Polska w czołówce jeśli chodzi o wzrost nakładów na badania i rozwój
17.02.2023
Jednym z motorów wzrostu gospodarczego jest postęp techniczny. Źródłem postępu technicznego są m.in. wydatki na badania i rozwój, czyli element wydatków inwestycyjnych, którego celem jest pozyskanie nowej wiedzy lub poszerzenie zastosowań dla tej już posiadanej.
Ta zaś może być wykorzystana do wytwarzania większej ilości nowych lub udoskonalonych produktów (usług) lub poprawy jakości procesu produkcyjnego. Skumulowanym efektem prac związanych z działalnością badawczą i rozwojową powinien być wzrost potencjału całej gospodarki. Innymi słowy kraj, który doświadcza znacznego postępu technicznego, ma możliwość rozwijać się szybciej. Taka gospodarka jest bardziej konkurencyjna, co przejawia się przede wszystkim we wzroście produktywności pracy. Ten z kolei powinien prowadzić do wzrostu płac realnych, a zatem do wyższego poziomu życia.
Nie powinno zatem dziwić, że jednym z priorytetów polityki gospodarczej jest stworzenie jak najlepszych warunków do wzrostu nakładów na badania i rozwój. Taki cel jest stawiany polityce gospodarczej także w Polsce.
|
Wyszczególnienie |
2015 |
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
2020
|
2021
|
|
Nakłady krajowe brutto na działalność B+R(GERD) w mln zł (ceny bieżące) |
18 061 |
17 943 |
20 579 |
25 648 |
30 285 |
32 402 |
37 676 |
|
Relacja nakładów krajowych brutto na działalność B+R (GERD) do PKB w % |
1,00 |
0,96 |
1,03 |
1,21 |
1,32 |
1,39 |
1,44 |
|
Nakłady wewnętrzne na działalność B+R na 1 mieszkańca w zł |
470 |
467 |
536 |
668 |
789 |
845 |
992 |
|
Liczba podmiotów w działalności B+R |
4 427 |
4 871 |
5 102 |
5 779 |
5 863 |
6 381 |
7 370 |
|
Personel wewnętrzny B+R na 1000 pracujących |
6,8 |
6,9 |
7,4 |
8,0 |
8,3 |
8,7 |
9,3 |
Dane: Główny Urząd Statystyczny
Jak wynika z powyższej tabeli nakłady krajowe brutto na działalność B+R w Polsce w roku 2021 wyniosły 37 676 mln zł, co stanowi ponad 2-krotny wzrost względem roku 2015, gdy na ten sam cel przeznaczono 18 061 mln zł. W tym kontekście kluczowa jest także relacja nakładów krajowych brutto na działalność B+R do PKB, która wzrosła w tym czasie aż o 44% (z 1% w 2015 r. do 1,44% w 2021 r.). Natomiast wartość nakładów na działalność B+R przypadająca na 1 mieszkańca w 2021 r. wyniosła 992 zł i w porównaniu do 2015 r., była ponad 2-krotnie większa. Istotny jest także wzrost liczby podmiotów prowadzących działalność badawczą i rozwojową. W 2021 r. było ich blisko 7,4 tysiąca, podczas gdy w 2015 r. – ich liczba oscylowała w granicy 4,4 tysiąca. Oznacza to, że zwiększyła się ona ponad 1,5-krotnie
(o 68%). Systematyczny wzrost widać także w liczebności personelu zaangażowanego w działalność badawczą i rozwojową. W 2015 r. na 1000 osób pracujących tylko 6,8 osób stanowiło personel B+R, natomiast w 2021 r. było to już 9,3 osoby, co stanowi wzrost o blisko 37%.
Także jeśli chodzi o porównania międzynarodowe, wzrost nakładów na B+R w Polsce jest imponujący dla analizowanego okresu na tle innych państw należących do Unii Europejskiej. Polska zajmuje pod tym względem czwarte miejsce wśród wszystkich państw UE i pierwsze jeśli chodzi o największe gospodarki w Unii. Dla analizowanego okresu wynik Polski jest
7-krotnie lepszy od średniej dla całej UE i niemal 6-krotnie lepszy od wyniku strefy euro.
Konsekwentnie przybliża to nasz kraj do osiągnięcia pod tym względem średniej unijnej, która wynosi obecnie 2,26% (dane Eurostatu za rok 2021).
Co ważne znacząco wzrosła wartość nakładów na badania i rozwój w przedsiębiorstwach finansowana ze środków rządowych. Oznacza to, że rośnie strumień środków publicznych, które umożliwiają zwiększanie potencjału badawczo – rozwojowego w tej tak istotnej części gospodarki, jaką są firmy. W okresie 2015 – 2020 mamy do czynienia z ponad 3-krotnym wzrostem.
W ostatnich latach zwiększała się w Polsce także całkowita produktywność czynników wytwórczych, znana w ekonomii pod nazwą Total Factor Productivity (TFP). W pewnym uproszczeniu powiedzieć można, że TFP, odpowiada za tę część wzrostu produktywności, której nie da się wytłumaczyć zwiększeniem nakładów pracy i kapitału. Przypisuje się go więc innemu czynnikowi, jakim jest postęp techniczny. Innymi słowy miarą postępu technicznego w analizie funkcji produkcji jest właśnie wskaźnik TFP.
W latach 2015 – 2021 zanotowaliśmy wzrost TFP o 10,4%, który plasuje nas w ścisłej czołówce Unii Europejskiej. Jesteśmy także liderem wśród największych gospodarek UE jeśli chodzi o wzrost tego wskaźnika w analizowanym okresie.
Obok wzrostu TFP mamy w Polsce do czynienia także z wyraźnym wzrostem produktywności pracy. W latach 2015 – 2021 wskaźnik ten zwiększył się w Polsce o 19%, co plasuje nasz kraj w ścisłej czołówce w Unii Europejskiej oraz daje pierwsze miejsce w grupie największych unijnych gospodarek.
Podsumowując: Polska w ostatnich latach osiągnęła znaczące sukcesy jeśli chodzi o wzrost nakładów na badania i rozwój, dzięki którym nasza gospodarka staje się znacznie bardziej konkurencyjna, a wzrost gospodarczy zdecydowanie bardziej zakorzeniony. Przeczy to także potocznej opinii, że analizowany okres był czasem dynamicznego wzrostu opartego wyłącznie na komponencie popytowym. Zaprezentowane dane potwierdzają, że w Polsce ma miejsce także wzmocnienie podażowej strony gospodarki, a inwestycje wysokiej jakości rosną.