Wzrost gospodarczy w Polsce od 2015 r. na tle innych państw Unii Europejskiej
27.06.2023
Wzrost realnego PKB jest jednym z istotniejszych wskaźników informującym o sytuacji gospodarczej danego kraju. Może on świadczyć także o jakości polityki gospodarczej prowadzonej przez władze danego państwa. Często błędy w polityce gospodarczej skutkują gwałtownymi wahaniami PKB, niejednokrotnie prowadzić mogą nawet do głębokiej recesji, której skutkiem jest także tak dotkliwe dla społeczeństwa bezrobocie. Z kolei dobrze prowadzona polityka gospodarcza przekładać się powinna na stabilne tempo wzrostu gospodarczego, czemu towarzyszyć powinna dobra sytuacja na rynku pracy i wzrost dochodu rozporządzalnego. Poza samym wzrostem gospodarczym istotne jest to, jak dzielone są jego owoce. Chodzi o to, aby wzrost sprzyjał zmniejszaniu nierówności dochodowych oraz eliminowaniu obszarów biedy.
Od 2015 roku realna wartość PKB zwiększyła się w Polsce o niemal 32%, oznacza to, że nasza gospodarka rosła znacznie szybciej niż średnia unijna oraz strefa euro jako całość.
Jeśli spojrzymy na skumulowany wzrost realnego PKB w poszczególnych państwach UE to okaże się, że Polska zajęła w tym zestawieniu wysokie, czwarte miejsce. Wyprzedziły nas jedynie gospodarki o specyficznych cechach: Irlandia, Malta i Cypr. Interesujące może być jednak także odniesienie skumulowanego wzrostu realnego PKB do państw porównywalnych do Polski jeśli chodzi o wielkość. Wśród 10 największych gospodarek UE wzrost PKB Polski od 2015 roku był drugim największym, ustępując miejsca jedynie Irlandii. Z kolei w zestawieniu z państwami naszego regionu wypadamy najlepiej. W okresie 2015-2022 polska gospodarka rozwijała się w średnim rocznym tempie wynoszącym 4,1%, co dało nam także czwarte miejsce w Unii po Irlandii, Malcie i Cyprze.
Innym istotnym, niemniej często pomijanym aspektem związanym ze wzrostem polskiej gospodarki, jest jego stabilność. Można ją mierzyć tzw. współczynnikiem zmienności, który wylicza się jako iloraz odchylenia standardowego oraz średniej dynamiki PKB. Dla Polski był on drugim najniższym w UE dla analizowanego okresu. Oznacza to, że w tych turbulentnych czasach udało się polskiej gospodarce uniknąć gwałtownych wahań. Stabilnie i dynamicznie rosnące PKB to kwestia istotna zarówno dla władz, szczególnie tych odpowiedzialnych za politykę fiskalną, jak i dla przedsiębiorców oraz inwestorów międzynarodowych. Zbytnia zmienność tempa PKB utrudnia prognozowanie wpływów podatkowych dla następnego okresu, a co za tym idzie skutkuje znaczną niepewnością co do przyszłej sytuacji finansów państwa. Dla przedsiębiorców stabilny wzrost gospodarczy to mniejsze ryzyko prowadzonej działalności. Przy częstych i trudnych do przewidzenia zmianach dynamiki PKB, prowadzenie przedsiębiorstwa jest zadaniem znacznie trudniejszym. Wahania w aktywności gospodarczej, szczególnie wtedy, kiedy mają gwałtowny przebieg, mogą także zniechęcać zagranicznych inwestorów do dokonywania inwestycji w kraju, który takich wahań doświadcza.
Stabilne i znaczne tempo wzrostu gospodarczego świadczy także o odporności polskiej gospodarki na wstrząsy, jest ona odpowiednio zdywersyfikowana, co pozwala uniknąć głębokich i długotrwałych recesji wynikających z zewnętrznych szoków. Pozytywnie należy także ocenić w tym kontekście działania zmniejszające amplitudę wahań PKB podejmowane przez rząd. Zarówno tarcze adresowane do przedsiębiorców w związku z pandemią, jak i pakiety osłonowe dla gospodarki amortyzujące ekonomiczne skutki rosyjskiej inwazji na Ukrainę, okazały się skutecznymi stabilizatorami dla wzrostu PKB.
