Polska w Hiszpanii

1. Krótki opis gospodarki i jej struktury

• System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Informacja dla przedsiębiorcy

Hiszpański system gospodarczy jest otwarty, liberalny i funkcjonuje jako część jednolitego rynku UE. Hiszpański rynek daje dostęp do dużego rynku krajowego (48 milionów mieszkańców i przyjmuje ponad 85 milionów turystów zagranicznych rocznie), rynku europejskiego (ponad 500 milionów konsumentów) oraz posiada doskonałe połączenie z rynkami Ameryki Południowej (ponad 600 mln konsumentów) i Bliskiego Wschodu (500 mln konsumentów).

System prawno-gospodarczy jest zdecentralizowany, co oznacza, że każda z 17 wspólnot autonomicznych posiada, w zależności od przedmiotu, uprawnienia ustawodawcze i wykonawcze, w tym wyłączne uprawnienia ustawodawcze i wykonawcze w zakresie m.in. usług socjalnych, rolnictwa i hodowli, rybołówstwa śródlądowego, przemysłu, handlu, turystyki, młodzieży lub sportu. Wspólnoty Autonomiczne mają prawo do ustanawiania własnych podatków. Stwarza to potencjalne trudności dla przedsiębiorców.

Zarejestrowanie firmy nie jest zbyt skomplikowane dla obywateli UE – wymaga m.in.:  wyboru formy prawnej podmiotu, ważnego paszportu, Número de Identificación Extranjero (hiszpański numer identyfikacji podatkowej dla obcokrajowców, niezbędny za każdym razem, gdy obcokrajowiec podpisuje dokument publiczny lub kontaktuje się z administracją publiczną); dowodu posiadania wystarczających środków finansowych; planu biznesowego; zaświadczenia o niekaralności. Więcej informacji dot. rejestracji firmy znajdują się tutaj. 

Istotne z punktu widzenia przedsiębiorcy jest to, że hiszpański rynek pracy charakteryzuje się wysokim poziomem zaangażowania ze strony związku zawodowych oraz ochrony pracowników - płaca minimalna, prawa pracownicze tj. prawo do bezpiecznego środowiska pracy, niedyskryminacji w pracy i prawo do prywatności. W odniesieniu do rozwiązania stosunku pracy, pracodawca może rozwiązać umowę z pracownikiem w dowolnym momencie, nawet bez uzasadnionej przyczyny, jednak w takim przypadku pracownikowi zawsze przysługuje odprawa w wysokości 33 dni wynagrodzenia za przepracowany rok, z limitem określonym przez prawo.

Charakterystyka hiszpańskiej gospodarki (wyzwania, zagrożenia) oraz strategia rządowa

Wg corocznego raportu Banco de España z 2023 r. zdolność rozwoju hiszpańskiej gospodarki w nadchodzących latach będzie silnie uwarunkowana szeregiem poważnych wyzwań strukturalnych. Obejmują one: (i) pobudzenie wzrostu produktywności; (ii) zmniejszenie wysokiej stopy bezrobocia strukturalnego na rynku pracy; (iii) zwiększenie wielkości przedsiębiorstw i ułatwienie realokacji zasobów produkcyjnych między sektorami i firmami; (iv) wspieranie akumulacji kapitału ludzkiego przez ludność; (v) promowanie inwestycji w kapitał fizyczny i technologiczny oraz działań innowacyjnych; (vi) poprawa jakości hiszpańskich instytucji i zaufania do nich; (vii) wzmocnienie stabilności finansów publicznych; (viii) zmniejszenie rozbieżności między podażą a popytem na rynku mieszkaniowym oraz (ix) stawienie czoła wielu wyzwaniom związanym ze starzeniem się społeczeństwa, istnieniem pewnych obszarów podatności na zagrożenia wśród hiszpańskich gospodarstw domowych i transformacją ekologiczną.

