Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Wicepremier wskazał, że Centrum, jako narodowa instytucja kultury stanowi przestrzeń wypowiedzi dla sztuk wizualnych, ale także gromadzi zbiory dzieł wybitnych rzeźbiarzy, zarówno polskich , jak i zagranicznych, oraz dba o artystyczne i kulturalne dziedzictwo Orońska i jego dawnych właścicieli.

Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku stawia na połączenie dbałości o tę historyczną oprawę z nowoczesną formułą działania, bogatym programem wystawienniczym oraz otwartością na międzynarodową współpracę. Właśnie dzięki temu stało się ono miejscem rozpoznawalnym nie tylko na mapie polskiej kultury – podkreślił prof. Piotr Gliński.

Jednocześnie wskazał na inny aspekt działalności instytucji, szczególnie ważny z perspektywy ministra kultury.

Centrum jest jedyną narodową instytucją kultury, która prowadzi działalność adresowaną do środowiska rzeźbiarzy i programowaną przez to środowisko. Ta bezpośrednia partycypacja środowiska rzeźbiarskiego, to „oddanie instytucji w ręce rzeźbiarzy” jest dla mnie bardzo ważne. Oprócz pełnienia funkcji wystawienniczej, Centrum realizuje bowiem swoją statutową misję jako ośrodek wspierający działania badawcze i rozważania teoretyczne oraz oferuje programy akademickie, warsztatowe i rezydencyjne twórcom i badaczom – napisał wicepremier.

Szef resortu kultury, dziedzictwa narodowego i sportu wyjaśnił, że wspieranie rozwoju kolekcji dzieł rzeźbiarskich i programów przeznaczonych dla samych artystów wyrasta z przekonania o wyjątkowej randze rzeźby, jako nośnika wartości estetycznych, ale też ważnych treści i wartości w życiu społecznym.

Dlatego kolekcja Centrum Rzeźby Polskiej wspierana jest rokrocznie w ramach programu Narodowa Kolekcja Sztuki Współczesnej, poprzez który finansowany jest zakup dzieł o szczególnym znaczeniu dla kultury narodowej i jej dziedzictwa. Z kolei zainicjowany w ubiegłym roku program Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej, odpowiada na wyrażane przez środowisko postulaty promowania polskiej rzeźby i współczesnych twórców. Czyni to we współpracy z samorządami, gestorami przestrzeni publicznej – wyjaśnił prof. Piotr Gliński.

Na zakończenie listu wicepremier podziękował dyrektorom, wicedyrektorom i pracownikom Centrum, którzy przez 40 lat budowali potencjał instytucji, często poświęcając jej całe swoje życie zawodowe. Podziękowania skierował również do członków Rady Programowej, złożonej z wybitnych przedstawicieli środowiska rzeźbiarskiego: artystów, badaczy, akademików, a także niezależnych ekspertów i dyrektorów instytucji, których uwagi, rady i zalecenia wspierały dyrektorów Centrum.

Odznaczenia dla artystów-rzeźbiarzy i pracowników CRP

Z okazji jubileuszu 40-lecia działalności dyrekcja Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku wystąpiła z wnioskami o przyznanie najwyższych odznaczeń dla artystów – wybitnych rzeźbiarzy, a także dla osób pracujących na co dzień na rzecz sztuki – pracowników Centrum Rzeźby Polskiej.

Minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu prof. Piotr Gliński przyznał cztery Medale „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – Złoty Medal otrzymał prof. Stanisław Radwański, Brązowe Medale – prof. Grażyna Jaskierska-Albrzykowska, prof. Karolina Komasa i prof. Andrzej Szarek.

Prof. Stanisław Radwański – rzeźbiarz i malarz, autor pomników, rzeźb we wnętrzach sakralnych oraz rzeźb plenerowych, który przez wiele lat łączył działalność artystyczną z pracą pedagoga na swojej macierzystej uczelni Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, gdzie pełnił funkcje prodziekana (1981–1983) i dziekana (1983–1990) Wydziału Rzeźby oraz rektora (1990–1993). W 1996 r. prowadził pracownię rzeźby na Radford University, Wirginia (Stany Zjednoczone). W 2011 r. otrzymał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Stanisław Radwański jest współautorem projektu Bursztynowego Ołtarza w kościele św. Brygidy w Gdańsku, stanowiącego unikat na skalę światową, który został odsłonięty w obecnym kształcie w 2017 r. W tym samym roku artysta otrzymał tytuł Profesora Honorowego Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, a w 2018 r. - Medal 100-lecia Odzyskania Niepodległości.

