Polska w Rumunii

1. Krótki opis gospodarki i jej struktury

• System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Rumuński model ekonomiczny ma charakter mieszany i funkcjonuje w oparciu o gospodarkę wolnorynkową z dużym udziałem państwa w sferze planowania i regulacji. Mimo dynamicznych przemian, jakie dokonały się po upadku komunizmu, wpływ rządu na gospodarkę pozostaje na wysokim poziomie. Dotyczy to zwłaszcza takich obszarów jak zatrudnienie, własność kluczowych zasobów czy oddziaływanie na środowisko biznesowe. Państwowe przedsiębiorstwa są ważnym elementem rumuńskiego krajobrazu ekonomicznego i posiadają mocną reprezentację w wielu dziedzinach gospodarki.

Podstawę rumuńskiej gospodarki stanowią przemysł i usługi. Do głównych gałęzi należą przemysł motoryzacyjny, elektroniczny i petrochemiczny. W sektorze usług należy wskazać przede wszystkim technologie teleinformacyjne, będące jednym z głównych katalizatorów wzrostu rumuńskiej ekonomii. Dużym potencjałem charakteryzuje się również rolnictwo generujące co czwarte miejsce pracy w kraju.

Według danych rumuńskiego Krajowego Instytutu Statystyki najważniejszymi sektorami gospodarki Rumunii w pierwszej połowie 2024 r. były handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych i motocykli, transport i magazynowanie, branża hotelarska i restauracyjna z 23,2% przemysł z 17,5% udziału w PKB oraz dochody sektora publicznego z 14,2%. Na czwartym miejscu pod względem udziału w PKB znajduje się informacja i komunikacja – 7,8%, na piątym transakcje nieruchomościami oraz działalność naukowa i techniczna, obsługa administracyjna i usługi pomocnicze – oba z 7,6%, na szóstym – prace budowlane z 5,4%, na siódmym działalność rozrywkowa, kulturalna i rekreacyjna; naprawa artykułów gospodarstwa domowego i pozostałe usługi – 3,2%, a na ósmym rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo – 1,8%.

• Polityka kursowa

Walutą rumuńską jest lej (RON). Rumunia ma płynny kurs walutowy, bank centralny interweniuje na rynku walutowym – nie podając do publicznej wiadomości dat i skali interwencji. Wymiany walut można dokonać w bankach i kantorach. Kantory walutowe zazwyczaj nie stosują prowizji od transakcji, jednak wymagają okazania dowodu tożsamości.

 

Kurs wymiany	2020	2021	2022	2023	2024 (III kw)
USD/RON (średnio)	4,2440	4,1604	4,6885	4,5743	4,4451
EUR/RON (średnio)	4,8371	4,9204	4,9315	4,9465	4,9756
PLZ/RON (średnio)	1,0889	1,0780	1,0528	1,0896	1,1637

 

• Surowce i technologie krytyczne

Rumunia jest największym producentem ropy naftowej i gazu w Europie Środkowo-Wschodniej. Złoża ropy naftowej znajdują się głównie w południowej części kraju, gdzie koncentruje się również przemysł petrochemiczny z  rafineriami w Ploeszti i Piteşti. Ponadto ropa występuje w zachodnich regionach Bihor, Arad i Temesz.

Złoża gazu ziemnego występują głównie w centralnej części Rumunii, w okręgach Marusza, Harghita i Sybin. Wśród innych regionów, gdzie odbywa się eksploatacja surowca należy wskazać Suczawę, Neamț i Dolj. Ponadto duży potencjał wydobywczy charakteryzuje odkryte w 2012 r. złoże Neptun Deep na czarnomorskim szelfie kontynentalnym, którego zasoby szacuje się na poziomie 42-84 mld m³.

Zapowiadane od lat inwestycje opóźniają się jednak, a gaz z największego rumuńskiego złoża czarnomorskiego może trafić do sieci najwcześniej za 2-3 lata.

Do innych ważnych zasobów naturalnych w Rumunii należą węgiel brunatny, węgiel kamienny, jak również mangan, żelazo, miedź, sól kamienna, cynk, ołów oraz złoto. Głównym obszarem ich występowania jest Wyżyna Siedmiogrodzka i region Karpat.

