Polska na Malcie

System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Malta jest stabilną i jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek w Europie. W latach 2020-2024 maltański PKB rósł średnio w przedziale 4-5% rocznie. Silne wzrosty maltańskiej gospodarki były głównie rezultatem rosnącego eksportu usług i wysokiej konsumpcji wewnętrznej. Dobrą koniunkturę maltańskiej gospodarki potwierdzają rosnące wskaźniki produkcji przemysłowej. W 2024 r. stopa bezrobocia utrzymywała się na poziomie 3,0-3,4%. Poziom inflacji stopniowo się zmniejszał - od 3,7% w styczniu do 1,2% w grudniu 2024 r. W 2024 r. utrzymywał się relatywnie wysoki deficyt budżetowy, choć zmalał on w stosunku do 2023 r. Na koniec listopada 2024 r. deficyt osiągnął poziom 102,3 mln EUR i był niższy o 244,3 mln EUR niż w tym samym okresie w 2023 r. Dług publiczny na koniec września 2024 r. wyniósł 10 362,7 mln EUR (więcej o 784,7 mln EUR w porównaniu do tego samego okresu w 2023 r.).

Cechą maltańskiego rynku jest wysoka liczba zarejestrowanych tam firm, zwłaszcza mikroprzedsiębiorstw. Jest to rezultatem silnego wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw, ułatwień w działalności gospodarczej i korzystnej polityki fiskalnej, przyciągającej na rynek maltański także wiele zagranicznych firm.

Malta stawia jednocześnie na innowacyjność swojej gospodarki, rozwój i zastosowanie nowoczesnych technologii w biznesie i w życiu publicznym. Posiada rozwiniętą i zaawansowaną infrastrukturę telekomunikacyjną, z dużą liczbą szerokopasmowych połączeń. Odgrywa rolę lidera w zakresie innowacyjnej legislacji oraz promotora i centrum rozwoju technologii informacyjnych nowej generacji.

Gospodarka Malty jest wysoce uzależniona od koniunktury na rynkach zagranicznych, produkuje mniej niż jedną czwartą swoich potrzeb żywnościowych (głównie uprawiane są ziemniaki, zielona papryka, winogrona, kalafior, pomidory, pszenica, jęczmień i cytrusy) i ma ograniczone zasoby słodkiej wody. Malta jest całkowicie zależna od zewnętrznych dostaw surowców energetycznych, będąc jednym z najsłabiej połączonych energetycznie państw w całej UE. Problemami są także starzejące się społeczeństwo, najniższy w Europie wskaźnik przyrostu naturalnego oraz znaczny poziom zanieczyszczenia środowiska, wynikający z szybkiego wzrostu gospodarczego i boomu budowlanego (m.in. problem odpadów).

Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Gospodarka Malty w dużym stopniu opiera się na sektorze turystycznym i handlu międzynarodowym, dlatego jest wrażliwa na zmiany w otoczeniu zewnętrznym. Sektor usług stanowi ponad 86% PKB i zatrudnia 82% siły roboczej. Przemysł wytwarza 12,5% PKB, a rolnictwo tylko ok. 0,9%.

Turystyka, będąca jednym z filarów maltańskiej gospodarki, przynosi dochody wynoszące ponad 17% PKB. W sektorze usług kluczową rolę odgrywają również usługi finansowe, m.in. bankowe, płatnicze, ubezpieczeniowe, zarządzania aktywami finansowymi. Ich udział w maltańskim PKB wynosi 15%, generują one ok. 90% bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Krajowy system bankowy obejmuje 24 banki, z których tylko 3 są w większości własnością podmiotów maltańskich, ok. 62% całkowitych aktywów sektora bankowego wynoszących ok. 40,4 mld EUR jest własnością podmiotów zagranicznych. Istnieje sześć głównych banków krajowych, których aktywa (nieco poniżej 26 mld EUR) stanowią 200,6% PKB Malty.

Poza usługami turystycznymi i finansowymi, istotny udział w maltańskim PKB (10%) posiada sektor usług iGamingowych. Znaczące miejsce zajmują także usługi IT, wsparcia administracyjnego, obsługi klienta, usługi rachunkowo-księgowe. Sektor przemysłowy opiera się przede wszystkim na produkcji mikroprocesorów i produktów farmaceutycznych. Bank Światowy szacuje, że sektor produkcyjny stanowi ponad 7% PKB.

Polityka kursowa

Od 1 stycznia 2008 r. jednostką monetarną na Malcie jest euro (EUR) = 100 eurocentów.

Surowce i technologie krytyczne

Malta nie ma żadnych zasobów mineralnych ani energetycznych. Jest całkowicie zależna od importu w tej dziedzinie.

