniem odbioru.

7.1. Administracja gospodarcza

Rząd i Premier - www.gouvernement.fr

Ministerstwo Gospodarki, Finansów i Odbudowy - www.economie.gouv.fr; www.impots.gouv.fr

Ministerstwo Transformacji Ekologicznej - https://www.ecologique-solidaire.gouv.fr/

Ministerstwo Rolnictwa i Żywienia - www.agriculture.gouv.fr

Generalna Dyrekcja Finansów Publicznych - www.impots.gouv.fr

Generalna Dyrekcja Skarbu – www.tresor.economie.gouv.fr

Francuska Agencja Skarbu – www.aft.gouv.fr

Business France – http://www.businessfrance.fr/

Bank Francji – www.banque-france.fr

7.2. Samorządy gospodarcze

Polska Izba Przemysłowo-Handlowa we Francji - www.ccipf.org

Zgromadzenie Francuskich Izb Handlowo-Przemysłowych – www.cci.fr/web/portail-acfci

Stałe Stowarzyszenie Izb Rolniczych APCA - www.chambres-agriculture.fr

Stałe Zgromadzenie Izb Rzemieślniczych ARTISANAT– www.artisanat.fr

Agencja ds. Tworzenia Przedsiębiorstw APCE – www.apce.com

Stowarzyszenie Przedsiębiorców Francuskich MEDEF – www.medefinternational.fr

7.3. Oficjalna prasa ekonomiczna

Les Echos (dziennik) – www.lesechos.fr

Le Revenu (tygodnik) – www.lerevenu.com

La Tribune (tygodnik) – www.latribune.fr

L’Expansion (miesięcznik) – www.lexpress.fr

Capital (miesięcznik) – www.capital.fr

7.4. Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

Krajowy Instytut Statystyki i Studiów Ekonomicznych – www.insee.fr

Francuski Dziennik Ustaw JO – www.journal-officiel.gouv.fr

Narodowy Instytut Własności Przemysłowej IPNI– www.inpi.fr

Francuskie Targi Handlowe –www.foiresetsalons.pme.gouv.fr