Główne zasoby energii pierwotnej (ton ekwiwalentu ropy naftowej)

W okresie 1.01-30.06.2024
	Ogółem	Produkcja	Import
Zasoby – ogółem z czego:	15658,7	8535,7	7123
węgiel netto	1025,6	929,7	95,9
ropa naftowa	4730	1353,4	3376,6
gaz ziemny	4638,2	3803,4	834,8
energia wodna,       wiatrowa, słoneczna, jądrowa i cieplna elektryczność importowany	2962,9	2449,2	513,7
produkty z ropy naftowej import	2172,8	-	2172,8

(Źródło: Krajowy Instytut Statystyki INS)

 

• Stan infrastruktury

Transport kolejowy

Na dzień 31.12.2023 r. długość eksploatowanych linii kolejowych będących własnością publiczną wynosiła 10611 km, z czego 10515 km (99,1%) stanowiły linie normalnotorowe, 5 km linie wąskotorowe i 91 km linie szerokotorowe.

Gęstość linii na 1000 km² terytorium wynosiła 44,5%. Najwyższą gęstość odnotowano w regionie Bukareszt-Ilfov (206,3%), regionie zachodnim (60%) i regionie północno-zachodnim (47,8%). Długość zelektryfikowanych linii kolejowych w eksploatacji wynosiła 4032 km, co stanowiło 38,0% eksploatowanej sieci kolejowej.

Transport drogowy

Łączna długość rumuńskiej sieci dróg publicznych wynosi 86 388 km, z czego drogi krajowe stanowią 17677 km. Autostrady i drogi ekspresowe stanowią zaledwie 1192 km. Dominują drogi regionalne i lokalne (68 711 km). Sieć dróg ekspresowych pozostaje w fazie projektu.

Przez Rumunię przebiega osiem europejskich tras klasy A o łącznej długości 6 189 km: E58 między Austrią a Rosją, E60 łącząca Francję z Chinami (granica kirgisko-chińska), E68 z Węgier do Rumunii, E70 pomiędzy Hiszpanią a Gruzją, E79 łącząca Węgry z Grecją, E81 z Rumunii na Ukrainę, E85 pomiędzy Litwą a Grecją oraz E87 łącząca Ukrainę z Turcją.

Transport śródlądowy

Ten rodzaj transportu opiera się przede wszystkim na żegludze na Dunaju. Najważniejszymi portami naddunajskimi są Turnu Severin, Giurgiu, Brăila i Galaţi. Głównym portem morskim jest Konstanca.

Transport lotniczy

Lotniska mogące obsługiwać ruch międzynarodowy znajdują się w Bukareszcie (Otopeni, Băneasa), Timişoarze, Klużu-Napoce, Konstancy, Krajowej, Aradzie, Sibiu, Bacău, Braszowie, Jassach, Oradei oraz w Târgu Mureş.

Ruch krajowy obsługują: Suczawa, Baia Mare, Satu Mare, Tulcea (istotna dla komunikacji z trudno dostępnym rejonem delty Dunaju). W krajowej komunikacji lotniczej dominują państwowe linie TAROM, należące do sojuszu SkyTeam.

 

• Kalendarz dni wolnych od pracy

Nowy Rok (Anul Nou)	1-2 stycznia
Epifania (Bobotează)	6 stycznia
Święty Jan Chrzciciel (Sfântul Ioan Botezătorul)	7 stycznia
Zjednoczenie Księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny (Unirea Principatelor Române)	24 stycznia
Wielki Piątek (Vinerea Mare)	święto ruchome (2025: 18 kwietnia)
Wielkanoc Prawosławna (Paştele)	święto ruchome (2025: 20-21 kwietnia)
Święto Pracy (Ziua Muncii)	1 maja
Dzień Dziecka (Ziua Copilului)	1 czerwca
Święto Zesłania Ducha Świętego (Rusaliile)	święto ruchome (2025: 8-9 czerwca)
Święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (Adormirea Maicii Domnului)	15 sierpnia
Święto Św. Andrzeja, Patrona Rumunii (Sfântul Andrei)	30 listopada
Rocznica Wielkiego Zjednoczenia Rumunii (Ziua Naţională, Ziua Marii Uniri) – Święto Narodowe Rumunii	1 grudnia
Boże Narodzenie (Crăciunul)	25-26 grudnia

 