W odpowiedzi na stojące przed Hiszpanią wyzwania, rząd opracował Program działań na rzecz zmian w kierunku zrównoważonej gospodarki sprzyjającej włączeniu społecznemu (Agenda de Cambio).  Jest to mapa drogowa, która koncentruje się na zapewnieniu stabilności gospodarczej i finansowej, zwalczaniu nierówności i innych odziedziczonych nierówności oraz tworzeniu podstaw dla zrównoważonego i sprawiedliwego wzrostu w perspektywie średnio- i długoterminowej. Agenda ta określa zestaw środków o charakterze przekrojowym, podzielonych na sześć obszarów działania: zaangażowanie w szkolenia i kapitał ludzki; promowanie transformacji ekologicznej; promowanie postępu naukowego i technologicznego; dążenie do wydajnego i sprawiedliwego rynku pracy; zmniejszanie nierówności i ochrona państwa opiekuńczego oraz dążenie do bardziej wydajnej administracji w służbie obywateli.

• Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB:

Usługi: 68,53%

Przemysł: 20,24%

Rolnictwo: 2,34%;

• Polityka kursowa

Walutą w Hiszpanii jest euro. Kurs jest płynny, a za politykę pieniężną odpowiada Europejski Bank Centralny (EBC). Euro jest wyłącznym środkiem płatniczym w Niemczech od 1 stycznia 2002 r. Zastąpiło ono pesetę hiszpańską, używaną od 1868 r.

• Surowce i technologie krytyczne

Surowce krytyczne

Hiszpania posiada ogromny potencjał w zakresie zasobów mineralnych. W Hiszpanii mogą znajdować się złoża 17 z 30 minerałów krytycznych wytypowanych przez UE. Oznacza to, że Hiszpania jest trzecim krajem w Europie pod względem bogactwa surowców strategicznych. Ogromna ilość złóż minerałów znajduje się w regionie Galicji. Posiada ona rezerwy 8 z 34 kluczowych minerałów dla UE: antymonu, barytu, grafitu naturalnego, niobu, tantalu, wolframu, krzemu i metali ziem rzadkich.

Niemniej jednak prace nad badaniem i wydobyciem surowców strategicznych są powolne, a otwarcie nowej kopalni może trwać nawet 10 lat. Według dyrektora generalnego Hiszpańskiej Konfederacji Przemysłu Surowców Mineralnych (Primigea), przez 40 lat nie przeprowadzono dogłębnych badań nad surowcami, które znajdują się na Półwyspie Iberyjskim. Podobne informacje podaje Oficjalna Izba Górnicza w Galicji, według której w Hiszpanii ponad 25 projektów wydobywczych jest sparaliżowanych. Przykładem są dwie strategiczne kopalnie w Galicji (Varilongo i San Finx), w których skoncentrowana jest duża ilość wolframu, i które od dłuższego czasu poddawane są ciągłym badaniom w celu określenia ich rentowności, planowania ich operacyjności i innych procedur, a wszystko to w celu zmniejszenia wpływu na środowisko. Kwestia środowiska jest w tym przypadku kluczowa - w Hiszpanii istnieje kilka miejscowości, które sprzeciwiają się otwieraniu nowych kopalni na ich terenie z tych względów. Są to np. kopalnie w Teruel i Cáceres. 

Technologie krytyczne

W marcu 2024 r. Minister Nauki, Innowacji i Uniwersytetów, Diana Morant ogłosiła uruchomienie pierwszej Strategii Głębokich Technologii, aby skupić się na kluczowych nadchodzących wyzwaniach technologicznych takich, jak technologie kwantowe i sztuczna inteligencja. Strategia ma obejmować cały łańcuch wartości technologii:  transfer, regulacje, finansowanie, industrializację i dostęp do innowacji dla społeczeństwa oraz ma obejmować różne ministerstwa, w tym przemysłu, transformacji ekologicznej i transformacji cyfrowej. Konkretne inicjatywy w zakresie rozwoju krytycznych technologii w Hiszpanii to projekt MareNostrum 5 w Barcelonie, z najpotężniejszym superkomputerem w Hiszpanii i jednym z trzech najpotężniejszych w Europie oraz o Iberyjskie Centrum Badań nad Magazynowaniem Energii w Cáceres.

