Jak wygląda rynek pracy i sytuacja młodych ludzi w naszym kraju? Młodzi ludzie mieszkający w Polsce są w dużo lepszej sytuacji na rynku pracy, niż jeszcze kilka czy też kilkanaście lat temu. Polska młodzież optymistycznie patrzy w przyszłość – prawie dwie trzecie badanych (64,2%) uważa, że ich szanse na rynku pracy się poprawiły. Wskazują na to także dane gospodarcze i badania dot. młodych osób tj. niskie bezrobocie, czy pozycja lidera w statystyce zadowolenia z życia. Już od 2019 r. młode osoby korzystają z ulgi podatkowej, dzięki której od wynagrodzenia osób do 26 r.ż. nie nalicza się zaliczek na podatek dochodowy.

Bardzo ważnym wskaźnikiem pokazującym sytuację młodych osób jest poziom bezrobocia w tej kategorii wiekowej. W tym względzie sytuacja w większości państw UE jest mniej korzystna niż w Polsce, gdyż bezrobocie wśród osób do 25 lat w całej UE zwiększyło się w ciągu 2022 roku z 14,8% do 15,1%. Według najnowszych danych, w czerwcu 2023 r. w całej UE było 2,739 mln młodych osób (poniżej 25 roku życia) bezrobotnych, z czego 2,204 mln w strefie euro. Według Eurostatu polski wskaźnik stopy bezrobocia w 2015 r. wynosił dla kategorii wiekowej 15-24 lat 20,8%, a w 2022 r. 10,8%. Oznacza to, że bezrobocie jest niższe o 50% niż w 2015 r. Poniższy wykres pokazuje jak wyraźna nastąpiła poprawa w stosunku do Niemiec, które w całym badanym okresie miały niski poziom bezrobocia - w 2014 r. 8,3%, a w 2022 r. 6%. Polska z 24,1% w 2014 r. zmniejszyła poziom bezrobocia do 10,8%. Z kolei nie najlepiej w stosunku do Polski wypadają m.in. takie państwa jak Finlandia, Belgia, Francja czy Szwecja, które w przeszłości miały niższy niż w Polsce wskaźnik bezrobocia wśród młodych.

Polska o ponad 50% zmniejszyła poziom bezrobocia młodych (z 24,1% w 2014 r. do 10,8% w 2022 r.) (Eurostat)

 

Z kolei wg GUS dla kategorii młodych w wieku 25-34, czyli osób, które posiadają już często wykształcenie wyższe stopa bezrobocia z 8,2% w 2015 r. spadła do 3,3% w 2022 r. W badanym okresie poprawił się także wskaźnik zatrudnienia grupy młodych w wieku 25-34, który w 2022 r. wyniósł 83,9, co oznacza wzrost o ponad 5 pkt proc. w porównaniu z 2015 r.

W 2015 r. wg. danych banku danych lokalnych GUS bezrobocie wśród młodych osób do 24 r. ż. we wszystkich województwach obejmowało 236 837 osób. W 2022 r. bezrobotnych młodych osób było 100 373. Oznacza to spadek w badanym okresie o blisko 58%.

Wśród młodych w wieku 25-34, stopa bezrobocia z 8,2% w 2015 r. spadła do 3,3% w 2022 r. W badanym okresie poprawił się także wskaźnik zatrudnienia grupy młodych w wieku 25-34, który w 2022 r. wyniósł 83,9, co oznacza wzrost o ponad 5 pkt proc. w porównaniu z 2015 r. (GUS)

 

 

Powyższe wykresy pokazują spadek bezrobocia w latach 2015-2022 we wszystkich województwach. W każdym z nich w badanym okresie nastąpił spadek od 1,4 do 4,5 pkt proc. Największe spadki bezrobocia przypadły na obszar polski wschodniej – województwa podlaskiego (4,5 p.p.) oraz świętokrzyskiego i podkarpackiego (4,4 p.p.).

Potwierdzeniem powyższego jest także informacja Eurostatu, że udział młodych bezrobotnych w całej populacji był w Polsce mniejszy niż 4%  (w kategorii wiekowej 15-29 lat). Krajowy rynek zatrudnienia w tej kategorii wiekowej należał w 2022 r. do pięciu najlepszych w UE.

