Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

W Polsce jest 8 Pomników Zagłady objętych ustawową ochroną prawną – świadectw najstraszniejszych zbrodni nazistowskich Niemiec (ustawa z 7 maja 1999 o ochronie byłych hitlerowskich obozów zagłady) Ochrona Pomników Zagłady jest zadaniem publicznym z zakresu administracji rządowej, które to zadanie realizuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Pomnikami Zagłady są następujące miejsca pamięci (na terenie wszystkich działają państwowe lub samorządowe muzea):

• Auschwitz Birkenau, niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940-1945), (Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, muzeum utworzono już w 1947 roku, dziś to najczęściej odwiedzane muzeum w Polsce: 2,2 mln odwiedzających rocznie). Dzisiejsze Miejsce Pamięci, prowadzone jako muzeum MKiDN, to m.in. zbiory, archiwa oraz ośrodek naukowy, konserwatorski i wydawniczy. Jedno z najnowocześniejszych muzeów na świecie.
• Majdanek (Państwowe Muzeum na Majdanku) – również muzeum prowadzone przez MKiDN. Nazwa „Państwowe Muzeum na Majdanku” funkcjonuje od czasu powołania instytucji i wynika z obowiązujących przepisów prawa.
• Muzeum Stutthof w Sztutowie – także muzeum prowadzone przez MKiDN, założone dzięki staraniom byłych więźniów w 1962. Szczególnie bogate są zgromadzone i przechowywane archiwa poobozowe. To jeden z najbardziej kompletnych tego typu zbiorów, wytworzonych przez administrację byłego obozu koncentracyjnego.
• Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy, obecnie muzeum prowadzone przez województwo dolnośląskie, trwają rozmowy, aby stało się ono muzeum współprowadzonym przez MKiDN ze względu na rangę miejsca pamięci, jest to możliwe od 2019 roku.
• Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Treblince, do niedawna miało status oddziału Muzeum Regionalnego w Siedlcach, obecnie MKiDN finalizuje działania z Zarządem Województwa Mazowieckiego, aby było to samodzielne muzeum współprowadzone przez Marszałka Województwa i MKiDN.
• Obóz w Chełmnie nad Nerem – Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, oddział zamiejscowy Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie, instytucja województwa wielkopolskiego, wielokrotnie wspierana dotacjami MKiDN.
• Były niemiecki obóz zagłady w Sobiborze – obecnie oddział Państwowego Muzeum na Majdanku, czyli instytucja MKiDN, prace nad upamiętnieniem i nową wystawą są realizowane i finansowane przy wsparciu Międzynarodowego Komitetu Sterującego (Polska, Izrael, Holandia, Słowacja).
• Były niemiecki obóz zagłady w Bełżcu – od 2004 działa jako oddział Państwowego Muzeum na Majdanku. Utworzenie Oddziału było wynikiem współpracy pomiędzy United States Holocaust Memorial Council, American Jewish Committee oraz d. Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Podsumowując, pięć na osiem Pomników Zagłady to muzea prowadzone i finansowane bezpośrednio przez MKiDN, w odniesieniu do dwóch kolejnych (Treblinka i Gross Rosen) są zaawansowane działania zmierzające do ich współprowadzenia przez MKiDN, a Muzeum w Chełmnie nad Nerem korzysta z dotacji Ministra.

Wszystkie Pomniki Zagłady używają powszechnie sformułowań „były niemiecki, nazistowski”, „nazistowskie Niemcy”, „niemieckie obozy” itp. Na stronie internetowej każdej z tych placówek jest to dostępna informacja . Nikt z odwiedzających te muzea nie może mieć wątpliwości kim były ofiary, a kim sprawcy Holocaustu.

To właśnie  dzięki staraniom tych placówek, a w większości wypadków z ich inicjatywy, rozpoczęło się rugowanie niedookreślonego pojęcia „nazi” z dyskursu publicznego na świecie. To muzea martyrologiczne pierwsze podjęły nierówną walkę z określeniem „polskie obozy śmierci”.

W 2012 roku wszystkie te muzea przeniosły swoje strony internetowe na domeny .eu lub .org z domen .pl, aby dodatkowo zminimalizować ryzyko błędnego kojarzenia byłych obozów z Polską.

Fundamentalne znaczenie miała zmiana nazwy „byłego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu” na „Auschwitz-Birkenau: niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940 – 1945)” na Liście Światowego Dziedzictwa Naturalnego i Kulturalnego UNESCO. Udało się to w 2007, głównie dzięki staraniom śp. Tomasza Merty, ówczesnego wiceministra KiDN, ale także m.in. przy wsparciu Izraela. Z dzisiejszej perspektywy trudno sobie uzmysłowić rangę tej zmiany, która de facto wyrugowała pojęcie „obozu w Oświęcimiu” na rzecz „niemieckiego obozu w Auschwitz-Birkenau” i na stałe wprowadziła do języka (nie tylko polskiego!) termin „były niemiecki nazistowski…”.

Oprócz wyżej wymienionych Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wspólnie z województwem podkarpackim prowadzi Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. Jest to pierwsza w Polsce placówka muzealna zajmująca się tematyką ratowania ludności żydowskiej na okupowanych ziemiach polskich podczas Zagłady. Wystawa główna pokazuje poznane i udokumentowane przypadki udzielania pomocy Żydom na terenie obecnego województwa podkarpackiego. Działalność Muzeum jest obecnie rozszerzana o coraz większą aktywność edukacyjną.