2. Podstawowe dane makroekonomiczne

Podstawowe dane makroekonomiczne
	2023	2024 (prognoza)	2025 (prognoza)
PKB nominalne (USD ceny bieżące)	351,07 mld	380,56 mld	406,2 mld
PKB (PPP)	0,47	0,46	0,46
Stopa wzrostu PKB (realna)	2,1	1,9	3,3
PKB per capita (nominalne)	18,42 tys. USD	20,09 tys. USD	21,57 tys. USD
PKB per capita (PPP)	44,97 tys.	47,2 tys.	49,94 tys.
Stopa inflacji (CPI)	10,4	5,3	3,6
Stopa bezrobocia	5,6	5,6	5,4
Rating kredytowy Fitch / Moody's / S&P	Fitch: BBB- Moody’s: Baa3 S&P: BBB-/A-3	Fitch: BBB- Moody’s: Baa3 S&P: BBB-/A-3	Brak danych
Deficyt i nadwyżki budżetowe	-7	-7,5	-7
Dług publiczny (% PKB)	52,1	55,7	59,7

 

3. Dane demograficzne

Dane demograficzne (aktualne)
Liczba ludności	19 056 116
Siła robocza	8 282 417
Rozmiar klasy średniej	61%
Poziom ubóstwa (% populacji żyjącej poniżej progu ubóstwa)	21,2% (2021)
Współczynnik Giniego	33,9(2021)
Współczynnik HDI	0,827 (2022)

 

4. Handel zagraniczny i inwestycje

Według danych Narodowego Instytutu Statystyki w okresie 1.01-31.08.2024 r. wartość rumuńskiego eksportu wyniosła 61137 mln EUR (spadek o 1,7% w porównaniu do tego samego okresu 2023 r.), natomiast import osiągnął 82051,3 mln EUR (wzrost o 2%). Deficyt obrotów  w handlu zagranicznym wyniósł w okresie 1.01-31.08.2024 r. 20914,3 mln EUR i był wyższy o 2657,8 mln EUR w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r.

W strukturze eksportu dominowały następujące towary (71,8% całkowitego eksportu):

• maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny; urządzenia do rejestracji i odtwarzania dźwięku (udział w eksporcie 28,2%, spadek o 1,4% w porównaniu do okresu 1.01-31.08.2023 r.),
• środki transportu oraz współdziałające urządzenia transportowe (udział w eksporcie 18,6%, wzrost o 11,8%),
• metale nieszlachetne i artykuły z metali nieszlachetnych (udział w eksporcie 8,7%, spadek o 5,1%),
• tworzywa sztuczne i artykuły z nich, kauczuk i artykuły z kauczuku (udział w eksporcie 6,4%, wzrost o 1%),
• produkty pochodzenia roślinnego (udział w eksporcie 5,2%, spadek o 23,8%),
• produkty mineralne (udział w eksporcie 4,7%, spadek o 15,6%).

W okresie 1.01-31.08.2024 r. głównymi odbiorcami rumuńskich towarów były Niemcy (21,1%), Włochy (9,7%), Francja (6,2%), Węgry (5,2%),  Bułgaria (4,3%), Polska (3,9%),  Turcja (3,5%), Holandia (3,4%), Czechy (3,3%), Wielka Brytania (3,1%). Eksport do państw członkowskich UE spadł o 2,1% w porównaniu do analogicznego okresu 2023 r. i stanowił 72,1% całego rumuńskiego eksportu.

W strukturze importu dominowały następujące towary (73,4% całkowitego importu):

• maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny; urządzenia do rejestracji i odtwarzania dźwięku (udział w imporcie 25,5%, wzrost o 0,3% w porównaniu do okresu 1.01-31.08.2023 r.),

• produkty przemysłu chemicznego (udział w imporcie 11,3%, wzrost o 7,4%)  
• środki transportu oraz współdziałające urządzenia transportowe (udział w imporcie 11,1%, wzrost o 9%)
• metale nieszlachetne i artykuły z metali nieszlachetnych (udział w imporcie 10,4%, wzrost o 2,2%)
• produkty mineralne (udział w imporcie 8,4%, spadek o 1,8%)
• tworzywa sztuczne i artykuły z nich, kauczuk i artykuły z kauczuku (udział w imporcie 6,7%, wzrost o 3,3%)

Do głównych dostawców towarów importowanych przez Rumunię w okresie 1.01-31.08.2024 r. należały Niemcy (19,2%), Włochy (8,3%), Węgry (6,4%), Polska (6,3%), Chiny (6%),  Turcja (5,8%), Bułgaria (4,5%), Francja (4,3%), Holandia (4,1%) i Austria (3,2%). W okresie 1.01-31.08.2024 r. import z państw członkowskich UE wzrósł o 0,8% w porównaniu do analogicznego okresu 2023 r. i stanowił 72,3% całego rumuńskiego importu.