Młodzi ludzie na studiach, którzy w trakcie wakacji czy nauki chcieli podjąć zatrudnienie, przez lata musieli płacić pełny podatek dochodowy od swoich zarobków. Od kilku lat dodatkową zachętą do podjęcia pracy z pewnością jest ulga podatkowa dla osób poniżej 26 roku życia, która została przyjęta przez Sejm. Jest to ulga podatkowa, dzięki której od wynagrodzenia osób młodych nie nalicza się zaliczek na podatek dochodowy. Ulga skierowana jest dla osób, które nie ukończyły 26. roku życia i osiągają przychody z pracy (czyli ze stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy, stosunku służbowego lub stosunku pracy nakładczej) i z umów zlecenia zawartych z firmą. A począwszy od 2021 r. – również z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej i stażu uczniowskiego. Z ulgi korzysta około 2 mln młodych Polaków. Oprócz zwolnienia z płacenia podatku dochodowego w ramach ulgi dla młodych, osoby uczące się do 26 roku nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. W tym miejscu warto pokazać jaki jest zysk młodego Polaka z wprowadzenia PIT-0.

 

Wynagrodzenie miesięczne	Kwota miesięcznego wynagrodzenia	Zysk miesięczny	Zysk roczny
Minimalne wynagrodzenie za pracę od 1.01.2023 r.	3490 zł	31 zł	444 zł
Minimalne wynagrodzenie za pracę od 1.07.2023 r.	3600 zł	43 zł
Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2022 r.	6 346,15 zł	327 zł	3 924 zł
Na poziomie rocznego limitu	7 127,33 zł	408 zł	4 896 zł

 

Ulga podatkowa dla osób poniżej 26 roku życia to nie jedyna ulga w podatku dochodowym, z której mogą skorzystać Polacy. Po 2015 r. dwukrotnie obniżona została stawka PIT w pierwszym przedziale skali podatkowej. Najpierw w październiku 2019 r., kiedy obniżono podatek z 18% do 17%. Kolejna obowiązuje od stycznia 2022 r, wówczas obniżono PIT z 17% do 12%. W 3 etapach czasowych podniesiono też kwotę wolną od podatku (czyli kwotę, do której w ogóle nie płaci się podatku PIT) z 3091 zł do 30 tys. zł. Od 2017 r. kwota wolna podniesiona została do 6,6 tys. zł, od 2018 r. do 8 tys. zł i od 2022 r. do 30 tys. zł. Dodatkowo od 2022 r. podniesiony został próg dochodowy z ok. 85 tys. zł do 120 tys. zł. Oznacza to, że 32% podatek płaci się teraz dopiero od nadwyżki ponad 120 tys. zł. Dzięki tym korzystnym zmianom w PIT pracownik na etacie z wynagrodzeniem 3490 zł brutto zyskał w skali roku ponad 2,5 tys. zł na rękę, a z wynagrodzeniem 6935 zł brutto zyskał w skali roku ponad 1,9 tys. zł na rękę. Należy podkreślić, że z wielu z tych zmian korzystają także ludzie młodzi.

W analizie PwC z maja 2022 r. pn. „Młodzi Polacy na rynku pracy” wskazuje się, że oni pozytywnie oceniają swoje szanse na rynku pracy. W 2022 r. po raz pierwszy od 3 lat większość młodych (64,2%) uważa, że ich szanse na rynku pracy poprawiły się w porównaniu z rokiem ubiegłym. Pozytywna ocena sytuacji na rynku pracy przełożyła się na oczekiwania w stosunku do pracodawców. Mediana oczekiwanego wynagrodzenia netto wyniosła 4 863 zł netto (wzrost o ponad 350 zł w porównaniu z 2021 r.). Warto też wspomnieć o zarobkach i wynagrodzeniach młodych osób, które często rozpoczynają swoje pierwsze zatrudnienie otrzymując pensję minimalną lub niewiele wyższą. Wynagrodzenie minimalne jest to ustalona przepisami prawa najniższa kwota, jaką pracodawca zobowiązany jest wypłacić pracownikowi świadczącemu pracę na podstawie umowy o pracę. Przez lata wynagrodzenie to było na bardzo niskim poziomie. W 2015 r. wynagrodzenie minimalne wynosiło 1750 zł. Obecnie, od 1 lipca 2023 r., wynagrodzenie minimalne wynosi 3600 zł. To wzrost względem 2015 r. o 106%. Nadchodzący 2024 r. przyniesie kolejne jego wzrosty – od 1 stycznia 2024 roku 4242 zł, a od 1 lipca 2024 roku 4300 zł.