Prof. Grażyna Jaskierska-Albrzykowska zajmuje się rzeźbą i rysunkiem. Jest pracownikiem dydaktycznym Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, gdzie pełniła funkcję prodziekana wydziału Malarstwa i Rzeźby oraz kierownika Katedry Rzeźby i Działań Przestrzennych. Była organizatorką i kuratorką kilkudziesięciu wystaw rzeźby, plenerów dla studentów, inicjatorką Ogólnopolskiej Wystawy Rzeźby Zrąb w Starej Kopalni – Centrum Nauki i Sztuki w Wałbrzychu, kuratorem wystawy rzeźby na VIII Rezonansach Sztuki Kto ma oczy niech słucha w Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu. Zrealizowała 23 prace w przestrzeni publicznej w kraju i za granicą (w Niemczech, Francji, Czechach, Austrii). Brała udział w ponad 165 wystawach zbiorowych, uczestniczyła w 22 plenerach. Jej prace artystyczne były prezentowane i omawiane w 75 katalogach, w tym czterech publikacjach monograficznych. Otrzymała wiele nagród i stypendiów. Jej prace są przełożeniem archaicznego języka, związanego z przeszłością, historią czy wspomnieniami na mowę bardziej współczesną; stanowią łącznik pomiędzy dawnym a aktualnym, posiadają walory estetyczne, narracyjne i sentymentalne, opowiadają o czasie, przemijaniu, przemianach, a tym samym o kondycji istnienia.

Prof. Karolina Komasa jest profesorem macierzystej uczelni, tj. dzisiejszego Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, gdzie pełniła funkcję dziekana Wydziału Rzeźby. Prowadzi II Studyjną Pracownię Rzeźby i Otoczenia. Zajmuje się rzeźbą, obiektem, instalacją. Bierze udział w wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą. W 2014 otrzymała nagrodę króla Tajlandii za wkład w rozwijanie polsko-tajskich relacji kulturalnych. Prowadziła działania popularyzujące wiedzę i kulturę m.in. poprzez wykłady, udział i organizację imprez popularyzujących osiągnięcia naukowe, wystawy i prezentacje w takich krajach jak Chiny, Tajlandia, Malezja i Kanada. Była współorganizatorem plenerów międzynarodowych oraz konkursów rzeźbiarskich dla studentów. Jest inicjatorką wizyt w liceach plastycznych w Polsce, gdzie prowadzone były otwarte prezentacje i warsztaty rzeźbiarskie dla młodzieży. Współorganizowała warsztaty ceramiczno-rzeźbiarskie dla osób niewidomych. Brała udział w programach realizowanych w ramach programów MKIDN „Kultura Dostępna” i „Edukacja artystyczna", umożliwiających dotarcie do środowisk mniejszych miejscowości. Uruchamiała liczne kontakty ze środowiskami, które kultywują wartości historyczne m.in. ze Stowarzyszeniem Członków i Przyjaciół Armii Krajowej w Lesznie.

Prof. Andrzej Szarek ukończył PLSP im. Antoniego Kenara w Zakopanem w 1979. W 1985 r. otrzymał dyplom z wyróżnieniem w Pracowni Rzeźby prof. Jana Kucza w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 2005 r. otrzymał tytuł naukowy profesora w dziedzinie Sztuki Piękne. W latach 1985–1990 prezentował rzeźby z Grupą „…kim jesteś”. Wykładał gościnnie w Wyższej Szkole Biznesu – National Louis University w Nowym Sączu. Obecnie wykłada na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach oraz w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nowym Sączu. Był artystycznym opiekunem Nowosądeckiej Małej Galerii, Członkiem Rady Programowej Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, a od 2011 roku Członkiem Rady Artystycznej Miasta Torunia. Jest szefem Rady Programowej Galerii BWA Sokół. Uprawia rzeźbę, rysunek, plakat, happening. Zrealizował ponad 50 wystaw indywidualnych i ponad 70 happeningów i akcji artystycznych. Brał udział w ponad 100 wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Od lat 90. XX wieku był związany z Galerią Małą w Nowym Sączu, jako artystyczny opiekun programowy i współtwórca nowego oblicza galerii funkcjonującej do 2020 roku w stworzonym przez niego kształcie. Pełnił również funkcję Prezesa Oddziału ZPAP w Nowym Sączu.

Minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu przyznał także dwie Odznaki Honorowe „Zasłużony dla Kultury Polskiej” dla dwójki pracowników merytorycznych Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku: Doroty Monkiewicz i Henryka Gacy.

Ponadto 18 pracowników Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku otrzymało Medale za Długoletnią Służbę przyznawane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej.

Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku – rys historyczny

W 2021 roku Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku świętuje 40 lat swojej działalności. Jubileusz przypada w 180. rocznicę urodzin wybitnego polskiego malarza, Józefa Brandta, niegdysiejszego właściciela orońskiego majątku.

Początki obecności współczesnej rzeźby w posiadłości Józefa Brandta w Orońsku datują się na połowę lat 60. XX wieku, gdy grupa 13 artystów pracujących w kieleckich kamieniołomach pokazała swoje realizacje na wystawie poplenerowej w orońskim parku. Rejon Orońska obfitował w materiał rzeźbiarski, artystyczna aura wokół miejsca i przychylność władz sprawiły, że narodził się wtedy pomysł stworzenia w tym miejscu stałej bazy warsztatowej dla środowiska rzeźbiarskiego.

Instytucja Muzeum – Centrum Rzeźby Polskiej, przemianowana w 1985 roku na Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, powstała jednak dopiero w 1981 roku. Plany programowe nowej placówki kultury były niesłychanie progresywne. W regulaminie organizacyjnym „Muzeum – Centrum” zawarta była idea łączenia miejsca pracy twórczej z zadaniami dokumentacyjnymi, naukowymi i wystawienniczymi, a także z zadaniami społecznymi. Szczególną uwagę zwraca też wyprzedzające swoją epokę uwzględnienie refleksji naukowej nad wystawiennictwem rzeźby.

Czterdzieści lat działalności Centrum związane było z olbrzymim programem inwestycyjnym. W tym czasie zrewitalizowane lub odbudowane od podstaw zostały wszystkie budynki na terenie Centrum: pałac, spichlerz, stajnie, wozownia, oficyna, kaplica i oranżeria. W 1992 roku ukończono budowę Muzeum Rzeźby Współczesnej. Latami tworzona była kolekcja rzeźby współczesnej. Po przełomie w 1989 roku powstała Rada Programowa Centrum. Jej pierwszym przewodniczącym został prof. Jan Berdyszak, który nadał kierunki działalności programowej Centrum, której wyznacznikiem stała się dbałość o najmłodsze pokolenie artystów. W 1992 roku odbyła się pierwsza edycja Triennale Młodych. Wokół CRP powstało środowisko artystów i teoretyków, nawiązana został współpraca z uczelniami artystycznymi i instytucjami partnerskimi.

Obecnie celem działalności Centrum jest troska o zachowanie i wzbogacanie dziedzictwa czterech dekad działalności. Kontynuacją programu inwestycyjnego był remont i modernizacja pracowni rzeźbiarskich. Obecnie powstaje nowy budynek stolarni, dzięki któremu uwolnione zostaną w Muzeum Rzeźby Współczesnej pomieszczenia dla magazynu studyjnego rzeźby.

Znakiem nowych czasów jest program własny CRP Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej, wynikający ze współczesnej wrażliwości na jakość przestrzeni wspólnych. Celem programu jest wypracowanie w Polsce nowych standardów i praktyk w przestrzeni publicznej poprzez usytuowanie w niej większej ilości dzieł o wysokim poziomie rzeźbiarskim.