Według rocznego raportu Narodowy Bank Rumunii „Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Rumunii w 2023 r.” (październik 2024 r.) głównymi inwestorami w Rumunii (według kraju pochodzenia inwestora końcowego w okresie 2019-2023) są Niemcy (14,46%), Austria (11,73%), Francja (10,92%), USA (6,96%), Holandia (5,82%), Włochy (5,43%), Grecja (3,55%), Szwajcaria (2,99%), Wielka Brytania (2,71%), Belgia (2,36%). Polska w statystykach Narodowego Banku Rumunii (BNR) znajdowała się na 23. miejscu z inwestycjami o wartości 1,052 mld EUR i udziałem 0,88% w skumulowanych BIZ.

W 2023 r. napływ netto bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w Rumunii wyniósł 6,748 mld EUR, co stanowi spadek o 36,3% w porównaniu z rekordową wartością odnotowanej w poprzednim roku. W 2023 r. 87,1% napływu BIZ netto odnotowano w sektorach przemysłu (2,485 mld EUR), pośrednictwa finansowego i ubezpieczeń (1,740 mld EUR) oraz handlu (1,650 mld EUR). W przemyśle głównym odbiorcą inwestycji zagranicznych była branża produkcyjna (2,276 mld EUR). Główne podsektory produkcyjne, które skorzystały z bezpośrednich inwestycji zagranicznych, obejmowały sprzęt transportowy (761 mln EUR), przetwórstwo ropy naftowej, produkty chemiczne, gumowe i plastikowe (562 mln EUR) oraz żywności, napojów i tytoniu (425 mln EUR).

Na koniec 2023 r. saldo BIZ nadal koncentrowało się w regionie rozwoju BUCUREȘTI-ILFOV (63,8% całości), a następnie region CENTRUM z 8,3% i region ZACHODNI z 7,4%. Natomiast najniższe wartości inwestycji zagranicznych występują w regionie PÓŁNOCNO-WSCHODNIM (2,5%) i POLUDNIOWO – ZACHODNI - OLTENIA (2,0%).

5. Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym

Rumunia jest członkiem licznych organizacji międzynarodowych o charakterze gospodarczym, w tym m.in. Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego czyŚwiatowej Organizacji Handlu. Rumunia jest również członkiem Organizacji Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego (Black Sea Economic Cooperation - BSEC).

Przystąpienie Rumunii do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) jest jednym z głównych celów rumuńskiej polityki zagranicznej. Rumunia złożyła wniosek o członkostwo w OECD w kwietniu 2004 r. 25 stycznia 2022 r. uzyskała status kandydata. Mapa drogowa procesu akcesyjnego Rumunii została formalnie przyjęta przez Radę OECD na szczeblu ministerialnym w czerwcu 2022 r.

 

6. Pozycja kraju w rankingach 

Pozycja kraju w rankingach
	pkt	pozycja
Corruption Perception Index 2023 r. (Transparency International)	46/100	63/180
Global Innovation Index 2024 (World Intellectual Property Organization)	-	48/133
Economic Freedom Index (Heritage Foundation) 2023	64,4/100	51/185

 

7. Relacje dwustronne

Według danych za okres 1.01.-31.08.2024 r. wzajemne obroty handlowe osiągnęły wartość 7582,3 mln EUR. Eksport z Polski wyniósł 5174,8 mln EUR, a import z Rumunii 2408 mln EUR. Saldo dodatnie dla Polski wyniosło 2766,8 mln EUR. W pierwszych 8 miesiącach 2024 r. Polska zajęła 4. miejsce na liście największych dostawców towarów na rynek rumuński i 6. miejsce wśród największych odbiorców rumuńskiej produkcji towarowej.

