Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Decyzję o budowie murów wokół dzielnicy dla Żydów w Warszawie podjęto w marcu 1940 r. Niemcy chcieli tym samym szczelnie oddzielić „obszar zagrożony epidemią”, jak określano tę część miasta. W połowie listopada w samym sercu Warszawy powstało otoczone murem getto, oficjalnie nazywane przez Niemców Jüdische Wohnbezirk (żydowska dzielnica mieszkaniowa). Zamknięcie jego granic nastąpiło w nocy z 15 na 16 listopada 1940.

W ramach obchodów 80. rocznicy zamknięcia granic getta warszawskiego zapraszamy 14 listopada na webinarium dla nauczycieli. Tytuł seminarium - „Jesteśmy wyłączeni i odseparowani od świata, wygnani ze społeczności ludzkiej” nawiązuje do „Dziennika” Chaima Arona Kapłana, nauczyciela, który w Warszawie założył Sześcioklasową Elementarną Szkołę Ch.A. Kapłana, działającą aż do wybuchu wojny. Zginął podczas tzw. Wielkiej Akcji. Wykłady wygłosi czworo pracowników Muzeum Getta Warszawskiego.

16 listopada, w 80. rocznicę zamknięcia granic getta warszawskiego wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin wraz z dyrektorem Muzeum Getta Warszawskiego Albertem Stankowskim oraz prezesem Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce Arturem Hofmanem zapalą znicz przy murze getta. Uroczystość będzie transmitowana na stronach: www.1943.pl i www.tskz.pl i profilach społecznościowych organizatorów.

Zbieramy, budujemy, pamiętamy – kampania zbierania pamiątek na rzecz wystawy stałej MGW

Muzeum Getta Warszawskiego poszukuje przedmiotów i materiałów archiwalnych dotyczących historii getta warszawskiego, z uwzględnieniem historii Żydów w Polsce, a w szczególności w Warszawie, obiektów będących świadectwem Zagłady Żydów i losów Żydów w czasie II wojny światowej w Warszawie i poza nią – na terenach Polski okupowanych przez III Rzeszę Niemiecką, powojennych losów Żydów w Polsce, fundatorów zabytkowego budynku Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów, jak również dziewiętnastowiecznej i międzywojennej, żydowskiej społeczności Warszawy.

Celem kampanii jest ocalenie od zapomnienia i ukazanie świadectwa czasów. Pozyskane do kolekcji Muzeum Getta Warszawskiego obiekty zostaną wykorzystane na potrzeby wystawy stałej. Przekazane pamiątki zostaną objęte ochroną konserwatorską i zabezpieczone przed zniszczeniem, degradacją i rozproszeniem. Interesują nas różnorodne przedmioty, dokumenty – listy, pocztówki, karty pocztowe, świadectwa, dowody tożsamości, pamiętniki, zapiski – druki ulotne, takie jak plakaty, ulotki, afisze, programy, broszury, a także fotografie, albumy fotograficzne, książki. Poszukujemy rzeczy codziennego użytku, przedmiotów kultu religijnego i dzieł sztuki – także współczesnych, zainspirowanych tym rozdziałem historii i Zagładą – wyjaśnia Magdalena Hartwig i dodaje, że ze względu na lokalizację w dawnym Szpitalu Dziecięcym Bersohnów i Baumanów, w obszarze  zainteresowania są także przedmioty związane z wyposażeniem szpitali, m.in. sprzęty medyczne i farmaceutyczne, meble, poradniki, podręczniki, recepty, etykiety, dokumenty. Szukamy obiektów od wyposażenia mieszkań – mebli, naczyń, zabawek, sztućców – po elementy infrastruktury ulicznej, takie jak tabliczki, a nawet riksze – dodaje Hartwig. Kontakt dot. zbiórki pod adresem: zbiory@1943.pl

Raport Stroopa dla Muzeum Getta Warszawskiego

Instytut Pamięci Narodowej przekazał w depozyt Muzeum Getta Warszawskiego oryginał Raportu Jürgena Stroopa. Jedno z najważniejszych świadectw Zagłady zostanie udostępnione na wystawie stałej MGW, w dawnym Szpitalu Bersohnów i Baumanów.

