Im więcej dobrze prosperujących przedsiębiorstw, tym więcej osób posiada zatrudnienie, a zatem płaci podatki i składki. Przedsiębiorstwa generujące dochód także ze swojej strony kontrybuują jeśli chodzi o wpływy do budżetu państwa. Stąd istotna jest kwestia tego, jak wygląda struktura i liczba przedsiębiorstw na danym obszarze i w danym czasie, czy ich liczba maleje czy rośnie, ile osób zatrudniają i jakie zapewniają wynagrodzenie. Ważne jest także to, jak wygląda ich konkurencyjność, której jednym z przejawów jest wzrost wartości dodanej wytwarzanej w procesie produkcyjnym.

Przedsiębiorczość łączy w sobie kwestie mikro i makroekonomii. Z jednej strony podmioty takie jak firmy działają dla własnego zysku, z drugiej jednak, im większa liczba tych podmiotów osiąga sukces, tym lepiej dla gospodarki jako całości. Przekłada się to pozytywnie na dynamikę PKB, wpływy podatkowe, stopę bezrobocia i szereg innych, zasadniczych wskaźników decydujących o sytuacji i perspektywach danej gospodarki.

W niniejszej analizie opierać się będziemy na danych podawanych przez Główny Urząd Statystyczny w raporcie pt. „Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2021 r.” oraz danych opublikowanych wraz z tym raportem. W analizie wykorzystamy również dane zawarte w dokumencie przygotowanym przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pt. „Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce” w wydaniu dotyczącym roku 2022. Okres objęty analizą kończy się na roku 2021 ze względu na dostępność danych. Niemniej, tam gdzie to możliwe będziemy podawać dane także za 2022 rok.

W 2015 roku liczba przedsiębiorstw niefinansowych w Polsce wyniosła 1,914 mln. Od tego czasu zwiększyła się o 23% i licząc do roku 2021 wynosi już 2,356 mln. Co istotne, nowych podmiotów przybywało nawet w okresie szczytowym jeśli chodzi o pandemię koronawirusa. Potwierdza to skuteczność tarcz antykryzysowych, których celem było zapewnienie przedsiębiorstwom płynności finansowej, umożliwiającej przetrwanie w trudnych warunkach pandemii. W okresie 2015 – 2021 każdego roku liczba aktywnych przedsiębiorstw zwiększała się systematycznie. Nie było zatem roku, w którym by zmalała w porównaniu z rokiem poprzednim.

Jak pokazuje powyższy wykres zmniejszeniu uległa także liczba przedsiębiorstw zlikwidowanych, jeszcze w 2015 roku zniknęło 292 tys. firm, podczas gdy w 2021 roku 190 tys. Znowu, istotny w kontekście wydarzeń związanych z pandemią był rok 2020, w którym liczba zlikwidowanych przedsiębiorstw wyniosła jedynie 170 tys. Warto także odnotować, że różnica w liczbie firm nowo powstałych i zlikwidowanych w 2015 roku wyniosła 68 tys., zaś w 2021 roku – 178 tys. W analizowanym okresie nie było ani jednego roku, w którym liczba firm zlikwidowanych przewyższałaby liczbę nowo powstałych. Powyższy wykres obejmuje także dane za rok 2022, w którym tendencja wskazana wcześniej została utrzymana.  

W latach 2015 – 2021 wzrosła również liczba osób zatrudnianych przez przedsiębiorstwa w Polsce. W 2015 roku pracę w firmach znajdowało 9,4 mln Polaków, w 2021 roku już 10,2 mln. Zwiększyło się również przeciętne zatrudnienie, z 6,7 mln w 2015 roku do 7 mln w 2021 roku. Wyraźnie wzrosły także płace w przedsiębiorstwach, co warte odnotowania zwiększały się one bez względu na rozmiar działalności uwzględniający firmy: mikro, małe, średnie i duże. Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw zwiększyło się z 4017 zł w 2015 roku do 5933 zł w 2021 roku, czyli wzrosło o 47,7%, (realnie o 28,8%).  

W ostatnich latach doszło do znaczącej poprawy płynności finansowej przedsiębiorstw, według danych GUS, tzw. wskaźnik płynności finansowej III stopnia, określający zdolność przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań krótkoterminowych płynnymi aktywami, zwiększył się w okresie 2015 – 2021 ze 147,2 do 151,7. Dostępne dane za 2022 r. pokazują jeszcze lepszą sytuację płynnościową przedsiębiorstw, gdyż analizowany wskaźnik zwiększył się do 156,1. Trzeba przy tym zauważyć, że płynność jest jednym z kluczowych elementów funkcjonowania przedsiębiorstw, jej ewentualna utrata może szybko doprowadzić do bankructwa.

Podobnie, znacząco zwiększyła się wartość dodana wytwarzana w polskich przedsiębiorstwach, od 2015 roku zwiększyła się o 44,6%. Za GUS definiujemy wartość dodaną jako: „Przyrost wartości dóbr zakupionych przez jednostkę, powstały w wyniku procesu produkcji. Wartość ta jest naliczana w oparciu o wartość sprzedaży, uwzględniając zmiany w zapasach, pomniejszoną o całkowite koszty zakupu materiałów, towarów i usług”. Mówiąc zatem w pewnym uproszczeniu jest to zdolność przedsiębiorstwa do generowania nadwyżki wartości wynikającej z procesu produkcyjnego. Wzrost wartości dodanej świadczy zatem o większej wydajności przedsiębiorstw, to z kolei ma wpływ na konkurencyjność całej gospodarki. Zagregowany wzrost wartości dodanej przekłada się bowiem na wyższy produkt krajowy brutto, szybszy wzrost PKB jest zaś indykatorem rozwoju gospodarczego danego kraju.

Co istotne, wzrost wartości dodanej miał miejsce we wszystkich kategoriach przedsiębiorstw analizowanych w podziale na mikro, małe, średnie i duże. I tak, w przedsiębiorstwach mikro wzrost ten wynosił 74,6%, w małych 29,8%, w średnich 46,5%, a w dużych 29,7%. Zatem największy wzrost wydajności mierzony wartością dodaną generowały przedsiębiorstwa mikro.

Podsumowanie:

W latach 2015 – 2021 zanotowano:

Liczny wzrost przedsiębiorstw z 1,914 mln do 2,356 mln.

O 35% zmniejszyła się liczba przedsiębiorstw likwidowanych. W 2021 roku liczba przedsiębiorstw nowo powstałych przewyższała o 178 tys. liczbę podmiotów zlikwidowanych (w 2015 r. o 68 tys.).

O 800 tys. osób wzrosła liczba pracujących w przedsiębiorstwach: z 9,4 mln do 10,2 mln. Przeciętne zatrudnienie zwiększyło się z 6,7 mln do 7 mln.

O 47,7% wzrosło przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, a wzrost odnotowano we wszystkich kategoriach w podziale na wielkość przedsiębiorstwa.

Poprawie uległa płynność przedsiębiorstw mierzona wskaźnikiem płynności finansowej III stopnia. We wszystkich kategoriach firm w podziale na wielkość, zwiększyła się wartość dodana. Skumulowany wzrost w okresie 2015 – 2021 to 44,6%.