Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

W setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przypomina i opowiada o dziełach sztuki utraconych w wyniku II wojny światowej. Do końca roku, w każdy piątek, będziemy prezentować obiekty, które ilustrują historię Polski bądź wiążą się z rodzimą tradycją i kulturą. W tej odsłonie „Obiektu tygodnia” pokazujemy litografię autorstwa Leona Wyczółkowskiego.

„Arrasy”, z teki „Wawel”, Leon Wyczółkowski, 1921 r.; litografia, 47,6 x 36,3 cm

Przewrotnie nie opowiadamy dziś o samym obiekcie tygodnia, ale poprzez litografię Leona Wyczółkowskiego zwracamy uwagę na dramatyczne losy wielu dzieł sztuki podczas wojny. To też krótka opowieść o ludziach, którzy z narażeniem życia ratowali te najcenniejsze.  

Na kilka dni przed wybuchem II wojny światowej, dosłownie w ostatnim momencie, podjęta została decyzja o wywiezieniu z Polski arrasów wawelskich wraz z innymi dziełami ze skarbca wawelskiego. Ewakuowano je do Francji, gdzie w ośrodku tkackim w Aubusson poddane zostały reperacji, a następnie przetransportowane drogą morską do Anglii. Naziści poszukiwali tych drogocennych tkanin z myślą o przekazaniu ich samemu Adolfowi Hitlerowi. Ostatecznie wywieziono je za ocean – do Kanady. Po zakończeniu wojny władze tego państwa zwlekały jednak z oddaniem tapiserii. Zagrożenie przywłaszczenia ich przez rząd kanadyjski wywołało skandal dyplomatyczny. Dopiero w lutym 1961 r., dzięki licznym interwencjom i staraniom Polaków, arrasy wróciły do Krakowa. Warto też wiedzieć, że dwie rozpoznane tapiserie z dawnej kolekcji Zygmunta Augusta znajdują się dziś poza Wawelem. Pierwszą – „Upadek moralny ludzkości” z serii „Dzieje Noego” – odnaleziono na Kremlu. Powróciła do Polski dopiero w 1977 r. jako dar władz radzieckich dla odbudowywanego wówczas Zamku Królewskiego w Warszawie. Druga – trafiła na rynek antykwaryczny i została zakupiona w 1952 r. przez Rijksmuseum w Amsterdamie. 

O wojennych losach arrasów opowiada – językiem animacji – film z cyklu „Muzeum Utracone”.Zachęcamy do jego obejrzenia Arrasy, Muzeum Utracone.

„Tapestries” from the "Wawel” portfolio, Leon Wyczółkowski, 1921; lithography, 47,6 x 36,3 cm

Perversely, we do not tell today about the object of the week, but through the lithography of Leon Wyczółkowski, we draw attention to the dramatic fate of many works of art during the war turmoil. It is also a short story about people who risked their lives protecting the most valuable ones.

A few days before the outbreak of World War II, literally at the last moment, a decision was made to take Wawel tapestries from Poland along with other works from the Wawel treasury. They were evacuated to France, where they were repaired in the Aubusson weaving center and then transported to England by sea. The Nazis searched for these precious fabrics with a view to handing them over to Adolf Hitler himself. They have been transported away overseas – to Canada. After the end of the war, the authorities of this state delayed returning the tapestry. The threat of appropriation by the Canadian government sparked a diplomatic scandal. Only in February 1961, thanks to the numerous interventions and efforts of the Poles, the tapestries returned to Krakow.

Good to know, that two recognized tapestries from the former collection of Zygmunt August are now outside Wawel. The first – "The moral decline of humanity" from the series "History of Noah" - was found in the Kremlin. It returned to Poland only in 1977 as a gift of the Soviet authorities for the (just) rebuilt Royal Castle in Warsaw. The second – went to the antiquarian market and was bought in 1952 by the Rijksmuseum in Amsterdam.

About the war fate of tapestries - the language of animation – tells a movie from the series "Lost Museum". We encourage you to see it.

24.08.2018 - Informacje o płaskorzeźbie „Polonia tronująca” autorstwa Jana Raszki TUTAJ

24.08.2018 - More information about  "Polonia enthroned" by Jan Raszka are available HERE

17.08.2018 - Informacje o obrazie „W polu” Apoloniusza Kędzierskiego dostępne TUTAJ

17.08.2018 - More information about "In the field" by Apoloniusz Kędzierski are available HERE

10.08.2018 - Informacje o obrazie „Stado żurawi o świcie” Józefa Chełmońskiego dostępne TUTAJ

                   10.08.2018 - More information about "A flock of cranes at dawn" by Józef Chełmoński are available HERE

3.08.2018 - Informacje o obrazie „Zaćmienie słońca w roku 1851” („Widok Warszawy od strony Pragi”) Marcina Zaleskiego dostępne TUTAJ

3.08.2018 - More information about "Solar eclipse in 1851" ("View of Warsaw from the side of Praga") by Marcin Zaleski are available HERE