• Stan infrastruktury

Infrastruktura Hiszpanii oceniana jest jako jedna z najlepszych na świecie. Zajmuje 7. miejsce według raportu „Global Competitiveness Report” Światowego Forum Ekonomicznego. Hiszpania posiada największą sieć autostrad i dróg szybkiego ruchu w UE (ponad 17 000 km); trzecią najbardziej rozległą sieć kolei dużych prędkości na świecie (3 402 km); 46 portów; 152 parki logistyczne i największą platforma logistyczną w Europie o powierzchni ponad 1,3 mln m2. Ponadto, Hiszpania ma jedne z najlepszych wskaźników na świecie jeżeli chodzi o jakość sieci kolejowej, dróg i usług lotniskowych. W odniesieniu do infrastruktury cyfrowej, ultraszybka sieć szerokopasmowa obejmuje 87% terytorium Hiszpanii, w porównaniu do 60% w Europie. Raport DESI 2019 (Digital Economy and Society Index) plasuje Hiszpanię na 8. miejscu wśród krajów najlepiej przygotowanych do wdrożenia technologii 5G.

Według raportu „Analiza priorytetowych inwestycji infrastrukturalnych w Hiszpanii” z grudnia 2024 r., przygotowanego na zlecenie Stowarzyszenia Przedsiębiorstw Budownictwa Infrastruktury i Koncesji (Seopan), Hiszpania będzie musiała zainwestować 150 833 mln euro w infrastrukturę transportową do 2035 r., aby wdrożyć planowane działania w tym obszarze i zachować zgodność z przepisami europejskimi. Inwestycje te zostały podzielone - 85 083 mln euro na planowane działania; 57 154 mln euro na modernizacje i adaptacje istniejącej infrastruktury; 8 595 mln euro na projekty innowacyjne.

• Kalendarz dni wolnych od pracy w 2025 r.
• 1 stycznia 2025 – Nowy Rok
• 6 stycznia 2025  – Trzech Króli
• 18 kwietnia 2025 – Wielki Piątek
• 19 kwietnia 2025  – Wielkanoc (niedziela)
• 1 maja 2025 – Święto Pracy
• 15 sierpnia 2025 – Wniebowzięcie NMP
• 12 października 2025 – Narodowe Święto Hiszpanii
• 1 listopada 2025 – Wszystkich Świętych
• 6 grudnia 2025 – Dzień Konstytucji
• 8 grudnia 2025 – Niepokalane Poczęcie NMP
• 25 grudnia 2025 – Boże Narodzenie.

Pomimo złożonego kontekstu międzynarodowego, hiszpański handel zagraniczny wykazuje dużą odporność i nadal pozostaje jedną z głównych dźwigni wzrostu gospodarczego oraz zatrudnienia. Poziom hiszpańskiego eksportu w 2023 roku wyniósł ponad 383,688 mld euro, co stanowi drugi najlepszy rok w historii. Po historycznym maksimum w 2022 roku, eksport towarów zamyka rok 2023, spadkiem o 1,4% w porównaniu z rokiem 2022 (-5,5mld), czyli mniejszym niż w całej UE27 (-2,5%) oraz w strefie euro (-3,3%). Druga połowa 2023 roku charakteryzowała się złożonym kontekstem międzynarodowym, a w szczególności spowolnieniem gospodarczym u głównych partnerów handlowych Hiszpanii. Mimo to, eksport surowców nieenergetycznych wzrósł w całym roku o 0,7% (+2,5 mld euro), częściowo równoważąc spadek w segmencie energii o 20,6% (-7,9 mld euro).

Poziom hiszpańskiego importu wyniósł 424,249 mld euro, czyli - 7,2% r/r.

Deficyt handlowy został zredukowany o ponad 40% i spadł do 40,56 mld euro w 2023 roku, co stanowi 2,8% PKP (wobec deficytu wynoszącego ponad 68 mld euro zarejestrowanego w analogicznym okresie roku 2022, 5,1% PKB). Wskaźnik pokrycia – stosunek między eksportem a importem – osiągnął 90,4%, czyli o 5,3 p. proc. więcej niż odnotowano w okresie styczeń-grudzień 2022 r. (85,1%).

