Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Wiceminister kultury Magdalena Gawin podkreśliła wyjątkowe znaczenie nagrody:

Nagroda Generalnego Konserwatora Zabytków i Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS im. Profesora Jana Zachwatowicza za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań i ochrony zabytków należy do najbardziej prestiżowych wyróżnień w środowisku konserwatorskim.

Gratulując laureatom – prof. Marii Lubockiej-Hoffmann oraz prof. Michałowi Gawlikowskiemu – wiceminister kultury podkreśliła, że nagroda jest wyrazem uznanie dla ich szczególnych zasług w ochronie polskiego i światowego dziedzictwa kulturalnego.

Generalny Konserwator Zabytków zwróciła się także do wszystkich członków Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS:

Gratuluję dotychczasowych osiągnięć i pragnę wyrazić nadzieję, że Państwa wiedza, autorytet i wytrwałość w osiąganiu zamierzonych celów, przyczynią się do jeszcze większej skuteczności działań na rzecz ratowania skarbów kultury światowej i popularyzacji polskiego dziedzictwa kulturowego na arenie międzynarodowej.

Podczas uroczystości wręczone zostały także specjalne podziękowania prof. Benjaminowi Mouton za wieloletnią działalność na rzecz ochrony światowego dziedzictwa i współpracę z Polskim Komitetem Narodowym ICOMOS.

 

Prof. dr hab. Maria Lubocka-Hoffmann

W 1970 roku ukończyła Wydział Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK w Toruniu. W latach 1975-2002 była Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Elblągu. Jej szczególnym osiągnięciem stało się zainicjowanie i konserwatorski nadzór nad odbudową Starego Miasta w Elblągu, które w czasie wojny zostało ono zniszczone w 95% (zostało 6 kamienic),a potem – przez wiele lat – planowano i próbowano zabudować je standardowymi blokami. Konserwator udało się zachęcić do inwestycji prywatne osoby pod warunkiem, że w projekcie domów będą respektowane działki średniowieczne. Zastosowana metoda polegała na wprowadzeniu nowej formy architektonicznej, respektującej historyczny, specyficzny układ przestrzenny. Została ona określona mianem retrowersji. Termin ten wszedł do słownika konserwatorskiego.

Odbudowę Starego Miasta w Elblągu poprzedziły prowadzone z inicjatywy Marii Lubockiej wieloletnie wykopaliska, dzięki którym udało się odkryć unikatowe pozostałości pierwotnej zabudowy i pozyskać wiele tysięcy  zabytków ruchomych, wśród nich przedmioty importowane z wszystkich średniowiecznych ośrodków miejskich Europy, m.in. unikatowy instrument drewniany i tabliczki woskowe służące do zapisów kupieckich. Odkryte zabytki, które znajdują się obecnie w Muzeum Miasta, ukazują niezwykłe bogactwo kulturowe średniowiecznego Elbląga i są materialnymi śladami duchowej spuścizny kultury miejskiej w średniowieczu.

Dzięki odbudowie Stare Miasto stało się też miejscem żywym, w którym funkcjonują prywatne sklepy i miejsca wspólnotowe. W okresie, gdy Maria Lubocka była wojewódzkim konserwatorem, podjęto także zakończone sukcesem poszukiwania śladów  słynnego miasta nadbałtyckiego z X w. Truso.

W 1997 Maria Lubecka była współorganizatorem międzynarodowej konferencji na temat odbudowy miast historycznych w Elblągu. W 1998 roku uzyskała stopień doktora na UMK. Po 2002 r. pracowała kilka lat jako konserwator w muzeum w Malborku i opublikowała kilka prac na temat zamku. W 2005 zyskała na Politechnice Wrocławskiej stopień doktora habilitowanego, a następnie została profesorem Uniwersytetu Warmińsko-Olsztyńskiego.

 

Prof. dr hab. Michał Gawlikowski

Urodził się w 1940 r. w Warszawie, studiował archeologię śródziemnomorską na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1958-1963. Ukończył je pracą magisterską u prof. Kazimierza Michałowskiego, który był również promotorem jego pracy doktorskiej (1972). Przewód habilitacyjny przeprowadził na podstawie książki „Les monuments funѐraires de Palmyre”. W 1987 r. uzyskał tytuł profesora.

Od 1971 do 1975 r. związany był z Katedrą Archeologii Śródziemnomorskiej UW, a później z Instytutem Archeologii UW, w którym kierował przez wiele lat Zakładem Archeologii Bliskiego Wschodu. W latach 1982-1983 wykładał w uniwersytecie LYON 2 – Universitѐ Limiѐre. W latach 1991-2005 był dyrektorem Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, później w latach 2015-2018 był pracownikiem Centrum jako kierownik grantu NCN.

Przez wiele lat kierował badaniami w Palmyrze, odsłaniając świątynię Allat (tam słynnego lwa, obecnie logo archeologii Bliskiego Wschodu), ale także rozpoznając układ miasta Palmyry, które było miejscem styku kultury zachodu rzymskiej i wschodu oraz ich wzajemnego oddziaływania. Prowadził także badania w Hawarthe w Syrii, Bidżan i Hatrze w Iraku, w Dżerasz w Jordanii i Anynuna w Arabii Saudyjskiej. Jest znawcą języka aramejskiego, używanego w Palmyrze (napisał wraz z prof. Starckym książkę nt. tego języka). Po studiach w archiwach ustalił, gdzie znajdowała się tzw. taryfa palmyreńska – napis fundacyjny odkopany na początku XX w. i znajdujący się w Ermitażu.