Stan infrastruktury

Położenie Malty w centralnej części basenu Morza Śródziemnego powoduje, że jest ona postrzegana jako ważne ogniwo w łańcuchu światowej logistyki i handlu. Posiada dwa duże międzynarodowe porty morskie – jeden pasażersko-handlowy w Valletcie, drugi – Freeport w Birzebbuga, który stanowi główny węzeł przeładunkowy na skrzyżowaniu szlaków żeglugowych z Europy, Afryki i Bliskiego Wschodu. Port ten jest trzecim co do wielkości portem przeładunkowym na M. Śródziemnym i dziewiątym portem morskim w Europie. Terminal naftowy, który znajduje się we Freeport posiada pojemność 360 tys. metrów sześciennych i roczną zdolność przerobu 2 mln ton produktu.

Na Malcie funkcjonuje również nowoczesny, stale rozwijany i powiększany Międzynarodowy Port Lotniczy, obsługujący ok. 100 połączeń międzynarodowych, w tym z głównymi europejskimi i śródziemnomorskimi miastami. Loty do takich miast, jak Londyn, Rzym, Paryż, Frankfurt, Mediolan, Warszawa, Amsterdam, Madryt czy Barcelona nie trwają dłużej niż 3 godziny. Jest położony w niedalekiej odległości od portu morskiego Freeport (6 km), co daje możliwość łączonego transportu towarów - drogą morską i powietrzną.

Infrastruktura drogowa na Malcie nie jest wystarczająco rozwinięta, co stanowi jeden z podstawowych problemów rozwojowych wyspy. Wynika on z obiektywnych uwarunkowań (ograniczona powierzchnia, ukształtowanie terenu, charakter lokalnej zabudowy). Sieć dróg jest jednak systematycznie rozszerzana i modernizowana.

Kalendarz dni wolnych od pracy

1 stycznia - Nowy Rok

10 lutego – święto św. Pawła Rozbitka (Feast of St Paul's Shipwreck)

19 marca - święto św. Józefa (Feast of St Joseph)

31 marca - Dzień Wolności (Freedom Day)

Wielki Piątek (Good Friday)

1 maja - Święto Pracy (Worker's Day)

7 czerwca - Sette Giugno (święto upamiętniające zamieszki niepodległościowe w 1919 r.)

29 czerwca – święto św. Piotra i św. Pawła (Feast of St Peter and St Paul)

15 sierpnia – święto Wniebowzięcia NMP (Santa Maria Feast of the Assumption)

8 września - Dzień Zwycięstwa (Victory Day)

21 września - Dzień Niepodległości (Independence Day)

8 grudnia - święto Niepokalanego Poczęcia (Feast of the Immaculate Conception)

13 grudnia - Dzień Republiki (Republic Day)

25 grudnia - Boże Narodzenie

Najważniejsi partnerzy handlowi

Największymi partnerami handlowymi Malty są Niemcy, Włochy, Francja, Holandia, Hiszpania i Japonia. Największy udział w imporcie z Malty mają Niemcy (26,9%), Japonia (6,0%) i Włochy (5,4%). Największymi eksporterami na Maltę są Włochy (22,9%), Niemcy (9,0%) i Francja (8,6%).

Na koniec października 2024 r. deficyt w handlu zagranicznym Malty osiągnął poziom 4 050,6 mln EUR i był wyższy o 388,6 mln EUR w porównaniu z analogicznym okresem w 2023 r. Import wzrósł o 870,8 mln EUR, osiągając poziom 8 285,9 mln EUR, a eksport o 482,2 mln EUR, osiągając poziom 4 235,3 mln EUR. Import z UE odpowiadał 59,0%, a z Azji - 20,6% całkowitego importu. Największe wzrosty i spadki importu odnotowano, odpowiednio, w przypadku Francji (501,5 mln EUR) i Niemiec (239,2 mln EUR), a eksportu - w przypadku USA (143,7 mln EUR) i Niemiec (75,8 mln EUR).

Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Malta jest otwartą gospodarką, silnie nastawioną na handel zewnętrzny. Eksportuje towary i usługi o wartości prawie 150% jej PKB, z przeważającą rolą eksportu usług. Połowę wartości importu stanowią maszyny i urządzenia elektromechaniczne, w tym jachty, łodzie, elektronika, sprzęt komputerowy, RTV i AGD, części do samolotów, samochody osobowe.

Jako kraj pozbawiony naturalnych surowców, Malta jest całkowicie zależna od importu ropy naftowej i gazu, którego wartość wynosi ok. 30% całkowitego importu Malty. Przy ograniczonych możliwościach do uprawiania roli i hodowli zwierząt, większość produktów rolno-spożywczych sprowadza z zagranicy. Ich import stanowi 15% całości maltańskiego importu. Ok. 10% wartości importu Malty stanowią środki farmaceutyczne. Do najważniejszych produktów eksportowych Malty należą elektroniczne układy scalone, które stanowią średnio 30% wartości maltańskiego eksportu, środki farmaceutyczne (10%), a także ryby i przetwory rybne (5%).

