Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Plany dotyczące ochrony Kruszynian

Wiceminister kultury Magdalena Gawin powiedziała na konferencji prasowej, że robocze spotkanie, w którym wzięli udział przedstawiciele różnych środowisk jest sukcesem.

- Zgodziliśmy się wszyscy razem, że Kruszyniany są wyjątkowym miejscem - mówiła.

Przypomniała, że Kruszyniany i Bohoniki to Pomniki Historii.

- To są najwyższe możliwe wyróżnienia, najwyższa forma ochrony, równoznaczna z listą UNESCO. Pomniki Historii są wręczane jako ta wyjątkowa wartość dla polskiego dziedzictwa przez prezydenta RP – powiedziała Magdalena Gawin.

- W związku z planowanymi inwestycjami, dotyczącymi budowy ferm przemysłowych drobiu w odległości około 1400 metrów od granicy ochrony konserwatorskiej Kruszynian (gdzie mizar i meczet uznane zostały przez Prezydenta RP za Pomnik Historii) postanowiłam o zorganizowaniu zamkniętego spotkania merytorycznego z udziałem prof. Magdaleny Gawin - Generalnego Konserwatora Zabytków, Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego na temat dalszych możliwych i szerszych form ochrony wartości kulturowych związanych z tą miejscowością. Zasadniczo podczas dyskusji rozważane były dwie koncepcje ochrony – utworzenia w tym miejscu Parku Kulturowego oraz Parku Krajobrazowego -  powiedziała prof. Małgorzata Dajnowicz, Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Uczestnicy spotkania wspólnie wypracowali kompromis dotyczący możliwych form ochrony Kruszynian. Chodzi o utworzenie parku kulturowego lub parku krajobrazowego. Oba warianty będą teraz konsultowane z udziałem samorządu lokalnego i mieszkańców.

W spotkaniu roboczym, które odbyło się w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Białymstoku wziął udział także wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, wicemarszałek województwa podlaskiego Wiesława Burnos, starosta sokólski Piotr Rećko, burmistrz Krynek Jolanta Gudalewska, radca minister ds. konserwatorskich Zbigniew Maj, zastępca Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków mec. Małgorzata Kierzkowska, przewodniczący Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Kruszynianach Bronisław Talkowski oraz przedstawicielka Stowarzyszenia „Dolina Nietupy” Kaja Kojder.

Kruszyniany - materialne źródło dziejów Tatarów Polskich

Kruszyniany – wieś położona na wschodnich krańcach województwa podlaskiego, zamieszkana zarówno przez muzułmanów, jak i mniejszość chrześcijańską. Znajdujący się tam zabytkowy meczet i cmentarz muzułmański stanowią materialne źródło dziejów Tatarów Polskich. Są dowodem bogactwa kulturowego i tolerancji religijnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów oraz świadectwem wielowiekowego funkcjonowania społeczności muzułmańskiej w państwie chrześcijańskim. Zarówno meczet, jak i cmentarz mają status Pomnika Historii.

Ochroną konserwatorską objęty jest także historyczny układ przestrzenny wsi Kruszyniany (tzw. układ ruralistyczny), a co za tym idzie - pozostaje on od wielu lat pod stała kontrolą Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Białymstoku. Teren ten obejmuje przestrzenne założenie wiejskie zawierające zespoły budowlane i pojedyncze budynki, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg (tak art. 3 ust 12 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami).

 

Prace konserwatorskie przy Pałacu Branickich w Białymstoku

Wiceminister Magdalena Gawin i prof. Małgorzata Dajnowicz spotkały się także z rektorem Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku - prof. Adamem Krętowskim, żeby porozmawiać o postępach prac konserwatorskich prowadzonych przy Pałacu Branickich w Białymstoku (obecnie siedziba Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku). Główna rezydencja hetmańska Jana Klemensa Branickiego to obiekt o wyjątkowej wartości dla architektury i sztuki polskiej, wzorowany na siedzibach królewskich i możnowładczych charakterystycznych dla XVII-wiecznej architektury pałacowej Francji.  Pałac Branickich w Białymstoku jest zaliczany do najpiękniejszych realizacji barokowej architektury w tej części Europy. Mecenat hetmana Jana Klemensa Branickiego doprowadził w XVIII wieku do opatrzenia białostockiego pałacu mianem „Polskiego Wersalu”. W tym roku prowadzone będą prace konserwatorskie zewnętrznych elementów architektonicznych Pałacu Branickich. Uniwersytet Medyczny w Białymstoku otrzymał na ten cel dotację Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Zabytkowa leśniczówka Dziedzinka i zespół pałacowo-parkowy w Białowieży

Zabytkowa leśniczówka Dziedzinka w samym sercu Puszczy Białowieskiej to ostatni przystanek na trasie wczorajszej wizyty wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego w województwie podlaskim. Położona w środku lasu, przy polnej drodze, na prostokątnym, nieogrodzonym siedlisku drewniana leśniczówka została wybudowana w 1935 roku.  Przez ponad 30 lat mieszkała tu Simona Kossak - profesor nauk leśnych, biolog i miłośniczka dzikiej przyrody.

Prof. Małgorzata Dajnowicz, wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski i dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego Michał Krzysiak pokazali wiceminister Gawin także zespół pałacowo-parkowy w Białowieży, jeden z najcenniejszych tego typu zabytków w województwie podlaskim. Ogromne walory historyczne tego miejsca związane są z pobytem tu królów polskich oraz carów rosyjskich.