Muzeum Badań Polarnych w Puławach wspólną instytucją kultury MKDNiS i województwa lubelskiego
25.06.2021
„To idea potrzebna społecznie. Miejsce, które poprzez profesjonalną i instytucjonalną pracę będzie badało, promowało i upowszechniało ważny, polski dorobek” - powiedział minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu prof. Piotr Gliński podczas uroczystości podpisania umowy o współprowadzeniu Muzeum Badań Polarnych w Puławach. Wicepremier i marszałek województwa lubelskiego Jarosław Stawiarski zawarli porozumienie, które zacznie obowiązywać od 1 lipca 2022 roku.
Ta instytucja jest bardzo dobrze przyjmowana w środowisku polskich naukowców. Muzeum Badań Polarnych będzie domem tego środowiska (…) Cieszę się z tego, że tutaj, w Puławach, mamy nową instytucję, która na pewno będzie chętnie odwiedzana przez turystów” - mówił podczas uroczystości wiceprezes Rady Ministrów, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu, prof. Piotr Gliński.
Umowa dotycząca współprowadzenia instytucji została zawarta w obecności poseł Gabrieli Masłowskiej i wicemarszałka województwa lubelskiego Zbigniewa Wojciechowskiego oraz dyrektora muzeum, dr. Andrzeja Zenona Piotrowskiego.
Muzeum Badań Polarnych w Puławach jest instytucją kultury utworzoną 27 maja 2020 r. Ideą jej powołania była chęć opowiedzenia historii wieloletniej eksploracji bieguna północnego i polskiego wkładu w światowe badania naukowe. Muzeum ma zajmować się gromadzeniem oraz udostępnianiem zbiorów z badań polarnych na terytorium Arktyki i Antarktyki, a także aktywności lądolodu na terenie dzisiejszej Polski. Będzie też gromadzić pamiątki związane z pracami polskich zesłańców, w tym naukowców badających obszar Syberii.
Umowa między MKDNiS i Urzędem Marszałkowskim Województwa Lubelskiego
12 marca 2021 r. minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu oraz województwo lubelskie rozpoczęli działania zmierzające do prowadzenia muzeum jako wspólnej instytucji kultury. Celem stała się ochrona dziedzictwa narodowego w postaci dorobku polskich polarników oraz rozwijanie i kontynuowanie tradycji muzealniczych Puław.
Od 1 stycznia 2022 r. Ministerstwo Kultury Dziedzictwa Narodowego i Sportu będzie przekazywało dotację podmiotową dla Muzeum Badań Polarnych w wysokości nie mniejszej niż 1 000 000 zł, a Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego - w wysokości nie mniejszej niż 500 000 zł.
Tło historyczne
Lokalizacja Muzeum Badań Polarnych na Lubelszczyźnie nie jest przypadkowa. Region puławski łączy w sobie bogate tradycje polskiego muzealnictwa z dokonaniami polskich polarników.
Na przełomie XVIII i XIX w. dzięki działaniom Adama Kazimierza Czartoryskiego i jego małżonki Izabelli z Flemmingów Puławy stały się prężnie działającym ośrodkiem myśli politycznej, kulturalnej i literackiej. To Czartoryscy stworzyli pierwsze na ziemiach polskich muzeum. Częstymi gośćmi w puławskim Pałacu byli artyści, architekci, ale też ludzie nauki. Jednym z rezydentów był m.in. etnograf i badacz Kamczatki gen. Józef Kopeć, który po insurekcji kościuszkowskiej został zesłany na daleką Syberię.
W powiecie puławskim ważną miejscowością były również Zawady. W 1927 r. nauczycielem geografii i geologii w tamtejszej szkole poświęconej gleboznawstwu i geologii był Aleksander Kosiba - polski geograf, geofizyk, glacjolog i klimatolog. W okresie międzywojennym poprowadził on pierwszą polską wyprawę na Grenlandię. W kolejnych latach (1957-60) zorganizował cztery kolejne ekspedycje i poddał badaniu właściwości fizyko-chemiczne lodowców oraz ich wpływ na środowisko.
Zamysł powstania placówki muzealnej zrodził się już ponad 30 lat temu. Przyczyniła się do tego zwłaszcza zawodowo-naukowa praca śp. prof. Kazimierza Pękali - wykładowcy na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 1986 roku uczelnia ta prowadzi własną stację polarną w Calypsobyen na Spitsbergenie. Obecnie jest jednym z wiodących ośrodków w Polsce, które zajmują się obszarem podbiegunowym.
Udział Polski w badaniach polarnych
Istnienie Muzeum Badań Polarnych ma znaczenie strategiczne. Polska jest jednym z 29 krajów członkowskich, które przystąpiły do Traktatu Antarktycznego z 1959 roku. Od 1977 roku posiada stację badawczą w Antarktyce dzięki czemu współdecyduje o losach tego kontynentu. Czynny udział w badaniach polarnych, a także dokumentowanie ich historii to elementy budowy wizerunku naszego kraju na arenie międzynarodowej.
W kwestii terenów polarnych bardzo ważny jest także ocieplający się klimat. Odmarzanie Grenlandii i wolne od lodów przejście Północno - Wschodnie sprawiają, że rola badań naukowych wzrasta. W czołówce tego typu działalności są instytucje muzealne z Norwegii, Wielkiej Brytanii, Kanady czy Australii. Do tych państw niedawno dołączyła też Polska. W tym ogromny wkład miał zwłaszcza dyrektor Muzeum Badań Polarnych dr Andrzej Zenon Piotrowski.