Taką ocenę potwierdza chociażby stosunkowo płytka recesja (jedna z najpłytszych w Unii Europejskiej) spowodowana pandemią koronawirusa oraz bardzo szybki powrót do realnej wartości PKB sprzed pandemii (II kwartał 2021 roku). Polskie PKB jest już niemalże na poziomie wyznaczanym przez linie trendu wieloletniego, co obrazuje poniższy wykres.
Stabilny wzrost polskiego PKB przekłada się na zjawisko tzw. konwergencji realnej, czyli zbliżanie się poziomu życia w Polsce do poziomu średniej unijnej. PKB per capita z uwzględnieniem parytetu siły nabywczej wyniosło w naszym kraju w 2022 roku 79,4% średniej unijnej. Jest to wzrost o 10 pkt. proc. w porównaniu z rokiem 2015, co stanowi jeden z lepszych wyników w UE dla analizowanego okresu (6. miejsce na 27 państw i 2. miejsce wśród 10 największych gospodarek UE).
Co ważne, znaczącej poprawie uległa sytuacja jeśli chodzi o nierówności dochodowe. Współczynnik Giniego, będący powszechnie stosowaną miarą tych nierówności (im wyższy poziom tego wskaźnika tym nierówności większe) spadł w Polsce z 30,6 w 2015 roku do 26,3 w 2022 roku. Oznacza to, że problem nierówności dochodowych w naszym kraju jest jednym z najmniejszych w całej Unii Europejskiej. Obecnie zajmujemy 5. miejsce (ex aequo z Niderlandami) jeśli chodzi o państwa z najmniejszymi nierównościami dochodowymi w Unii. W 2015 roku byliśmy na 17. miejscu w tym zestawieniu.
Oznacza to, że wzrost gospodarczy w Polsce jest dzielony bardziej równomiernie niż miało to miejsce w 2015 roku, co w rezultacie przekłada się także na odsetek osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Z danych Eurostatu wynika, że wskaźnik ten od 2015 do 2022 roku zmniejszył się w Polsce z 22,5% do 15,9%. W 2015 roku Polska była pod tym względem na 14. miejscu, obecnie zajmujemy 3. miejsce w Unii Europejskiej jeśli chodzi o kraje z najniższym odsetkiem osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym.
Podsumowanie
- Polska jest w ścisłej czołówce państw z największym skumulowanym wzrostem PKB od 2015 roku. Wśród 10 największych gospodarek UE Polska zajęła 2. miejsce, zaś wśród państw naszego regionu skumulowany wzrost PKB Polski był największy.
- Dynamika realnego PKB Polski wykazywała się stabilnością na tle innych państw UE, i to pomimo zewnętrznych szoków, którymi była pandemia i rosyjska inwazja na Ukrainę.
- Powyższe potwierdza skuteczność polityki gospodarczej dla analizowanego okresu, w efekcie której udało się ustabilizować PKB i jednocześnie przywrócić gospodarkę na ścieżkę dynamicznego wzrostu.
- Polska gospodarka osiągnęła realną wartość sprzed pandemii koronawirusa już w II kw. 2021 roku, jednocześnie niemal osiągnęła już poziom wyznaczany przez linię wieloletniego trendu.
- Od 2015 roku PKB per capita z uwzględnieniem parytetu siły nabywczej wzrosło dla Polski o 10 pkt. proc. (drugi przyrost wśród 10 największych gospodarek Unii Europejskiej).
- Polski wzrost gospodarczy ostatnich lat ma charakter równomierny, co oznacza, że dochodzi jednocześnie do redukcji nierówności dochodowych mierzonych współczynnikiem Giniego oraz zmniejsza się odsetek osób zagrożonych ubóstwem.
- Potwierdza to zdecydowany spadek odsetka osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym jaki miał miejsce w Polsce od 2015 roku. Obecnie jesteśmy krajem z trzecim najniższym odsetkiem w UE jeśli chodzi o wysokość tego wskaźnika.