Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Wiceminister Zwinogrodzka przypomniała, że Lem jest najbardziej poczytnym polskim pisarzem i najczęściej tłumaczonym na języki obce. Omawiając fenomen jego twórczości zaznaczyła, że w czasach, kiedy wyobraźnia Lema kreowała świat przedstawiony w jego książkach, znamieniem nowoczesnej technologii w otoczeniu człowieka były takie urządzenia jak lodówka lub radio. Zatem stworzenie wizji, którą Lem przedstawił w swoich powieściach, w takich realiach, było ogromnym wysiłkiem wyobraźni.

Dzisiaj mówi się o profetycznym charakterze jego twórczości, ponieważ cały szereg przedstawionych urządzeń, procedur, obyczajów za jego życia zmaterializowało się w rzeczywistości, choć gdy je tworzył, wydawały się kompletną fantastyką. Dotyczy to rozmaitych aspektów naszej rzeczywistości, zarówno urządzeń którymi się posługujemy, jak smartfony czy komputery, czy takich fenomenów jak wirtualna rzeczywistość, a także zjawisk, jak próba eksperymentów biologicznych, zmierzających do poprawienia natury człowieka – powiedziała wiceminister kultury. 

Wanda Zwinogrodzka zaznaczyła, że Lem nie był jednak prorokiem, ale potężnym umysłem.

To ta potęga intelektu pozwoliła pisarzowi, przyglądającemu się rzeczywistości preanalogowej, zobaczyć przyszłość. I to jest dobra wiadomość, pocieszająca, że umysł taką zdolność posiada, ponieważ intelektualna zdolność widzenia przyszłości pozwala też zapobiec zjawiskom szczególnie niebezpiecznym, które ta przyszłość może nieść – podkreśliła wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego. 

Analizując oddziaływanie twórczości Lema, wiceminister Zwinogrodzka zauważyła, że to, co naszym dziadkom wydawało się elementem czystej fantazji, zmaterializowało się w dzisiejszym świecie i potęga wyobraźni pisarza napędzanej intelektem być może nie robi na nas aż tak wielkiego wrażenia. Jednak, paradoksalnie, dzięki temu możemy dotrzeć do głębszych pokładów literatury Lema – do przekazu intelektualnego i filozoficznego, które ta twórczość kryje.

Dzisiaj widzimy, że zmaterializowany postęp technologiczny przyniósł również cały szereg niepokojących efektów ubocznych, których możliwość zaistnienia Lem w swojej twórczości zasygnalizował, takie jak uzależnienie szczególnie młodych ludzi od wirtualnej rzeczywistości i nowinek technologicznych. To wszystko niesie bardzo ważne pytania o naturę człowieka, o jego miejsce we wszechświecie, o zdolność panowania nad własnym losem i kształtem świata, który go otacza i który sam tworzy. Te pytania w literaturze Lema są obecne i obecnie wybrzmiewają mocniej niż w czasach, kiedy jego książki były po raz pierwszy publikowane – podkreśliła Wanda Zwinogrodzka. 

Podsumowując, wiceminister kultury wyraziła nadzieję, że Rok Lema będzie doskonałą okazją, aby – eksplorując twórczość wybitnego pisarza – z tymi pytaniami się zmierzyć.

Obchody Roku Lema

Wydarzenia zorganizowane w ramach obchodów Roku Lema będą się odbywać zarówno na żywo, jak i online. Miłośnicy twórczości pisarza, którego setną rocznicę urodzin obchodzimy w tym roku, wezmą udział w spotkaniach, które cyklicznie mają się odbywać m.in. w Pałacu Potockich – nowej przestrzeni dla kultury przy Rynku Głównym. Organizatorzy zaplanowali gry i spektakle, przygotowano wznowienia wydawnicze, a Wydawnictwo Literackie przewiduje też liczne premiery. Ponadto Lem będzie bohaterem m.in. Festiwalu Literatury dla Dzieci i Festiwalu Sacrum Profanum.

Główne wydarzenia obchodów potrwają od 12 do 14 września w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Odbędzie się wówczas m.in. Kongres Futurologiczny organizowany przez Polską Fundację Fantastyki Naukowej. Program wydarzenia, które łączyć ma w sobie elementy konferencji naukowej i festiwalu, przebiegać będzie w dwóch pasmach tematycznych: Bloku Kultury oraz Bloku Nauki. Do udziału w prelekcjach, panelach dyskusyjnych oraz spotkaniach zaproszeni zostali zarówno naukowcy różnych specjalizacji, szczególnie zajmujący się dziedzinami związanymi z rozwojem technologii przyszłości, jak i twórcy nawiązujący w swojej pracy do fantastyki naukowej – pisarze, literaturoznawcy, graficy, plastycy, a także autorzy i producenci gier.

Organizatorami krakowskich wydarzeń Roku Lema są: Miasto Kraków, KBF – instytucja kultury Miasta Krakowa i operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, Instytut Adama Mickiewicza, Instytut Polska Przyszłości im. Stanisława Lema, Polska Fundacja Fantastyki Naukowej, Wydawnictwo Literackie i krakowskie instytucje kultury.

Wszystkie wydarzenia poświęcone 100. rocznicy urodzin Stanisława Lema będą zbierane w specjalnym serwisie https://roklema.pl/.