Raport Stroopa jest urzędowym sprawozdaniem z niemieckiej akcji tłumienia powstania w getcie w Warszawie – największej wydzielonej, zamkniętej dzielnicy mieszkaniowej dla Żydów w okupowanej Europie – oraz jego likwidacji wiosną 1943 roku. Holokaust w dokumencie Stroopa jest przedstawiony z perspektywy zbrodniarza, nie ofiary, przez co dokument – wbrew intencji twórcy – nie gloryfikuje niemieckiej „odwagi, siły i ofiarności”, a staje się aktem oskarżenia i dowodem zbrodni popełnionej na ludności żydowskiej. Zamiast wychwalać zasługi żołnierzy bezwzględnie wykonujących rozkazy, jest hołdem złożonym ich niewinnym ofiarom. Część fotograficzna raportu zawiera niezwykle sugestywne ujęcia, które na stałe wpisały się w świadomość ludzi na całym świecie i jednoznacznie są kojarzone z Holokaustem. Niektóre z fotografii uzyskały status ikony fotograficznej, symbolizującej Holokaust. Jürgen Stroop – nazywany katem warszawskiego getta – zatytułował swój raport: „Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje!”.  W 2017 roku Raport  został wpisany na światową listę UNESCO „Pamięć Świata”.

Wystawa plenerowa „Co trzeci spośród nas”

Wystawa w 77. rocznicę Wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim i 80. rocznicę Zamknięcia Granic Getta ukazuje dzień powszedni warszawskiego getta na przeszło 70 archiwalnych fotografii, na 20 planszach opatrzonych komentarzem historycznych. Prezentowane reprodukcje zdjęć pochodzą ze zbiorów najważniejszych instytucji zajmujących się badaniami nad Holokaustem, między innymi z waszyngtońskiego United States Holocaust Memorial Museum, Jad Waszem w Jerozolimie, Żydowskiego Instytut Historycznego, a także z niemieckiego Bundesarchiv czy Austriackiej Biblioteki Narodowej. Na wystawie dominują portrety oraz plany ogólne, pokazujące codzienny tłok na ulicach i targowiskach getta. Ekspozycja prezentuje ludzi organizujących samopomoc, tworzących sztukę, pracujących, modlących się.

Oprócz scen z życia codziennego getta, wystawa „Co trzeci spośród nas” prezentuje najważniejsze wydarzenia historyczne, takie jak wielka akcja wysiedleńcza czy powstanie 1943 roku. Omówione są też różne przykłady życia społecznego i ekonomicznego, od organizacji komitetów domowych czy instytucji dobroczynnych, po szmugiel, stanowiący istotny element gettowej gospodarki. 

Do września 1939 roku ludność żydowska, w liczbie ok. 370 tys., stanowiła jedną trzecią mieszkańców Warszawy. W jednym mieście współistniały ze sobą dwa światy – polski i żydowski - różniące się wyznaniem, ubiorem, językiem i obyczajowością. Żydzi mieszkali na terenie całego miasta, ale najliczniej w rejonie ulic: Gęsiej, Świętojerskiej i Nalewek. Dla niemieckiego okupanta stanowiło to uzasadnienie utworzenia na tym terenie dzielnicy zamkniętej – największego getta w okupowanej Europie.

Miejsce: Plac Grzybowski (od strony ul. Próżnej)

Czas: 22.07 - 30.11.2020

Wystawa jest także dostępna online na stronie internetowej: https://1943.pl/wystawy/co-trzeci-sposrod-nas/

Seminarium dla nauczycieli - „Jesteśmy wyłączeni i odseparowani od świata, wygnani ze społeczności ludzkiej”

Tematy wystąpień:

1. „Zdobywczynie życia”. Wybrane aspekty codzienności dziewcząt i kobiet w getcie warszawskim”. Dr Martyna Grądzka – Rejak, kierownik działu naukowego MGW

2. „Skarby kultury a getto warszawskie”. Dr Jacek Konik – pracownik naukowy MGW

3. „Życie kulturalne w getcie warszawskim”. Dr Wiesława Młynarczyk – edukatorka MGW

4. „Życie religijne w getcie warszawskim”. Dr Halina Postek – kierownik działu edukacji MGW

Konferencja będzie transmitowana online na profilach społecznościowych Muzeum Getta Warszawskiego i Przystanku Historia.

Czas: 14 listopada, godz. 9.30

Miejsce: Przystanek Historia, ul. Marszałkowska 21/25, godz.: 9.30

Konferencja prasowa dot. akt zakupu budynku dawanego Szpitala Bersohnów i Baumanów na rzecz Muzeum Getta Warszawskiego

Czas: 16 listopada, godz.: 11.00 (12.00)

Miejsce: Szpital Bersohnów i Baumanów, ul. Sienna 60

Konferencja będzie transmitowana online na profilach społecznościowych

Wydarzenia edukacyjne online

„Getto w literaturze” – filmowy cykl reportaży przybliżających cztery publikacje: „Zdążyć przed Panem Bogiem” H. Krall; „Rozmowy z katem” K. Moczarskiego; „Campo di fiori” Cz. Miłosza i „Wspomnienia. Moja wersja” I.W. Kornbluma. Projekt został zrealizowany według pomysłu i scenariusza dr Wiesławy Młynarczyk z działu edukacji MGW. Wzięli w nim udział: reżyser Paweł Passini i młodzież z Ogniska Teatralnego „U Machulskich”. Celem projektu jest ukazanie getta z trzech perspektyw: ofiary, kata, i świadka – zaangażowanego lub obojętnego. W każdym z odcinków jego bohaterowie poznają miejsce akcji, konfrontując je z dzisiejszą Warszawą oraz interpretują teksty literackie.