Najważniejszymi pozycjami w polskim eksporcie do Rumunii były:

• maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny (877,9 mln EUR),
• tworzywa sztuczne, kauczuk i produkty z nich wytworzone (556,5 mln EUR),
• metale nieszlachetne i wyroby metalurgiczne (542,8 mln EUR),
• środki transportu naziemnego (487,1 mln EUR),
• wyroby przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych (480,8 mln EUR),
• przetworzone artykuły żywnościowe, napoje i tytoń (475,7 mln EUR),
• materiały i wyroby włókiennicze (429,7 mln EUR),
• różne wytworzone artykuły np. meble, oprawy oświetleniowe, budynki prefabrykowane, zabawki, gry, artykuły sportowe i rozrywkowe (271,9 mln EUR)
• żywe zwierzęta i produkty pochodzenia zwierzęcego (222,2 mln EUR),
• obuwie, nakrycia głowy, parasole i podobne artykuły (190,1 mln EUR),
• produkty roślinne (146,3 mln EUR),
• masa celulozowa z drewna, papier, tektura i wyroby z nich (133,6 mln EUR),
• wyroby z kamienia, gipsu, cementu, szkła i podobnych materiałów (111,5 mln EUR),
• drewno i wyroby z drewna, z wyłączeniem mebli (103,4 mln EUR),
• produkty mineralne (50,6 mln EUR).

W imporcie towarów z Rumunii największą łączną wartość miały:

• maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny (744,8 mln EUR),
• środki transportu naziemnego (404,2 mln EUR),
• metale nieszlachetne i wyroby metalurgiczne (252,5 mln EUR),
• tworzywa sztuczne, kauczuk i produkty z nich wytworzone (242,6 mln),
• przetworzone artykuły żywnościowe, napoje i tytoń (145,2 mln EUR),
• wyroby przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych (103,1 mln EUR),
• instrumenty optyczne, fotograficzne, kinematograficzne, medyczne i chirurgiczne (87 mln EUR)
• materiały i wyroby włókiennicze (84,4 mln EUR),
• różne wytworzone artykuły np. meble, oprawy oświetleniowe, budynki prefabrykowane, zabawki, gry, artykuły sportowe i rozrywkowe (80,5 mln EUR),
• produkty roślinne (75,8 mln EUR),
• drewno i wyroby z drewna, z wyłączeniem mebli (58,4 mln EUR),
• masa celulozowa z drewna, papier, tektura i wyroby z nich (40,6 mln EUR),
• obuwie, nakrycia głowy, parasole i podobne artykuły (38,5 mln EUR).

Obroty handlowe (2021-2024)

Rok	Polski eksport do Rumunii (mln EUR)	Polski import z Rumunii (mln EUR)	Obroty handlowe (mln EUR)
2021	6135,5	2978	9113,5
2022	7440,8	3502,4	10943,2
2023	7625,5	3426,5	11052
2024 (1.01-31.08)	5174,8	2408	7582,3

(Źródło: Narodowy Instytut Statystyczny Rumunii)

 

Rumunia jest jednym z ważniejszych kierunków ekspansji inwestycyjnej polskich przedsiębiorstw. Liczba polskich firm na rynku rumuńskim systematycznie rośnie. Na koniec października 2024 r. w Rumunii zarejestrowanych było 1738 firm z polskim kapitałem, podczas gdy w października 2023 r. było ich 1607. Według danych Narodowego Banku Rumunii za rok 2023, Polska była 23. największym inwestorem zagranicznym w Rumunii z 1052 mln EUR.

 

Rok	Polskie inwestycje zagraniczne w Rumunii – saldo (mln EUR)
2021 r.	944
2022 r.	1040
2023 r.	1052

 

• Baza traktatowa

Polsko-rumuńskie stosunki gospodarcze uregulowane są w zasadniczej części ramami prawnymi obowiązującymi w UE. Ponadto obowiązują następujące umowy dwustronne o charakterze gospodarczym:

• Umowa o międzynarodowych przewozach drogowych z 29 stycznia 1968 roku;
• Umowa w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji z 23 czerwca 1994 roku;
• Umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku z 23 czerwca 1994 roku;
• Umowa o współpracy w dziedzinie turystyki z 13 grudnia 1994 roku;
• Umowa o cywilnym transporcie lotniczym z 19 maja 1999 roku.