Największą część hiszp. eksportu stanowią dobra inwestycyjne - 19,5% całości, następnie żywność, napoje i tytoń (17,5%), produkty chemiczne (16,8%) oraz sektor motoryzacyjny (14,1%).  Do sektorów, które pozytywnie wpłynęły na roczną zmienność eksportu w 2023 roku, należały sektor motoryzacyjny (wkład 2,4 pkt), dóbr inwestycyjnych (wkład 1,8 pkt) oraz żywność, napoje i tytoń (0,8 pkt).

Unia Europejska pozostaje głównym kierunkiem hiszpańskiego eksportu: 62,7% całości. 37,3% eksportu dotyczyło dalszych kierunków, m.in. do Oceanii (8,7%), Ameryki Łacińskiej (8,1%) i reszty Europy (4,6%). Największy udział w eksporcie miały takie kraje, jak Francja (15,6%), Niemcy (10,4%), Włochy (8,6%), Portugalia (8,3%), Wielka Brytania (5,9%), Stany Zjednoczone (4,9%) oraz Polska (2,4%).

Największą część importu stanowiły dobra inwestycyjne 22,4%, produkty chemiczne 15,8%, produkty energetyczne 15% oraz żywność, napoje i tytoń 12,5%. Najważniejszym partnerem handlowym jest UE, skąd pochodzi 49,3% importu. Następnie Niemcy (11,1%), Chiny (10,4%), Francja (9,3%), Włochy (6,7%), Stany Zjednoczone (6,7%), Holandia (4,7%) oraz Polska (2%).

• Główni inwestorzy i główne kierunki inwestycji zagranicznych

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Hiszpanii osiągnęły w 2023 r.  wartość 28,2 mld euro. W kontekście międzynarodowym naznaczonym dużą niepewnością inwestycje zagraniczne w 2023 r. kształtują się na poziomie średniej z ostatnich 5 lat, co pokazuje siłę hiszpańskiej gospodarki i zaufanie, jakim inwestorzy darzą ten kraj. W odniesieniu do inwestycji zagranicznych, mających na celu zwiększenie mocy produkcyjnych i zatrudnienia zanotowano 12% wzrost w porównaniu do 2022 r., osiągający 5,7 mld  euro.

Według krajów głównym emitentem przepływów inwestycyjnych do Hiszpanii były Stany Zjednoczone (28,9%), a następnie Wielka Brytania (13,1%), Niemcy (10,6%) i Francja (9,2%). Inwestycje z innych krajów takich, jak Australia, Szwajcaria, Kanada i Meksyk, zwiększyły swój wolumen. Według sektorów 54,3% ogółu inwestycji zagranicznych w Hiszpanii skierowano do sektora usług; 42,2% do sektora przemysłowego, a 3% do budownictwa, a wśród podsektorów warto wskazać wyróżniające się inwestycje w handel hurtowy, telekomunikację, energię elektryczną i paliwa.

Wspólnota Madrytu w dalszym ciągu jest głównym kierunkiem dla ponad 54% inwestycji zagranicznych, choć jej waga spada w porównaniu ze średnią z ostatnich 5 lat. Katalonia zajmuje drugie miejsce, a Wspólnota Walencka jest na trzecim miejscu, odnotowując wzrost inwestycji zagranicznych w obu regionach.

Hiszpania zainwestowała za granicą 25,8 mld euro (-21,7% r/r). Główne kierunki hiszp. BIZ to USA, Kolumbia, Luksemburg, Brazylia, Meksyk, Wielka Brytania, Niemcy, Kanada, Portugalia, Francja, Chile.

Hiszpania jest członkiem WTO, UE, ASEAN, WB, IMF, EBRD, EIB, ADB, AIIB, a także przynależy do formatów regionalnycj, jak np. CPTPP, RCEP.

