Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

W setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przypomina o dziełach sztuki utraconych w wyniku II wojny światowej. Do końca roku, co tydzień, prezentujemy obiekty, które ilustrują historię Polski bądź wiążą się z rodzimą tradycją i kulturą. Dziś prezentujemy obraz „Maciek nad Maćkami” z 1858 r. Franciszka Kostrzewskiego.

„Maciek nad Maćkami”, Franciszek Kostrzewski, 1858; olej, płótno; 60 x 85 cm

Maciej Dobrzyński zwany Maćkiem nad Maćkami, jeden z bohaterów „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, to ponad siedemdziesięcioletni starzec, gorący patriota o żołnierskiej przeszłości. Maciek wypowiada się rzadko, ale mądrze, cieszy się niekwestionowanym autorytetem: „Nie działo się w Dobrzynie nic bez Maćka rady"… To on pierwszy rozpoznaje Jacka Soplicę w księdzu Robaku. Postać tę przybliża nam Franciszek Kostrzewski (1826-1911) – malarz, rysownik, ilustrator i karykaturzysta związany z warszawskim środowiskiem artystycznym. W okresie studiów w Warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych artysta często wędrował po kraju, malował pejzaże oraz sceny rodzajowe z życia codziennego. Przyjaźnił się wówczas m.in. z Wojciechem Gersonem, Józefem Brodowskim i Henrykiem Pillatim. Za podstawę kompozycji obrazu zaczęli oni przyjmować układ świetlny i barwny dostrzeżony w naturze, zamiast tradycyjnego, akademickiego  rozkładania w obrazie partii światła i cienia oraz konwencjonalnego równoważenia form i akcentów kolorystycznych. W 1856 r. Kostrzewski  rozpoczął działalność ilustratorską, stając się jednym z najbardziej rozpoznawalnych ilustratorów warszawskich.

Do dziś dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego do kraju powróciło wiele cennych obiektów. Odzyskanie większości z nich było możliwe dzięki informacjom przekazywanym przez muzealników, kolekcjonerów i pasjonatów. Jeśli więc rozpoznacie Państwo dzieło sztuki ocalałe z czasów wojny, prosimy o kontakt z Wydziałem Restytucji Dóbr Kultury w Departamencie Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych:  kolekcje@mkidn.gov.pl.

“Maciek of Macieks”, Franciszek Kostrzewski, 1858; oil on canvas; 60 x 85 cm

On the hundredth anniversary of regaining independence by Poland, the Ministry of Culture and National Heritage reminds the works of art lost as a result of World War II. By the end of the year, every week, we will be presenting objects that illustrate the history of Poland or relate to native tradition and culture. Today we are presenting Franciszek Kostrzewski’s painting “Maciek of Macieks” dating back to 1858.  

Maciej Dobrzyński called Maciek of Macieks one of the heroes of "Pan Tadeusz" written by Adam Mickiewicz. He is more than seventy years old, a senior of the Dobrzynski family, a an ardent patriot with the soldier's past. Maciek speaks rarely, but wisely, enjoys the undisputed authority: "There was nothing happening in Dobrzyn without Mack's advice"... He was the first person who  recognized Jack Soplica in the Priest Robak. This figure brings us closer to Franciszek Kostrzewski (1826-1911) - painter, draftsman, illustrator and caricaturist associated with the Warsaw artistic community. During his studies at the Warsaw School of Fine Arts the artist often wandered around the country, painted landscapes and genre scenes from everyday life. At that time he was friends with Wojciech Gerson, Józef Brodowski and Henryk Pillati. These artists as the basis for the composition of the painting began to adopt a light and color system noticed in nature, instead of the traditional academic distribution of light and shadow in the image of the party and the conventional balancing forms and color accents. In 1856 Kostrzewski began illustrator’s activity, becoming one of the most recognizable Warsaw illustrators.

So far owing to the efforts of the Ministry of Culture and National Heritage, many valuable objects have returned to the country. Recovering most of them was possible thanks to the information provided by museologists, collectors and enthusiasts, so if you recognize a work of art that survived the war, please contact the Division for Looted Art in the Department of Cultural Heritage Abroad and Wartime Losses: kolekcje@mkidn.gov.pl.