Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej
13.04.2020
13 kwietnia obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. W 80. rocznicę sowieckiej zbrodni Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej Kijowie oraz Konsulat Generalny Rzeczpospolitej w Charkowie zaplanowały modlitwę w intencji ofiar oraz złożenie kwiatów i zapalenie zniczy na cmentarzach w Bykowni i Piatichatkach. Wirtualny znicz ofiarom zbrodni katyńskiej można zapalić na portalu katynpromemoria.pl. Z kolei Narodowe Centrum Kultury otworzyło wirtualną wystawę poświęconą życiu polskich jeńców – więźniów sowieckich łagrów.
Informację o odkryciu w Katyniu zbiorowych grobów polskich oficerów podało 11 kwietnia 1943 r. radio niemieckie. Dwa dni później - 13 kwietnia - w siedzibie Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Berlinie odbyła się konferencja prasowa poświęcona mogiłom odnalezionym przez Niemców. Decyzję o ich rozstrzelaniu wraz z innymi jeńcami polskimi podjęło Biuro Polityczne KC WKP(b) 5 marca 1940 r. W sumie w wyniku tej decyzji zgładzono około 22 tys. polskich obywateli.
Z uwagi na pandemię COVID-19 i związane z nią ograniczenia, uroczystości związane z 80. rocznicą zbrodni katyńskiej musiały zostać ograniczone do symbolicznego wymiaru. W piątek, 10 kwietnia, pamięć ofiar uczcili przed symbolicznym Kamieniem Katyńskim w Warszawie premiera Mateusz Morawiecki oraz wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego, prof. Piotr Gliński. „Kłamstwo katyńskie było fundamentem PRL. Prawda o Katyniu jest fundamentem wolnej RP. W te kwietniowe dni wspominamy Ofiary Zbrodni Katyńskiej w 80. rocznicę likwidacji obozów w Kozielsku, Starobielsku, Ostaszkowie” – mówił wtedy szef resortu kultury.
W przeddzień rocznicy Narodowe Centrum Kultury udostępniło w Internecie wystawę pt. Niepamięci, przygotowaną dla upamiętnienia 80. rocznicy zbrodni katyńskiej. To artystyczna opowieść o życiu polskich jeńców – więźniów sowieckich łagrów. Prace artystów – żołnierzy, którzy przeszli przez łagry Starobielska, Kozielska, Pawliszczewa Boru, Griazowca, Komi i Peczory – pochodzą z kolekcji Muzeum Katyńskiego, Muzeum Archidiecezji i Muzeum Narodowego w Warszawie. Na zbiór składa się m.in. cudem ocalały zespół rysunków przechowanych i wyniesionych z łagru w pudełku na szachy, należący do Aleksandra Witliba (1910-1982), więźnia obozów w Kozielsku i Griazowcu. Premierowo pokazywane są też prace Adama Kossowskiego (1905-1986), absolwenta Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, stypendysty rządu polskiego, zdobywcy I nagrody w konkursie na dekoracje ścienne w hallu Dworca Głównego w Warszawie. Więziony w Charkowie, a potem nad Peczorą, Kossowski wydostał się z Rosji z armią gen. Władysława Andersa i został przetransportowany do Londynu. W 1943 rozpoczął prace nad cyklem scen z życia łagiernego. Pokaźny zespół jego rysunków trafił do zbiorów Muzeum Archidiecezji Warszawskiej jako dar żony zmarłego artysty. Do prezentowanego zbioru włączone zostały także przedwojenne grafiki Edwarda Manteuffla Szoege (1908-1940) z Muzeum Narodowego w Warszawie. Prace można oglądać na stronie http://pamietamkatyn1940.pl/obrazy/ oraz na kanale YouTube Narodowego Centrum Kultury.
Z kolei w 80. rocznicę podjęcia decyzji o likwidacji polskich oficerów, 5 marca, Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego uruchomiło interaktywny portal „Katyń Pro Memoria”, który stanowi rodzaj wirtualnego spaceru po Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu, który pozwala zanurzyć się w Las Katyński i na nowo odkryć wydarzenia i miejsca znane z tragicznych kart polskiej historii. Wraz z portalem ruszyła też akcja „Katyń Pro Memoria. Zapal Światło Pamięci”, której celem jest upamiętnienie Ofiar poległych w Katyniu. Aplikacja umożliwia zapalenie symbolicznego znicza, ale także – poprzez krótki biogram – poznanie historii konkretnej osoby. Szczegóły na stronie www.katynpromemoria.pl