Hiszpania należy do krajów założycieli OECD (1960 r.) i wykazuje znaczne zaangażowanie w prace tej organizacji. Do tego celu powołała Stałe Przedstawicielstwo przy OECD w Paryżu. Hiszpania jest członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO). Ponadto, silnie wspiera rozwój współpracy gospodarczej w ramach Wspólnoty Iberoamerykańskiej, a także stosunków pomiędzy UE a krajami Mercosur, Wspólnotą Andyjską, Chile i Meksykiem. Hiszpania tradycyjnie mocno angażuje się zarówno w formatach dwustronnych, jak i na forach organizacji międzynarodowych (UE, ONZ) w udzielanie pomocy rozwojowej krajom Afryki. Hiszpania posiada istotne interesy gospodarcze w krajach Maghrebu, zarówno w kontaktach dwustronnych (m.in. import gazu z Algierii), jak i wielostronnych (np. zaangażowanie w projekt Śródziemnomorskiego Planu Solarnego).

Hiszpania intensyfikuje międzynarodowe kontakty gospodarcze. Uwaga Madrytu koncentruje się na wzmocnieniu współpracy instytucjonalnej oraz na poziomie przedsiębiorstw (w ramach strategii internacjonalizacji firm) z USA oraz z krajami BRICS, zwłaszcza z Chinami (Hiszpania dołączyła do Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych). Hiszpania stopniowo zwiększa swoje zainteresowanie kontynentem Ameryki Łacińskiej, Afryką Północną i Subsaharyjską.

• Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne 

Rejestr Inwestycji Zagranicznych hiszpańskiego Sekretarza Stanu ds. Handlu dostępnych w DataInvex; Rejestr wymiany handlowej bazy DataComex

• Relacje z UE

Hiszpania dołączyła do UE 1 stycznia 1986 r. Od 1991 r. jest również w strefie Schengen. Hiszpania jest trzecim co do wielkości beneficjentem polityki spójności na lata 2021-2027 (35 562 mln euro).

Od  momentu wstąpienia do UE Hiszpania odegrała aktywną rolę w budowie projektu europejskiego, angażując się w negocjacje traktatów z Amsterdamu (1997), Nicei (2001), projektu traktatu konstytucyjnego (2004) i Lizbony (2009). Przyczyniła się również do rozwoju polityki w różnych obszarach, takich jak obywatelstwo, polityka spójności, różnorodność kulturowa i językowa, współpraca sądowa i walka z terroryzmem, a także odcisnęła swoje piętno na stosunkach zagranicznych, zwłaszcza w zakresie polityki wobec Ameryki Łacińskiej i południowych wybrzeży Morza Śródziemnego. Od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. Hiszpania po raz piąty w swojej historii objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Hiszpańska prezydencja miała cztery priorytety: promowanie reindustrializacji UE i jej strategicznej autonomii; wspieranie transformacji ekologicznej; osiągnięcie większej sprawiedliwości społecznej i gospodarczej; wzmocnienie jedności Europy.

• Baza traktatowa 

Stosunki gospodarcze między Polską i Hiszpanią wpisują się w ramy regulacji unijnych, głównie traktatu akcesyjnego, jaki Polska podpisała ze Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi w dn. 16 kwietnia 2003 r. w Atenach.

Dwustronne umowy gospodarcze to przede wszystkim:

• Umowa między Rządem PRL a Rządem Królestwa Hiszpanii o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisana 15 listopada 1979 r. (weszła w życie 6 maja 1982 r.),
• Umowa między Rządem PRL a Rządem Królestwa Hiszpanii o współpracy gospodarczej i przemysłowej, podpisana 13 grudnia 1984 r. (weszła w życie 27 maja 1985 r.),
• Umowa między Rządem RP a Rządem Królestwa Hiszpanii w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji, podpisana 30 lipca 1992 r. (weszła w życie 1 maja 1993 r.),
• Umowa między Rządem RP a Rządem Królestwa Hiszpanii w sprawie zasad i warunków wzajemnego przepływu pracowników między obu Państwami, podpisana 21 maja 2002 r. (weszła w życie 13 lutego 2004 r.).