Międzynarodowy Ośrodek Szkoleń i Badań nad Dziedzictwem Kultury w Zagrożeniu – wspólna inicjatywa MKiDN i MON
11.07.2019
W II kwartale 2020 r. na terenie Garnizonu Wrocław rozpocznie działanie wyspecjalizowany ośrodek wojskowy, zapewniający szkolenia dla osób cywilnych i wojskowych zaangażowanych w ochronę dziedzictwa kulturowego w przypadku konfliktu zbrojnego. Porozumienie o współpracy w celu ustanowienia Międzynarodowego Ośrodka Szkoleń i Badań nad Dziedzictwem Kultury w Zagrożeniu podpisali dzisiaj Sekretarz Stanu w MKiDN Jarosław Sellin i Sekretarz Stanu w MON Wojciech Skurkiewicz.
Współpraca pomiędzy MON a MKiDN związana z inicjatywą utworzenia specjalistycznej placówki ds. szkoleń osób cywilnych i wojskowych w obszarze ochrony dóbr kultury w zagrożeniu została zainicjowana przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2017 r. W wyniku ustaleń pomiędzy kierownictwem obu resortów w II połowie 2018 r. powołano wspólną grupę roboczą MKiDN i MON, która wypracowała wstępne założenia oraz przygotowała projekt porozumienia.
Powołanie wyspecjalizowanego wojskowego ośrodka sankcjonuje wieloletnie zaangażowanie Rzeczypospolitej Polskiej w ratowanie zabytków, zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Działalność ośrodka zapewni skuteczniejsze wypełnienie zobowiązań Sił Zbrojnych RP dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego w razie konfliktów zbrojnych, wynikających z przepisów prawa międzynarodowego. Eskalacja konfliktów zbrojnych w różnych częściach świata oraz terroryzm prowadzą do częściowego zniszczenia bądź bezpowrotnej utraty, m.in. zabytków i miejsc historycznych wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, a także zasobów muzealnych. Powołanie tego typu placówki potwierdzi zaangażowanie Polski w ochronę dziedzictwa na poziomie międzynarodowym, w ramach realizacji szeregu umów międzynarodowych dotyczących ochrony dziedzictwa kulturowego, a zwłaszcza II Protokołu do Konwencji haskiej z 14 maja 1954 roku o ochronie dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego. Działalność ośrodka będzie kontynuacją stałej aktywności Polski – lidera we wdrażaniu standardów prawa międzynarodowego w tej dziedzinie.
Ośrodek wpisuje się w tradycje zaangażowania Polski w wielonarodowe misje, realizowane pod patronatem organizacji międzynarodowych na rzecz zagrożonego dziedzictwa kulturowego. Zgodnie z założeniami będzie się odwoływał do dorobku polskich ekspertów zaangażowanych w projekt ochrony dziedzictwa kultury w konfliktach zbrojnych, który był prowadzony w ramach misji Sił Zbrojnych RP w Iraku i Afganistanie w latach 2003-2008 z udziałem cywilnych specjalistów. Doświadczenia zdobyte w warunkach wojennych dotyczące ratowania dziedzictwa kulturowego zostaną wykorzystane do budowania marki ośrodka, działającego na rzecz szerokiego dzielenia się wiedzą specjalistyczną i zapewnienia udziału polskich ekspertów w projektach wielonarodowych i misjach wojskowych.
Umiędzynarodowienie działalności ośrodka wzmocni pozycję Polski na arenie światowej. Placówka będzie służyć realizacji zadań w ramach współpracy z NATO oraz UE oraz organizacjami międzynarodowymi UNESCO i ONZ, stając się wizytówką Polski – państwa dbającego o dziedzictwo kulturowe na poziomie światowym, solidaryzującego się z ruchami i inicjatywami na rzecz ocalenia bezcennych zabytków, gotowego do świadczenia pomocy eksperckiej. W tej perspektywie, celem strategicznym będzie uzyskanie przez ośrodek certyfikacji NATO oraz patronatu UNESCO.
Ustanowienie międzynarodowego, specjalistycznego wojskowego ośrodka szkolącego w zakresie ochrony dziedzictwa kultury w zagrożeniu umożliwi przygotowanie i rozwijanie oferty regularnych szkoleń w kraju dla osób cywilnych i wojskowych, a także propozycji skierowanych do partnerów zagranicznych, w ramach współpracy bilateralnej i regionalnej. Pozwoli również na tworzenie rozwiązań systemowych i bazy wiedzy dla Sił Zbrojnych RP, upowszechnianie dobrych praktyk i kształtowanie umiejętności poprzez inicjowanie i prowadzenie badań naukowych, organizację warsztatów i konferencji oraz publikację materiałów w zakresie związanym z pełnieniem misji statutowej.
Programem szkolenia w resorcie obrony narodowej będą objęci m.in. dowódcy różnych szczebli dowodzenia, specjaliści i doradcy do spraw ochrony dóbr kulturalnych, żołnierze i pracownicy resortu obrony narodowej posiadający w zakresach obowiązków zadania z zakresu ochrony dóbr kulturalnych, w tym kierowani do realizacji zadań w polskich kontyngentach wojskowych. Po uzyskaniu certyfikatu NATO oferta szkoleniowa skierowana zostanie do armii państw sojuszniczych.
Kadrę ośrodka będą tworzyć m.in. specjaliści biorący udział w misjach międzynarodowych Sił Zbrojnych RP w Iraku i Afganistanie oraz narodowi eksperci ochrony dziedzictwa kultury, którzy są wpisani do rejestru prowadzonego przez MKiDN, a także eksperci ze środowiska naukowego i instytucji wyspecjalizowanych w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego, w tym Narodowego Instytutu Dziedzictwa, placówek muzealnych, naukowych, organizacji pozarządowych – Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy i innych.
