76. rocznica zwycięstwa w bitwie o Monte Cassino
18.05.2020
18 maja 1944 roku, po bardzo zaciętych walkach, oddziały 2 Korpusu dowodzone przez generała dywizji Władysława Andersa odniosły na Monte Cassino krwawo okupione zwycięstwo, a w ruinach klasztoru benedyktynów zawisła biało-czerwona flaga oraz został odegrany Hejnał Mariacki. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, sprawując opiekę nad Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino dba o jego godny wygląd.
Zaraz po zakończeniu bitwy, u podnóża klasztoru rozpoczęto budowę cmentarza, który poświęcono 1 września 1945 roku. Obecnie na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino jest pochowanych 1066 żołnierzy. Spoczęli tam również zmarli już po wojnie: generał broni Władysław Anders, jego małżonka - Irena Renata Anders oraz biskup polowy Józef Gawlina – uczestnik walk na Monte Cassino.
Opiekę nad nekropolią na Monte Cassino, jak również nad Polskimi Cmentarzami Wojennymi w Bolonii oraz Loreto sprawuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W roku 2019 na Monte Cassino poddano gruntownej renowacji groby żołnierskie: oczyszczono je i zabezpieczono oraz uczytelniono liternictwo. W najbliższych planach Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest kontynuacja prac konserwatorskich mających objąć między innymi plateau cmentarza.
Dwie Korpus miał córki — dywizje Karpacką i Kresową. Jedni woleli Karpacką, inni Kresową. Ale Korpus — jak ojciec: jednako je edukował, jednako wyposażył, jednako cenił. Dwóch czekało krwawych zalotników — Widmo i 593. Ktoremuż dać którą? Generał Anders zawiązał supełek. Pierwszy ciągnął gen. Duch. Wyciągnął supełek — będzie uderzał na 593, a potem na Klasztor. Generał Sulik będzie uderzał na Widmo, a potem na 575 i S. Angelo.
Tak w niezrównanym reportażu o bitwie o Monte Cassino Melchior Wańkowicz opisał w jaki sposób los przesądził o celach natarcia dywizji wchodzących w skład 2 Korpusu. Wzgórza 593 oraz 575 stały się później miejscem budowy dywizyjnych pomników odsłoniętych w 1945 roku.
Na wzgórzu 593 został wybudowany, według projektu kapitana Tadeusza Zandfossa, pomnik poświęcony 3 Dywizji Strzelców Karpackich. Jego uroczyste odsłonięcie miało miejsce 18 lipca 1945 roku. Na tablicach znajdujących się u stóp pomnika znalazły się nazwiska 1115 żołnierzy 3 Dywizji Strzelców Karpackiej poległych w kampanii adriatyckiej. Na upamiętnieniu wyryto jedno z najbardziej obecnie znanych epitafiów żołnierskich:
ZA WOLNOŚĆ NASZĄ I WASZĄ/MY ŻOŁNIERZE POLSCY/ODDALIŚMY/BOGU DUCHA/ZIEMI WŁOSKIEJ CIAŁO/A SERCA POLSCE
W ubiegłym roku w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pomnik 3 Dywizji Strzelców Karpackich został poddany kompleksowym pracom konserwatorskim. W ministerialnych planach jest remont upamiętnienia 5 Dywizji Kresowej znajdujący się na wzgórzu 575 oraz pomnika 4 Pułku Pancernego „Skorpion” mieszczącego się u wylotu Gardzieli.
