Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Państwowe obchody 82. rocznicy wybuchu II wojny światowej

Główne uroczystości rocznicowe odbywają się w Gdańsku. Przed Pomnikiem Obrońców Wybrzeża, tuż przed godz. 4.45 na Westerplatte rozpoczęła się główna część uroczystości państwowych organizowanych przez Wojsko Polskie. To w tym miejscu i o tej porze nastąpił niemiecki atak na polską Wojskową Składnicę Tranzytową, ulokowaną na gdańskim półwyspie. O godz. 9.00 uroczystości przeniosły się pod tablicę umieszczoną na budynku Dyrekcji Kolei, upamiętniającą harcmistrza Jana Ożdżyńskiego. Był on prawdopodobnie pierwszą ofiarą II wojny światowej w stolicy Pomorza.

Kolejnym punktem obchodów jest złożenie wieńców i zapalenie zniczy przy tablicy na budynku Victoriaschule, należącego dziś do Uniwersytetu Gdańskiego. To w Victoriaschule w dniach 1–15 września 1939 r. Niemcy torturowali i zamęczyli członków Polonii gdańskiej. Szacuje się, że liczba aresztantów sięgała nawet 3 tys. osób. Część z nich została później przetransportowana m.in. do obozu koncentracyjnego KL Stutthof.

W południe na placu Obrońców Poczty Polskiej odprawiona zostanie uroczysta msza święta w intencji poległych pocztowców, połączona z modlitwą międzywyznaniową. O godz. 17.00 na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na gdańskiej Zaspie zostaną złożone kwiaty. Na zakończenie Cappella Gedanensis wykona pieśni patriotyczne.

Rocznicowe uroczystości trwają również od wczesnego ranka w Wieluniu przed pomnikiem upamiętniającym zbombardowaną synagogę oraz przed pomnikiem upamiętniającym nalot bombowy na wieluński szpital pw. Wszystkich Świętych. O godz. 17.00 na zrekonstruowanych fundamentach wieluńskiej fary zostanie odprawiona msza święta pod przewodnictwem abp. Wacława Depo. W rocznicowe wydarzenia wpisuje się także koncert Igora Herbuta pod tytułem "CHRUST", który odbędzie się na Placu Kazimierza Wielkiego.

Bogaty program obchodów przygotowało również Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Rano odbył się tam wernisaż wystawy czasowej pt. "Kiedy się wypełniły dni… Pochówki polskich obrońców Westerplatte". Ekspozycja przybliża sylwetki dziewięciu obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, poległych w trakcie bitwy. Żołnierze ci zostali odnalezieni w 2019 r. podczas badań archeologicznych. Na godz. 15.00 zaplanowano pokaz filmu w reżyserii Stanisława Różewicza pt. "Wolne miasto" (1958). Z kolei o godz. 20.15 na placu przed muzeum zostanie zaprezentowane widowisko muzyczne "7 × Westerplatte". Patronat honorowy nad wydarzeniem objął wicepremier i minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu prof. Piotr Gliński. Wydarzenie będzie transmitowane na żywo w TVP1.

Wybuch II wojny światowej

Niemiecki plan ataku na Polskę przewidywał wojnę błyskawiczną, której celem miało być przełamanie polskiej obrony, a następnie okrążenie i zniszczenie głównych sił przeciwnika. Wojska niemieckie miały przeprowadzić koncentryczne uderzenie ze Śląska, Prus Wschodnich i Pomorza Zachodniego w kierunku Warszawy. Strona niemiecka przystępując do wojny z Polską, wystawiła 1 850 tys. żołnierzy, 11 tys. dział, 2 800 czołgów i 2000 samolotów. Wojsko Polskie dysponowało dwukrotnie mniejszą liczbą żołnierzy (950 tys.), ponad dwukrotnie mniejszą liczbą dział (4,8 tys.), czterokrotnie mniejszą liczbą czołgów (700) i pięciokrotnie mniejszą liczbą samolotów (400). Przewaga niemiecka na głównych kierunkach uderzeń była jeszcze większa.

Osamotnione w walce Wojsko Polskie nie mogło skutecznie przeciwstawić się agresji Niemiec i inwazji przeprowadzonej później (17 września) przez Związek Radziecki. Konsekwencją stał się IV rozbiór Polski dokonany przez Hitlera i Stalina.

Muzeum Westerplatte i Wojny 1939

W 2019 roku, dzięki zaangażowaniu Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, wmurowano kamień węgielny pod budowę muzeum, które będzie ukazywało heroizm polskich żołnierzy stawiających opór agresji III Rzeszy Niemieckiej na Polskę w 1939 r. Celem Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 ma być ukazanie najwierniejszej historii tego miejsca. Inwestycja będzie realizowana w trzech etapach - do 2022 r., do 2024 r. oraz do 2026 r.

W pierwszym etapie przewidziana jest modernizacja budynku byłej elektrowni wraz z aranżacją wnętrz i zagospodarowaniem terenu. Planowana jest też przebudowa cmentarza wojskowego z uwzględnieniem reliktów wartowni nr 5 i willi oficerskiej. Ten etap inwestycji powinien zostać zakończony w trzecim kwartale 2022 roku.

Drugi etap inwestycji obejmie strefy magazynowo-wojskowej składnicy tranzytowej, w tym placówkę „Fort”, wybrane magazyny amunicyjne, budynek zawiadowcy stacji oraz czerwony mur, który stanowił granicę wojskowej składnicy amunicji na Westerplatte.

Trzeci i ostatni etap inwestycji, który zakończy się w 2026 roku, realizowany będzie w południowo-zachodnim skrzydle półwyspu. Zakłada on budowę nowego obiektu muzealnego. Pozostałe działania, które zostaną zrealizowane w ramach tego etapu to m.in. remonty konserwatorskie koszar oraz wartowni nr 3, uzupełnienie reliktów kasyna podoficerskiego, budynku administracyjnego i starych koszar.