Premiera: 18.11; 25.11; 2.11; 9.11

„Spacery varsavianistyczne śladami getta” – filmowy cykl 16 felietonów ukazujących historię miejsc i związanych z tym miejscem ludzi. Zaprezentowane zostaną: Umschlagplatz; Kopiec Anielewicza; Pomnik Szmula Zygielbojma; Pomnik Bohaterów Getta; Pl. Grzybowski; ul. Mariańska i Szkoła Pielęgniarstwa; Synagoga Nożyków; Wielka Synagoga na Tłomackiem; ul. Nalewki; Kino-teatr Femina; Sądy na Lesznie; ul Chłodna; ul. Waliców; Cmentarz Żydowski i Szpital Bersohnów i Baumanów – miejsce, w którym zostanie utworzona wystawa stała Muzeum Getta Warszawskiego. Spacery prowadzi Hanna Dzielińska – Hanka Warszawianka – dziennikarka i przewodnik turystyczny.

Premiera: 19, 20, 26, 27.11;  3, 4, 10, 11, 16, 17, 23, 24, 30, 31.12. 2020; 3,10,01.2021

„Przesłanie” – cykl filmów zatytułowanych „Przesłanie I” i „Przesłanie II” powstał dzięki materiałowi zebranemu przez MGW przy realizacji projektu „AK wobec tragedii polskich Żydów” (program „Niepodległa”). Niewykorzystane wówczas fragmenty relacji świadków historii zostały zebrane w osiem odcinków podzielonych na dwie części: w pierwszej bohaterowie wywiadów opowiadają o przedwojennej, żydowskiej Warszawie; w drugiej mówią o dramatycznej historii warszawskiego getta.

Premiera: 17, 24.11; 1,8,15, 22,29.12.2020; 8,15.01.2021

„Był mur” - to 10-cio odcinkowy cykl felietonów filmowych, który powstał z  fragmentów filmów Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego.  Rozmowy z cywilami-warszawiakami i żołnierzami-weteranami AK przybliżają czas, w którym  jesienią 1940 r. mieszkańców Warszawy podzielił mur. Muzeujm Powstania Warszawskiego udostępniło swoje archwium w ramach współpracy z Muzeum Getta Warszawskiego.

Premiera: 29,30.10; 2,3,4,5,6,9,10,12,13.11.2020

Wystawy online

„Mur/Ściany” -  to multimedialny projekt internetowy, na który składa się  cykl esejów przygotowanych przez naukowców i ludzi sztuki zajmujących się tematyką Zagłady. Otwiera go tekst Głównego Historyka Muzeum Getta Warszawskiego Daniela Blatmana. Obraz muru w literaturze polskiej został podjęty przez Sławomira Buryłę. Eleonora Jedlińska w swoim eseju kreśli obraz muru w sztukach wizualnych. Bartosz Kwieciński odwołuje się do tematyki muru w obrazach kinowych. Paweł Passini w osobistym i emocjonalnym tekście przywołuje pytanie „jak to było możliwe, że mur getta powstał 80. lat temu” i „dlaczego nikt nie reagował”. Eseje dopełnia film zatytułowany „Ściany”, w reżyserii Rafała Kosewskiego – pracownika Działu Wystaw. Scenariusz filmu jest adaptacją eseju napisanego w getcie przez Icchaka Berenszteina zatytułowanego „Ściany”.

„Getto warszawskie. Ludzie, miejsca, wydarzenia” - to internetowa wystawa w której przedstawiane są różne aspekty życia artystycznego oraz kulturalnego getta. Premierowa publikacja poświęcona została zagadnieniom w dziedzinach sztuki, muzyki i teatru. Pierwsza odsłona „Wokół szopu Abrahama Ostrzegi” skupia się na zaprezentowaniu działalności fabryki osełek, prowadzonej przez znanego rzeźbiarza Abrahama Ostrzegę oraz na sylwetkach pracujących tam artystów. Wystawa będzie miała charakter cykliczny. W kolejnych jej częściach zaprezentowane zostaną inne zagadnienia i bohaterowie. Kuratorem wystawy jest Magdalena Piecyk. Dostępna na stronie: https://1943.pl/wystawy/wirtualna-wystawa-ludzie-miejsca-wydarzenia/