Wszystkim pracownikom i dyrektorom muzeów martyrologicznych w Polsce należą się wielkie wyrazy uznania za pełną poświęcenia pracę na rzecz dokumentowania i edukacji o prawdzie nt. Holocaustu. Podczas gdy większość krytyków ich działań ten temat dotyka okazjonalnie, ludzie Ci poświęcają całe swoje życie zawodowe na dawanie świadectwa prawdzie i jednoczesne łagodzenie wszelkich sporów i aktów agresji poprzez rzetelną informację i prace edukacyjną.

There are 8 Holocaust Memorials in Poland protected by law - evidences of the most terrible crimes committed by Nazi Germany (Act of May 7, 1999 on Protection of Former Nazi Extermination Camps). The protection of Holocaust Memorials is a public task of the central government administration, carried out by the Minister of Culture and National Heritage.

The following sites of remembrance are Holocaust Memorials (each one of them hosts a museum run by state or local government):

• Memorial and Museum Auschwitz-Birkenau, former German Nazi Concentration and Extermination Camp  (1940-1945), (Auschwitz-Birkenau State Museum, established in 1947, today it is the most visited museum in Poland: 2.2 million visitors per year). Today's Memorial Site, run as a museum supervised and subsidised by the Ministry of Culture and National Heritage, houses exhibits, archives and a scientific, conservation and publishing centre. This is one of the most technologically advanced museums in the world.
   
• Majdanek (The State Museum at Majdanek) - another museum run by the Ministry of Culture and National Heritage. The name State Museum at Majdanek has been functioning since the institution was established and results from the law in force.
   
• The Stutthof Museum in Sztutowo, one more museum run by the Ministry of Culture and National Heritage, established in 1962 thanks to the efforts of former prisoners. It preserves particularly rich archives. They are one of the most comprehensive collections of documents produced by a concentration camp’s administration.
   
• The Gross-Rosen Museum in Rogoźnica, a museum run by the Lower Silesian Voivodeship. Due to the outstanding importance of this memorial site the Ministry of Culture and National Heritage is currently holding talks with local authorities to shift its status to a museum co-run with the Ministry. The upgrade shall be possible in 2019.
   
• Mausoleum of Struggle and Martyrdom in Treblinka, a museum which is a branch of the Regional Museum in Siedlce. Currently the Ministry of Culture and National Heritage is finalizing talks with the Management Board of the Mazovia Voivodeship to make it an independent museum collectively run by the Marshal of the Voivodeship and the Minister of Culture and National Heritage.
   
• Extermination Camp in Chełmno on Ner - Museum of the Former German Kulmhof Death Camp in Chełmno on Ner, a branch of the Martyrdom Museum in Żabikowo, an institution of the Wielkopolska Voivodeship, frequently subsidised in grant programmes by the Ministry of Culture and National Heritage.
   
• Museum – Former German Extermination Camp in Sobibór - a branch of the State Museum at Majdanek, an institution run by the Ministry of Culture and National Heritage. Works on commemoration and on a new exhibition are carried out and financed with the support of the International Sobibor Steering Committee (Poland, Israel, Netherlands, Slovakia).
   
• Museum – Former German Extermination Camp in Bełżec - since 2004 it has been operating as a branch of the State Museum at Majdanek. The creation of the branch was a result of cooperation between the United States Holocaust Memorial Council, the American Jewish Committee and the former Council for the Protection of Struggle and Martyrdom Sites.

To sum up, five out of eight Holocaust Memorials are museums run and subsidized directly by the Ministry of Culture and National Heritage, with two more (Treblinka and Gross Rosen) being at advanced stage of transforming them into institutions collectively co-run by the Minister of Culture and National Heritage, while the Chełmno on Ner Museum frequently benefits from the Minister's financial contribution.

All Holocaust Memorials use the terms ‘former German, Nazi’, ‘Nazi Germany’, ‘German camps’, etc. Such information is available on the websites of each of the listed institutions. None of these museums’ visitors can have any doubts about who the victims and who the perpetrators of the Holocaust were.

It was thanks to the efforts of these institutions, and in most cases, at their initiative, that the ambiguous concept of ‘nazi’ began to be eradicated from public debate in the world. These martyrdom museums were the first to start the unequal fight against the ‘Polish death camps’ term.

In 2012, all these museums moved their websites from .pl domain to .eu or .org domains, with the aim to further minimise the risk of erroneous association of former camps with Poland.

The change of the entry ‘Auschwitz Concentration Camp’ to ‘Auschwitz Birkenau. German Nazi Concentration and Extermination Camp (1940-1945)’ on the UNESCO World Heritage List had been of fundamental relevance. It was achieved in 2007, mainly due to the efforts of the late Tomasz Merta, then the Deputy Minister of Culture and National Heritage, not to forget the support of the State of Israel. From today's perspective, it is difficult to visualize the significance of this change, which actually eradicated the concept of ‘camp in Oświęcim” in favour of ‘The German Camp in Auschwitz-Birkenau’ and hardcoded the ‘former German Nazi ...’ term (not only into Polish language!).

In addition to the above-mentioned, the Minister of Culture and National Heritage run collectively together with the Podkarpackie Voivodeship The Ulma Family Museum of Poles Saving Jews in World War II in Markowa. It is the first museum facility in Poland dedicated to the subject of Poles rescuing Jewish population on the German-occupied Polish territories during the Shoah. The main exhibition shows the known and documented cases of rescuing Jews in the present Podkarpackie Voivodeship. The Museum's activities are now being enriched with increasing number of educational initiatives.

All employees and directors of martyrdom museums in Poland deserve to be applauded for their dedication to documenting and educating on the truth about the Holocaust. While most of the critics of their activities get themselves involved in this topic only occasionally, those people sacrifice their entire professional life to witnessing the truth and at the same time soothing all disputes and acts of aggression through their reliable information and educational work they provide every day.