78. rocznica powstania w getcie warszawskim
19.04.2021
19 kwietnia 1943 r. – 78 lat temu – wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Był to pierwszy w okupowanej Europie miejski zryw przeciw Niemcom, akt o charakterze symbolicznym, zważywszy na nikłe szanse powodzenia. „Podczas II wojny Światowej Niemcy starali się wymordować całą społeczność żydowską w okupowanej przez siebie Europie. Żydzi stawiali opór i największym tego przykładem jest powstanie w getcie warszawskim” – powiedział wiceminister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Jarosław Sellin w wywiadzie dla Polskiego Radia.
Zapytany o przyczyny wybuchu powstania wiceminister Sellin ocenił, że Żydzi byli już świadomi wymordowania ich rodzin. Dlatego chcieli się zemścić, ale też godnie umrzeć „nie tak jak rok wcześniej, w 1942 r., kiedy wywożono w bydlęcych wagonach ich rodziny do Treblinki i tam mordowano”.
Wiceminister kultury przypomniał również, że polscy Żydzi w polskich mundurach, z orzełkiem na czapkach w armii polskiej walczyli z III Rzeszą.
Warto to przypominać także Izraelczykom, którzy przyjeżdżają do Polski, zarówno w Muzeum Historii Polskich Żydów POLIN, jak i w nowo budowanym, nowo przez nas powołanym, Muzeum Getta Warszawskiego – powiedział wiceminister.
Jarosław Sellin przypomniał również, że polskie władze w Londynie i ich delegatura w kraju były jedynymi strukturami alianckimi, które za jeden ze swoich celów uznały ratowanie Żydów.
To było oficjalne stanowisko państwa polskiego, a nie szmalcownicy. Szmalcownicy to byli zdrajcy narodu i państwa polskiego. (…) A niestety mamy - zwłaszcza w ostatnich latach - do czynienia z próbą zepchnięcia na Polskę odium współsprawstwa Holocaustu. To jest straszna nieprawda i musimy przypominać, jaka była oficjalna postawa władz polskich – podkreślił wiceszef resortu kultury i sportu.
Powstanie w getcie warszawskim
Powstanie w getcie warszawskim wybuchło 19 kwietnia 1943 r. w momencie rozpoczęcia zarządzonej przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta, w wigilię żydowskiego święta Pesach.
Powstanie jako silny opór zbrojny trwało trzy dni. Następne dni również nazywamy powstaniem w getcie, choć walka praktycznie się skończyła – słabo uzbrojeni bojownicy Żydowskiej Organizacji Bojowej i Żydowskiego Związku Wojskowego ukrywali się próbując stawiać opór oddziałom SS, Wehrmachtu, policji bezpieczeństwa i formacjom pomocniczym. Niemcy palili dom po domu, szukali z psami schronów i wyprowadzali z nich ludzi na Umschlagplatz, a następnie wysyłali do obozów.
8 maja 1943 r. w schronie przy ul. Miłej 18 samobójstwo popełnił przywódca powstania, Mordechaj Anielewicz, wraz z grupą kilkudziesięciu bojowników. Nielicznym powstańcom udało się kanałami wydostać z płonącego getta.
16 maja, na rozkaz Jürgena Stroopa, komendanta policji i SS, wysadzono wielką synagogę na ulicy Tłomackie, która znajdowała się w miejscu obecnego placu Bankowego. Było to symboliczne zakończenie likwidacji żydowskiej dzielnicy w Warszawie.
Obchody 78. rocznicy wybuchu powstania
Główna uroczystość, upamiętniająca 78. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim odbędzie się w Warszawie o godz. 12.00 przed Pomnikiem Bohaterów Getta, gdzie złożone zostaną wieńce. W samo południe w stolicy zabrzmią również syreny alarmowe. Następnie odbędzie się Marsz Pamięci Powstańców, który będzie przebiegał następującą trasą: pomnik Bohaterów Getta – pomnik Żegoty – płyta Szmula Zygielbojma – bunkier Anielewicza – Umschlagplatz. Ze względu na obecną sytuację epidemiczną liczba uczestników wydarzenia jest ograniczona. Uroczystość będzie transmitowana na żywo w mediach społecznościowych organizatorów wydarzenia - Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce, Muzeum Getta Warszawskiego i Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma.
W ramach obchodów 78. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN po raz dziewiąty organizuje akcję społeczno-edukacyjną Żonkile. Ze względu na pandemię, większość aktywności wokół akcji przenosi się do Internetu. Program obchodów https://polin.pl/pl/akcja-zonkile-2021-program-obchodow. Natomiast Muzeum Getta Warszawskiego oraz Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce na swoich stronach zamieściły felietony poświęcone powstaniu w getcie warszawskim: https://1943.pl i http://tskz.pl/
Wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Piotr Gliński wraz z wiceministrem Jarosławem Sellinem uczcili 78. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim, składając wieniec pod pomnikiem Bohaterów Getta.
