Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

fot. Danuta Matloch

- Mord katyński był jedną z największych tragedii w historii narodu polskiego – powiedział wiceminister kultury Jarosław Sellin. W czwartek 5 kwietnia w warszawskiej galerii Kordegarda odbyło się śniadanie prasowe poświęcone premierze serialu "Sztafeta", połączone z nową odsłoną kampanii społecznej "Pamiętam. Katyń 1940" oraz prezentacją raportu z badania "Pamięć o zbrodni katyńskiej w Polsce" przeprowadzonego przez Narodowe Centrum Kultury.

„Trzeba o tym ludobójstwie pamiętać”

- Mord katyński był jedną z największych tragedii w historii narodu polskiego. Próbowano w czasie II wojny światowej po obu stronach linii demarkacyjnej, okupacyjnej - i po sowieckiej i po niemieckiej - po prostu zlikwidować elity narodu i państwa polskiego. Sowieci wykonali to przede wszystkim na jeńcach wojennych, wśród których byli nie tylko żołnierze zawodowi, ale byli też artyści, pisarze, prawnicy, społecznicy, policjanci, strażnicy leśni, były wojska korpusu ochrony pogranicza itd. Polacy mieli być przekształceni w naród niewolników bez elity, bez głowy przywódczej i taka jest istota mordu katyńskiego, w związku z tym trzeba o tym ludobójstwie pamiętać - powiedział wiceminister kultury Jarosław Sellin.

Zaznaczył również, że państwo polskie "stara się to robić godnie". "Mamy kilka cmentarzy tzw. katyńskich na obszarze Rosji i na Ukrainie; poszukujemy ostatniego takiego cmentarza, który jest prawdopodobnie na terenie Białorusi" - zauważył.

„Musimy o tę prawdę cały czas zabiegać”

Zdaniem wiceministra Jarosława Sellina trzeba pamiętać o tym jak Polacy bili się o prawdę ws. Katynia. "Bo przecież w okresie PRL-u ta prawda nie mogła być eksponowana, ludzie, którzy o tę prawdę walczyli byli nawet karani przez komunistyczne władze PRL-u" - przypomniał.

Dodał, że jeżeli chodzi o pamięć o mordzie katyńskim to u Polaków "nie jest źle". "Jednak długoletnia praca osób, które się historią Polski zajmują spowodowała, że temat jest znany wśród Polaków, ale w świecie słabiej. W dodatku odradza się tendencja do zakłamywania prawdy o mordzie katyńskim, niestety w Rosji, w związku z tym musimy o tę prawdę cały czas zabiegać" - podkreślił.

„Sztafeta” – podróż śladami zamordowanego w Katyniu pradziadka

Serial "Sztafeta" opowiada historię Kacpra Ciesielskiego - studenta historii i pracownika Muzeum Katyńskiego, który prowadzi swoiste dochodzenie - podróż śladami zamordowanego w Katyniu pradziadka Czesława Ciesielskiego, przedwojennego urzędnika i oficera rezerwy. Kacper, rocznik 1991, przedstawia historię Polski przez pryzmat historii swojej rodziny. Starsze klisze, zaginiony list napisany tuż przed śmiercią pradziadka, czy fajka z inicjałami wykopana z dołów śmierci to swoiste dowody zbrodni, które prowadzą naszego bohatera do odkrycia rodzinnej tajemnicy.

Narodowe Centrum Kultury wyemituje cały serial wyłącznie w internecie, na stronie: www.facebook.com/GuzikKatynski. Pierwszy odcinek można już oglądać. Premiery kolejnych odcinków odbędą się: 9, 10, 11 i 13 kwietnia 2018 r. Film opatrzony jest napisami polskimi i angielskimi. Wszystkie postacie w serialu są autentyczne i grają same siebie.

„Pamiętam. Katyń 1940”

Przy okazji kolejnej odsłony kampanii społecznej "Pamiętam. Katyń 1940" (prowadzonej od 2007 r.) NCK chciało się dowiedzieć, jak dzisiaj w Polsce kształtuje się pamięć o zbrodni z 1940 roku i jej następstwach. Wyniki badania pokazują, że zdecydowana większość badanych - 90 proc. słyszało o zbrodni katyńskiej; 10 proc. uczestników sondażu deklarowało, że nic nie wie na ten temat. Jak podkreślono "w porównaniu z wynikami badań z 2007 i 2010 r. wzrósł odsetek osób, które przyznają, że nic o niej nie wiedzą".

Największą grupę wiekową wśród nich stanowią osoby młode, w przedziale od 15 do 39 lat. Zauważono, że zmalał również odsetek osób, które "wiele słyszały na ten temat" na rzecz osób, które "o tym słyszały".

81 proc. respondentów twierdzi, że wie, kto jest odpowiedzialny za zbrodnię katyńską. "Od roku 2007 obserwujemy systematyczny wzrost prawidłowych odpowiedzi, przy czym największy skok nastąpił w 2010 r. i utrzymuje się do dzisiaj. Można dostrzec jednak pewne różnice w podgrupach wiekowych. To osoby starsze częściej wskazują poprawną odpowiedź i rzadziej twierdzą, że nie jest to do końca ustalone - zauważono. Odpowiedzialność Niemców błędnie wskazało 3 proc. badanych.

14 proc. badanych wskazało 13 kwietnia - Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej (oficjalnie ustanowiony w 2007 r.) jako jedno ze świąt państwowych/rocznic zasługujących na szczególne upamiętnienie. Znaczenie tego dnia jest porównywalne do 17 września i 19 kwietnia (wskazywane równie często).

Pamięć o Zbrodni Katyńskiej pamięcią oficjalną

Na podstawie wyników sondażu dostrzega się, że pamięć o Zbrodni Katyńskiej, po latach "kłamstwa katyńskiego" obecnie jest postrzegana jako pamięć oficjalna, o którą troszczą się instytucje państwowe. "Wyniki sondażu wskazują też na świadomość, że ważna jest również rola rodzin katyńskich i obywateli jako strażników pamięci o ofiarach. Zdaniem badanych biorących udział w dyskusjach grupowych (związanych z historią Zbrodni Katyńskiej rodzinnie, poprzez działalność społeczną i zawodową lub zainteresowania) obowiązek dbania o pamięć o Zbrodni Katyńskiej spoczywa nie tylko na rodzinach katyńskich, ale i na instytucjach państwowych. Badani podkreślali też skuteczność oraz społeczne znaczenie inicjatyw oddolnych i osadzonych lokalnie" - napisano w omówieniu raportu.

Zbrodnia Katyńska

Do zbrodni katyńskiej, w wyniku której zamordowano ok. 22 tys. polskich obywateli, m.in. oficerów Wojska Polskiego, policjantów i osób cywilnych należących do elit II Rzeczypospolitej, doszło wiosną 1940 r. Z polecenia najwyższych władz Związku Sowieckiego, z Józefem Stalinem na czele, masowych zabójstw m.in. w Lesie Katyńskim, w Kalininie (obecnie Twer), Charkowie dokonali funkcjonariusze NKWD. Przez wiele lat władze sowieckiej Rosji wypierały się odpowiedzialności za mord, obarczając nią III Rzeszę Niemiecką.)

Źródło: /PAP, MKiDN/