Marsz Pamięci w 79. rocznicę rozpoczęcia wielkiej deportacji z getta warszawskiego
22.07.2021
22 lipca obchodzimy 79. rocznicę rozpoczęcia akcji likwidacyjnej getta warszawskiego. W Marszu Pamięci, będącym symbolicznym upamiętnieniem śmierci ok. 300 tys. Żydów wywiezionych przez Niemców z getta do komór gazowych, wziął udział sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu Jarosław Sellin, który wcześniej złożył wieniec pod pomnikiem Umschlagplatz. Tegoroczny Marsz Pamięci został poświęcony nauczycielom związanym z grupą Oneg Szabat oraz polskim nauczycielom, którzy udzielali pomocy przyjaciołom z drugiej strony muru.
Marsz Pamięci po raz dziesiąty upamiętnił blisko 300 tysięcy żydowskich mieszkańców Warszawy, którzy w lecie 1942 r. zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince. Uczestnicy marszu wspólnie przeszli symboliczną trasę „od śmierci do życia”. Pochód rozpoczął się przed pomnikiem Umschlagplatz, a zakończył w pobliżu Ogrodu Krasińskich przy ul. Stare Nalewki, gdzie stanęła specjalnie przygotowana instalacja artystyczna Jakuba Szczęsnego pt. „Ławki”. Premierowo zagrano również utwór elektroakustyczny „Nie zaszło u nas nic nowego” na podstawie „Dziennika” Abrahama Lewina, przygotowany przez Żydowski Instytut Historyczny we współpracy z Instytutem Mieczysława Wajnberga.
W tym roku w sposób szczególny przywołana została pamięć o nauczycielach związanych z grupą Oneg Szabat, takich jak Abraham Lewin, Emanuel Ringelblum, Eliasz Gutkowski, Izrael Lichtensztajn - a także o Stefanii Szwajgier, kierowniczce gimnazjum dla dziewcząt przy ul. Długiej 55, a także polskich nauczycielach, którzy udzielali pomocy żydowskim mieszkańcom Warszawy.
Akcja likwidacyjna getta warszawskiego
22 lipca 1942 r. rozpoczęła się tzw. akcja likwidacyjna, będąca częścią operacji „Reinhardt”, która zakładała fizyczną likwidację Żydów. W ciągu dwóch miesięcy ok. 300 tys. Żydów wywieziono do obozu zagłady w Treblince i tam zamordowano. Stanowiło to 75 % ludności getta. Na obszarze zmniejszonego obszaru pozostało jedynie 60 tys. osób, zatrudnionych w przedsiębiorstwach produkujących na potrzeby III Rzeszy lub mieszkających w getcie nielegalnie.
Początkowo Żydzi nie zdawali sobie sprawy z rzeczywistego celu akcji. Propaganda niemiecka mówiła bowiem, że wywożeni z getta Żydzi są przesiedlani na tereny rolnicze na wschodzie, by tam pracować na rzecz Rzeszy. Bardzo szybko wyszło jednak na jaw, że celem Niemców jest całkowita eksterminacja Żydów.
19 kwietnia 1943 roku Żydzi postanowili z bronią w ręku walczyć o honor i godną śmierć. Po prawie miesiącu walk powstanie w getcie warszawskim zostało stłumione przez okupanta.
