Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

fot. Danuta Matloch

Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie w roku 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości uzyskał pełnię ochrony prawnej jako grób wojenny. To najważniejsze miejsce pamięci narodowej w Polsce stało się formalnie grobem wojennym, po wpisaniu go przez wojewodę mazowieckiego do ewidencji grobów i cmentarzy wojennych województwa mazowieckiego, na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Grób Nieznanego Żołnierza uzyskał i utrwalał swoje znaczenie dla polskiej tożsamości i pamięci historycznej od 1925 roku, gdy pod płytą z napisem „TU LEŻY ŻOŁNIERZ POLSKI POLEGŁY ZA OJCZYZNĘ" zostały w nim złożone prochy nieznanego żołnierza ekshumowane z Cmentarza Orląt Lwowskich.

Po Powstaniu Warszawskim Niemcy wysadzili w powietrze Pałac Saski. Ocalał tylko środkowy fragment jego kolumnady, w której znajdował się Grób, i która do dzisiaj jest jedynym śladem istnienia tego obiektu i jednocześnie wyjątkowo dramatyczną pamiątką historii Warszawy i Polski. Grób Nieznanego Żołnierza odbudowano a uroczystość jego odsłonięcia odbyła się 8 maja 1946.

Przez dziesiątki lat, nie tylko dzięki swojej formie, ale przede wszystkim idei, która przyświecała jego powstaniu, stał się dla wszystkich Polaków symbolem pamięci o walczących o niepodległość naszej Ojczyzny,  poległych nie tylko na polskiej ziemi, ale też na frontach całego świata.

To wyjątkowe miejsce pamięci i zabytek – miejsce najważniejszych uroczystości o charakterze państwowym, mimo że było otoczone opieką władz Miasta i Dowództwa Garnizonu Warszawskiego, które dbało o właściwą oprawę mających przy nim miejsce uroczystości oraz zapewniało honorową, całodobową wartę - wyróżnienie i zaszczyt dla pełniących ją żołnierzy, nie korzystało dotąd z całej pełni ochrony i opieki państwa jaka przysługuje grobom wojennym.

Dzięki staraniom Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Grób Nieznanego żołnierza uzyskał najwyższą – przewidzianą dla miejsc spoczynku osób poległych w toku działań wojennych – rangę grobu wojennego i ochronę prawną wynikającą z przepisów jednej z najstarszych – wciąż obowiązującej i efektywnie wykonywanej - polskich ustaw - ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o grobach  i cmentarzach wojennych. Od dnia wpisu do ewidencji grobów i cmentarzy wojennych organem wiodącym w sprawach dotyczących wykonywania nad nim opieki jest wojewoda mazowiecki, a nadzór zwierzchni sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Na skutek wpisu, to wyjątkowe dla wszystkich Polaków miejsce pamięci, objęte zostało ochroną prawną w roku uroczystych obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości. Jest to przede wszystkim hołd oddany wszystkim poległym za Niepodległość i symbolizującemu ich, a spoczywającemu w tym miejscu, Nieznanemu Żołnierzowi.