Europejski Kongres
Odnowy i Rozwoju Wsi

W realizację Europejskiego Kongres Odnowy i Rozwoju Wsi zaangażowanych jest wiele podmiotów i instytucji, których działalność związana jest z obszarami wiejskimi. Jedną z nich jest Narodowy Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi.

Dokumentowanie, popularyzowanie i poszerzanie wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego mieszkańców obszarów wiejskich Polski to główne zadanie NIKiDW. Misję tę realizuje poprzez różnorodne inicjatywy, programy i działania: wydawnicze, stypendialne, promocyjno-popularyzatorskie czy działalność naukowo-badawczą.  Instytut popularyzuje kulturę ludową zarówno wśród mieszkańców wsi, jak i miast.

Poniżej przedstawiamy wybrane inicjatywy i projekty, realizowane przez Instytut, które wspierają i promują unikatową polską sztukę ludową

Programy stypendialne i konkursy

Z myślą o twórcach ludowych Instytut prowadzi programy stypendialne: „Mistrz-Uczeń”, którego celem jest ratowanie lokalnego dziedzictwa i tradycji oraz zapewnienie ciągłości autentycznej twórczości i rzemiosła ludowego; oraz „Stypendium Twórcze”, którego celem jest wsparcie zakorzenionej lokalnie działalności artystycznej, rękodzielniczej i rzemieślniczej w celu zachowania, wzmocnienia, a także ochrony lokalnego dziedzictwa i tradycji.

NIKiDW wspiera badaczy kultury ludowej oraz ich promotorów, czego najlepszym przykładem jest konkurs pn. „Korzenie i Skrzydła” na najlepszą pracę magisterską i doktorską, poświęcone kulturze i dziedzictwu polskiej wsi, tym samym zachęca młodych naukowców do podejmowania lub kontynuacji pracy badawczej w tym zakresie.

Promocja i popularyzacja kultury ludowej

Instytut organizuje wiele wydarzeń promujących kulturę ludową. Sezon otwiera wczesną wiosną Dniem Kobiet na Ludowo, a potem rusza cykl wydarzeń, podczas których prezentowany jest folklor różnych regionów Polski. Serię wydarzeń plenerowych zamyka niezwykle barwny Jarmark Bożonarodzeniowy.

Instytut jest współorganizatorem lub partnerem wielu festiwali, jarmarków i przeglądów, na których prezentowana jest autentyczna kultura tradycyjna, jak: Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych, Ogólnopolski Sejmik Teatrów Wsi Polskiej, czy Święto Dzieci Gór.

 Wraz z Telewizją Polską TVP3 Kraków Instytut przygotował serię ponad 20 filmów dokumentalnych pod wspólnym tytułem „Kultura na Ludowo #wspieram”, których celem było przedstawienie kultury ludowej różnych regionów Polski.

Działalność wydawnicza

Instytucja prowadzi także działalność wydawniczą adresowana do różnych grup odbiorców. Opracowuje nie tylko materiały edukacyjne dla szkół jak „Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś” ale także gry edukacyjne dla dzieci: „Tradycyjne zabawki” i „Tajemnice ludowego kufra”. W ofercie dla najmłodszych znajdują się także puzzle oraz   książki z bajkami z serii „Z Krainy Złotych Pól”.

Instytut jest wydawcą takich pozycji jak: „Chłopi polscy na przestrzeni wieków”, „Szczerość, prostota, autentyzm. Wspomnienia o Stanisławie Koguciuku” oraz dwóch tomów monografii naukowej „Wieś polska na przestrzeni wieków”. Wydaje również kwartalnik „Kultura Wsi” zawierający treści popularno-naukowe dotyczące ludzi, wydarzeń oraz przemian społecznych na terenach wiejskich.

Pełna oferta publikacji Instytutu znajduje się na stronie internetowej www.nikidw.edu.pl.

Działalność naukowo-badawcza

We współpracy z muzeami i uczelniami wyższymi Instytut prowadzi naukowe badania terenowe „Etnomozaika”, których celem jest dokumentacja oraz analiza współczesnych zjawisk kulturowych w oparciu o dziedzictwo wsi. We współpracy z innymi podmiotami organizuje konferencje (także naukowe).

Portal dziedzistwowsipolskiej.pl

 Instytut popularyzuje wiedzę na temat kultury mieszkańców obszarów wiejskich także poprzez uruchomienie w 2024 r. portalu dziedzistwowsipolskiej.pl, którego celem jest prezentowanie różnorodnych obszarów kultury ludowej i dziedzictwa wsi w sposób przystępny dla szerokiego grona odbiorców, z wykorzystaniem map i geoinformacji. Główną osią portalu jest mapa regionów historyczno-geograficznych, subregionów i grup etnograficznych oraz rozbudowywana baza atrakcji i wydarzeń związanych z kulturą ludową, portal zawiera ponadto m.in.: charakterystykę kultury ludowej i rys historyczny.

„Spotkania z Kulturą Ludową w Szkołach Rolniczych”

Instytut prowadził także działania adresowane do uczniów pierwszych klas wybranych szkól rolniczych prowadzonych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Celem rozpoczętego w 2024 r. pilotażowego programu pn.: „Spotkania z Kulturą Ludową

w Szkołach Rolniczych” jest przybliżenie młodym ludziom kultury i tradycji wsi. Projekt, dzięki warsztatowym spotkaniom z twórcami ludowymi, umożliwił zapoznanie się z rękodziełem, muzyką, tańcem oraz charakterystyką regionu etnograficznego, na terenie, którego znajduje się dana szkoła. Instytut będzie kontynuował projekt bowiem ważne jest by wśród młodych mieszkańców obszarów wiejskich budować poczucie przynależności regionalnej oraz świadomości etnograficznej.

Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego

Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego w 2025 roku będzie obchodzić Jubileusz 70-lecia swojego istnienia. Na jej dorobek składa się praca kilku pokoleń pracowników. Historia księgozbioru Centralnej Biblioteki Rolniczej sięga 1816 roku.

Centralna Biblioteka Rolnicza od 1955 r.  pełni funkcję biblioteki naukowej. Oprócz literatury rolniczej i szeroko pojętych nauk przyrodniczych, gromadzi także publikacje z zakresu etnologii, socjologii i kultury oraz prowadzi działalność dydaktyczną i kulturalną. Księgozbiór CBR liczy około 380 tys. wol. wydawnictw. CBR, we współpracy z pięcioma ośrodkami naukowymi, rozwija własną bazę SIGŻ (System Informacji o Gospodarce Żywnościowej).

Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi został utworzony decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w roku 2019 w wyniku połączenia z Centralną Biblioteką Rolniczą im. Michała Oczapowskiego. Obie te Instytucje działają na równych prawach pod nazwą Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi. Instytut nawiązuje do tradycji Państwowego Instytutu Kultury Wsi utworzonego w 1936 roku. 

Więcej informacji o NIKiDW na stronie https://nikidw.edu.pl/