Przez wiele lat wraz ekipą konserwatorów, także polskich, prowadził prace nad ekspozycja palmyreńskich reliktów, które jako miejsce dziedzictwa światowego było najbardziej odwiedzanym zabytkiem w Syrii.

Profesor Michał Gawlikowski jest uznawany za autorytet naukowy w skali światowej oraz najwybitniejszego obecnie badacza na Bliskim Wschodzie. Jest twórcą polskiej szkoły badań na Bliskim Wschodzie, a jego uczniowie są profesorami na kilku europejskich uniwersytetach. Jest również czynnym członkiem zespołu pracującego nad odbudową zabytków Palmyry. Ponadto jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych, m.in.: członkiem - korespondentem Deutsche Archäologisches Institut, honorowym członkiem Institute of Graeco-Roman and African Studies w Atenach, korespondentem de l’Institute de France (Acadѐmie des Inscriptions et Belles-Lettres) i członkiem Zagranicznego Francuskiego Instytutu Acheologicznego w Bejrucie (IFAPO).

 

Prof. Benjamin Mouton

Główny Architekt Zabytków, Generalny Inspektor Zabytków, ekspert ds. UNESCO, architekt, student warsztatów „Pingusson” w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu oraz Państwowej Szkole Architektury w Paris-La Villette (1972), absolwent architektury w Nanterre (1974) oraz Centrum Studiów Historycznych i Konserwacji Zabytków Starożytnych (Ecole de Chaillot – 1975).

Pracował jako badacz, kierownik projektu i kierownik prac konserwatorskich przy zabytkach w departamentach: Finistère i Morbihan (1980–1998) w tym przy katedrze katolickiej Saint-Corentin w Quimper (1988-1993), Eure (1987–1993), Eure-et- Loir (1987–1994), Seine-Saint Denis (1994-2011). Jest odpowiedzialny za prace przy Łuku Triumfalnym (Etoile), kościele Val-de Grace w Paryżu, Pałacu Inwalidów, Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Pięknych i katedry Notre-Dame w Paryżu (2000-2013).

W latach 2000-2006 pełnił funkcję prezesa ICOMOS France, w latach 2005–2008 prezesa Akademii Architektury. Był także prezesem Francusko-Brytyjskiego Związku Architektów oraz wiceprezesem ICOMOS International w latach 2011-2014.

Benjamin Mouton jest profesorem nadzwyczajnym w School of Chaillot od 1983 r., ekspertem Ministerstwa Kultury ds. Współpracy w dziedzinie dziedzictwa w Rydze i Rumunii oraz badań sejsmicznych w Asyżu i Syczuanie. Jest również ekspertem UNESCO ds. Światowego Dziedzictwa Angkor, Moskwy i Valletty. Organizuje międzynarodowe misje, takie jak archeologiczna misja ochrony i konsolidacji w Doura Europos w Syrii lub przywrócenie dawnego klasztoru Apostolache w Rumunii. Wykłada również na kursach organizowanych przez szkoły w Sofii, Rzymie, Atenach i Szanghaju. Wielokrotnie pracował jako ekspert UNESCO, ICOMOS we Włoszech, Kambodży, Rumunii i Syrii.

Był animatorem wspólnego polsko-francuskiego seminarium konserwatorskiego we Francji w grudniu 1980 roku. Od tego czasu pozostaje w bardzo dobrym i ciągłym kontakcie z polskim komitetem (PKN ICPMOS). Był najbliższym współpracownikiem Jean Sonnier, współzałożyciela ICOMOS w Warszawie, oraz Bertand’a Monnet, którego opinia o wysokiej jakości odbudowy Warszawy odegrała znaczną rolę w pozytywnym przyjęciu kandydatury Warszawy na Listę Światową. Był organizatorem ważnego seminarium francusko-polskiego na temat ochrony miejskich zespołów zabytkowych. W swoim referacie wygłoszonym w Nancy zamieścił jako motto słowa André Malraux „Nie pozwólmy burzyć ulic Avignionu w czasie gdy naród polski, cegła po cegle, odbudowuje swoje Stare Miasto w Warszawie”. Był to głos ważny, który zbiegł się z dyskusją na temat wpisu Warszawy. W 1980 r. w Krakowie uczestniczył w debacie na temat „rekomendacji warszawskiej”, a następnie w spotkaniu w Zamościu, kiedy rozpoczęliśmy promocję tego zespołu na listę światową. W swojej książce, wydanej z okazji swojego siedemdziesięciolecia „Sens et renaissance du patrimoine” (Paryż 2018), przedstawia bardzo pozytywnie polskie idee i przykłady postepowania konserwatorskiego, a jako wice-prezydent ICOMOS popierał polskie kandydatury na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Prof. Benjamin Mouton jest kawalerem Orderu Légion d’honneur, oficerem Ordre national du Mérite, komandorem Ordre des Arts et des Lettres, jest także komandorem Ordre du Mérite na polu kultury i Członkiem Honorowym rumuńskiej Narodowej Komisji ds. Zabytków oraz Honorowym Członkiem Amerykańskiego Instytutu Architektów.