Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

W 2015 r. odbyła się 6. edycja programu grantowego UEFA Research Grant Programme, w którym udział wziął m.in. polski zespół badawczy. Badacze przeprowadzili ewaluację Programu KIBICE RAZEM (KR), wdrażanego przez Ministerstwo Sportu i Turystyki.

Raport z badania ewaluacyjnego autorstwa dra Radosława Kosakowskiego (we współpracy z dr Renatą Włoch i Magdaleną Chrzczonowicz), zawiera podsumowanie działań społecznych środowisk kibicowskich w Polsce, realizowanych w ośrodkach lokalnych Programu KIBICE RAZEM.

Do działań społecznych kibiców należą m.in.:

1. akcje charytatywne np.: zbieranie paczek żywnościowych, zbieranie środków finansowych na leczenie chorych, zakup sprzętu rehabilitacyjnego i medycznego, ratowanie klubów sportowych.
2. działalność społeczna i edukacyjna, w tym: pomoc w remontach domów dziecka, organizacja turniejów sportowych, festynów i letniego wypoczynku dla dzieci, organizacja Wigilii dla osób bezdomnych i starszych.
3. aktywność historyczna i polityczna, np.: upamiętnianie ważnych postaci lokalnego sportu i najważniejszych dat w historii Polski, renowacja i konserwacja grobów osób zasłużonych dla historii lokalnej i Polski, celebrowanie świąt lokalnych i narodowych.
4. tzw. „funkcjonalne zróżnicowanie” czyli podział na różne sekcje, instytucjonalizacja ruchu kibicowskiego, w formie legalnych stowarzyszeń kibicowskich.
5. integracja środowiska kibiców np. Ogólnopolski Związek Stowarzyszeń Kibicowskich, integracja w formie społecznej mobilizacji i oddolnych inicjatyw.
6. działalność informacyjna i publikacyjna, w tym redakcja pism i portali internetowych o charakterze kibicowskim.

Część raportu poświęcona została znaczeniu Programu MSiT dla środowiska kibicowskiego w Polsce. Jak wskazują autorzy, w niektórych przypadkach, tylko dzięki oddolnej mobilizacji kibiców, udało się uratować kluby piłkarskie od upadku, a kibicowskie przedsięwzięcia wyzwalają tzw. „duch wspólnoty” – angażują znaczne zasoby ludzkie we wspólnym celu. Istnienie ośrodków lokalnych znacznie ułatwia taką mobilizację. Ośrodki stwarzają szansę na ukierunkowanie i ożywienie działalności środowiska oraz pozyskanie nowych członków przez stowarzyszenia kibiców. Usprawniają one również kontakty kibiców z klubem oraz władzami lokalnymi i centralnymi.

W Raporcie podkreślono fakt, że udział w Programie zachęca do otwarcia się na nowe środowiska, poszerzania relacji i kontaktów z organizacjami z zewnątrz oraz sprzyja edukowaniu nowych pokoleń kibiców i budowaniu więzi z klubem sportowym. Działalność ośrodków lokalnych jest skierowana na przyciągnięcie kibiców na stadiony i zatrzymanie ich na kolejne mecze. Aby budować identyfikację z klubem, lokalne ośrodki KR muszą wychowywać nowe pokolenia fanów (stąd liczne akcje w szkołach i na festynach dziecięcych). Biorąc pod uwagę, że pod względem sportowym polska liga nie może konkurować z hiszpańską, angielską czy niemiecką, projekty typu KIBICE RAZEM mają szansę stać się ważnym narzędziem w budowaniu więzi i identyfikacji z klubem.

Program MSiT umożliwił kibicom ponadto sięgnięcie po nowe zasoby tj. wsparcie urzędów centralnych i samorządów oraz związku piłkarskiego. Współpraca z tymi podmiotami jest postrzegana jako symptom rozwoju środowiska kibicowskiego w Polsce. Wymaga ona kompromisu, partnerstwa i radzenia sobie z pojawiającymi się konfliktami interesów. Jednak wsparcie instytucjonalne otwiera kibicom wiele drzwi, a instytucje stanowią cenne zaplecze działań i przekładają się na odbiór kibiców.

Dodatkowo, uczestnictwo w Programie pozwala na modernizowanie środowiska kibiców w dwojakim sensie: zarówno zmianę stylu kibicowania i obecności kibiców piłkarskich na stadionach, jak również poprawę jakości funkcjonowania stowarzyszeń kibicowskich (stają się wiarygodnym partnerem dla instytucji publicznych, odchodzą od postaw społecznie nieakceptowanych). Przed wdrożeniem projektu KR nie istniała platforma komunikacji pomiędzy kibicami a innymi podmiotami, a ich wzajemne relacje opierały się na ostracyzmie i penalizacji, powodującym eskalację niechęci i konfliktu. Jedną z najważniejszych zmian społecznych, wywołanych przez Program MSiT, jest zatem wdrażanie bezprecedensowej przestrzeni komunikacji z kibicami, której konsekwencją jest proces upodmiotowienia kibiców (postrzeganych wcześniej jako „problem” i „dysfunkcja”).

W ewaluacji uwypuklono fakt, że KIBICE RAZEM to przedsięwzięcie o charakterze „pracy u podstaw”, która wymaga cierpliwego wypracowywania kompromisów w oczekiwaniu na efekty w dłuższym okresie. Gra nie toczy się tutaj o gruntowną transformację środowiska polskich kibiców w najbliższych latach, ale budowanie kultury kibicowania od jej podstaw. Patrząc na środowisko fanów piłki nożnej widać stopniowe przechodzenie do kolejnego etapu ewolucji: od prób zmiany wizerunku („wybielania się”), do pracy nad konkretnymi inicjatywami, które same w sobie kształtują pozytywny wizerunek kibiców.

Zapraszamy do zapoznania się z Raportem!