Główni inwestorzy/główne kierunki inwestycji zagranicznych

Położenie geograficzne Malty, jej członkostwo w UE oraz liczne udogodnienia stosowane przez maltańskie władze przyciągają zagranicznych inwestorów, zwłaszcza w sektorach takich, jak turystyka, usługi finansowe i ubezpieczeniowe, IT, usługi igamingowe, elektronika, farmaceutyka.

Najbardziej atrakcyjnymi czynnikami przyciągającymi inwestycje na Maltę są preferencyjne stawki podatkowe i liczne ulgi inwestycyjne, który zapewniają zagranicznym firmom dogodne warunki działalności. Inwestycje na Maltę przyciąga również fakt, że miejscowa siła robocza jest dobrze wykwalifikowana i biegle posługuje się językiem angielskim, który jest jednym z języków urzędowych na Malcie.

Malta jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych i stroną porozumień o charakterze gospodarczym, w tym takich, jak: Unia Europejska, Światowa Organizacja Handlu, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny, Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego, Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju, Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego, Światowa Organizacja Turystyki Narodów Zjednoczonych, Grupa Australijska, Międzynarodowa Izba Handlu, Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju, Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa, Międzynarodowa Organizacja Pracy, Międzynarodowa Organizacja Morska, Międzynarodowa Organizacja Mobilnej Łączności Satelitarnej, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna, Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny, Międzynarodowa Organizacja Telekomunikacji Satelitarnej, Światowy Związek Pocztowy, Światowa Organizacja Celna, Agencja Wielostronnych Gwarancji Inwestycji, Światowa Organizacja Zdrowia, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej.

Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

Malta jest jednym z najmniejszych partnerów handlowych Polski w Europie - zajmuje 89. miejsce w polskim eksporcie (z udziałem 0,03% w eksporcie ogółem) i 88. miejsce (wg kraju pochodzenia) w polskim imporcie (0,02% w imporcie ogółem).

Od akcesji naszych krajów do UE wzajemna wymiana handlowa znacząco wzrosła. Wartość naszego eksportu na Maltę w 2005 r. wynosiła 6,8 mln EUR, podczas gdy w okresie styczeń - listopad 2024 r. 113,4 mln EUR. Import też uległ znacznemu zwiększeniu. W 2005 r. jego wartość wynosiła 7,8 mln EUR, a w okresie styczeń - listopad 2024 r. - 69,3 mln EUR. Suma obrotów handlowych wzrosła z 13,6 mln EUR w 2005 r. do 182,7 mln EUR w okresie styczeń – listopad 2024 r. 

W polskim eksporcie dominują statki, łodzie oraz konstrukcje pływające. Ważny udział w naszym eksporcie mają produkty rolno-spożywcze, głównie mięso i przetwory mięsne, tytoń i wyroby tytoniowe, kakao i wyroby kakaowe, a także wyroby przemysłu chemicznego: oleje, smary, paliwa, wyroby z plastiku, kosmetyki i lekarstwa. Na Maltę eksportujemy też meble i akcesoria meblowe, stolarkę okienną i panele drewniane.

W naszym imporcie z Malty największy udział mają wyroby przemysłu chemicznego, zwłaszcza produkty farmaceutyczne, które stanowią ponad połowę wartości importu. Drugą pozycją są wyroby przemysłu elektromaszynowego, głównie elektroniczne układy scalone. Z Malty importujemy też gumę i wyroby z gumy oraz zabawki.

Relatywnie wysoka jest wymiana usług między dwoma krajami, która stale rośnie. W 2010 r. obroty usługowe między PL i MT wyniosły 48,2 mln EUR, a w 2023 r. - 897,2 mln EUR. W 2023 r. Polska dostarczyła na Maltę usługi o wartości 343,9 mln EUR, nabywając w tym czasie usługi na Malcie o wartości 553,3 mln EUR.

Inwestycje maltańskie w Polsce mają głównie charakter inwestycji kapitałowych. Na koniec 2023 r. ich wartość wyniosła 4 221,2 mln EUR. Wartość polskich inwestycji bezpośrednich na Malcie na koniec 2023 r. wyniosła 1 099,9 mln EUR.

Relacje z UE

Malta jest członkiem UE od 1 maja 2004 r. Jest członkiem strefy Schengen oraz członkiem strefy euro.

Baza traktatowa

Umowa międzyrządowa w sprawie współpracy gospodarczej, handlu i żeglugi z dnia 21 października 1977 r.,

Umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodów, sporządzona w La Valletta 7 stycznia 1994 r. (weszła w życie dnia 24 listopada 1994 r.) (Dz.U. 1995 nr 49 poz. 256; zmieniona Protokołem z 6.04.2011 r., a następnie Protokołem z 30.11.2020 r.).