Analiza PwC dot. młodych osób wskazuje także, że elastyczne godziny pracy i możliwość pracy zdalnej to „obowiązkowy” benefit dla odpowiednio 37,2% i 41,5% badanych. W tym kontekście warto wskazać również na niedawno wprowadzone zmiany w kodeksie pracy, które pozytywnie wpływają na decyzję młodych osób o zatrudnieniu, ale są także dodatkowym bodźcem dla całej gospodarki i polskiego rynku pracy. Od 7 kwietnia weszły w życie przepisy regulujące pracę zdalną i hybrydową. Dzięki nim praca zdalna może być wykonywana w całości lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika. Oprócz tego, zgodnie z nowymi przepisami pracownicy mogą liczyć na prawo do wykonywania okazjonalnej pracy zdalnej przez nie więcej niż 24 dni w roku kalendarzowym, prawo do dodatkowych pięciu dni urlopu w roku kalendarzowym, czy dwóch dni wolnego z powodu działania siły wyższej. Zmiany te współgrają z oczekiwaniami młodego pokolenia, które w ponad 40% jako obowiązkowy benefit pracowniczy wskazało w 2022r. pracę zdalną.

Podsumowując należy wskazać, że poprawa sytuacji młodych na rynku pracy w Polsce to nie tylko dane gospodarcze i wprowadzone programy m.in. podatkowe. Wskazują na to również badania. Według Eurostat średnia ocena satysfakcji – ogólnego zadowolenia z życia w Polsce wśród młodych osób w wieku 16-29 lat w 2022 r. (skala 0-10) to 8,1 – co plasuje Polskę na pierwszym miejscu w UE. W 2013 r. było to 7,9 co pozycjonowało nasz kraj na dalszym 7. miejscu.

Podsumowanie:

Według danych Eurostat polski wskaźnik stopy bezrobocia w 2015 r. wynosił dla kategorii wiekowej 15-24 lat 20,8%, a w 2022 r. 10,8%. Oznacza to, że bezrobocie jest niższe o 50% niż w 2015 r. Z kolei wg. banku danych lokalnych GUS bezrobocie wśród młodych osób do 24 r. ż. w 2015 r. we wszystkich województwach obejmowało blisko 237 tyś. osób, a w 2022 r. ok. 100 tyś. Oznacza to spadek w badanym okresie o blisko 58%.

Od 2019 r. w Polsce funkcjonuje ulga podatkowa dla osób poniżej 26 r. ż., którą wprowadził obecny rząd. Jest to ulga podatkowa, dzięki której od wynagrodzenia osób młodych nie nalicza się zaliczek na podatek dochodowy. Zysk roczny z tego tytułu na poziomie rocznego limitu wynosi nawet 4 896 zł.

W 2022 r. po raz pierwszy od 3 lat większość młodych (64,2%) wskazała, że ich szanse na rynku pracy poprawiły się w porównaniu z rokiem ubiegłym.

W 2015 r. wynagrodzenie minimalne wynosiło 1750 zł. Obecnie, od 1 lipca 2023 r. wynagrodzenie minimalne wynosi 3600 zł. To wzrost względem 2015 r. o 106%. Takie rozwiązanie zwiększa zarobki także młodych, którzy zaczynając swoją aktywność na rynku pracy mogą liczyć na wyższą pensję.

Średnia ocena satysfakcji – ogólnego zadowolenia z życia w Polsce wśród młodych w wieku 16-29 lat w 2022 r. (skala 0-10) wyniosła 8,1 – co daje 1. miejsce w UE.