Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Dla upamiętnienia heroicznej postawy Polaków, którzy z narażeniem życia ratowali Żydów, 24 marca w całej Polsce organizowanych jest szereg wydarzeń, które ze względu na wyjątkową sytuację zostały przeniesione w przestrzeń wirtualną. Specjalne projekty przygotowały również instytucje kultury prowadzone lub współprowadzone przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, m.in. Muzeum Polaków ratujących Żydów w czasie II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, Muzeum Historii Polski czy Instytut Pileckiego.

Muzeum Polaków ratujących Żydów w czasie II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej

Jest to pierwsza w Polsce placówka muzealna zajmująca się tematyką ratowania ludności żydowskiej na okupowanych ziemiach polskich podczas Zagłady. W 2017 r. minister kultury prof. Piotr Gliński podjął decyzję o współprowadzeniu Muzeum w Markowej. Podpisanie umowy zapoczątkowało działalność Muzeum jako samodzielnej instytucji kultury. Dotychczas funkcjonowało ono jak oddział Muzeum – Zamku w Łańcucie.

Kładąc nacisk na współczującą i ofiarną postawę Polaków wobec cierpienia Żydów podczas II wojny światowej, nie zapomniano o niechlubnych aspektach w stosunkach polsko-żydowskich podczas okupacji niemieckiej. MPRŻ jest ważnym głosem w dyskusji na temat postawy Polaków wobec Zagłady.

Wystawa dedykowana jest wszystkim, którym zależy na dialogu i wzajemnym szacunku i każdemu, kto zechce poznać cząstkę swojej lokalnej historii, opowiedzianej na tle tragicznych wydarzeń, których doświadczyła Polska i Europa w czasie II wojny światowej.

Dla Muzeum w Markowej Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką to dzień szczególny, bo ustanowiono go w rocznicę śmierci jego patronów - Rodziny Ulmów z Markowej, która wraz z ukrywającą się u nich ośmioosobową grupą Żydów z rodzin Didner, Goldman i Grünfeld, poniosła śmierć z rąk niemieckich żandarmów. 24 marca 2020 r. obchodzimy 76. rocznicę ich tragicznej śmierci, dlatego w tym dniu delegacja Muzeum i Gminy Markowa złoży wieńce na grobie Rodziny Ulmów na cmentarzu parafialnym w Markowej, przy pomniku Rodziny Ulmów w Sadzie Pamięci oraz pomniku poświęconym pamięci żydowskich ofiar Zagłady i ich anonimowych polskich wspomożycieli na placu muzealnym.

Muzeum przygotowało również szereg działań upamiętniających bohaterstwo Polaków, którzy z narażeniem życia ratowali Żydów:

• Spot w dwóch wersjach językowych (polska i angielska), emitowany nie tylko w mediach społecznościowych, ale również na 680 ekranach w pociągach kursujących w czterech województwach: podkarpackim, małopolskim, świętokrzyskim i lubelskim, a także na antenach TVP.
• Konkurs plastyczny pod hasłem „Rodzina Ulmów z Markowej. Historia, która inspiruje”. W ramach tegorocznej edycji zadaniem było stworzenie plakatu inspirowanego historią Rodziny Ulmów z Markowej. Konkurs cieszył się dużym zainteresowaniem, nadesłano wiele prac, ale w związku z obecną sytuacją nie został jeszcze rozstrzygnięty.
• W mediach społecznościowych Muzeum trwa kampania edukacyjno-popularyzacyjna, przypominająca losy Polaków pomagających Żydom w czasie Holokaustu. W ramach tej kampanii prezentowane są biogramy kolejnych podkarpackich Sprawiedliwych, do których Muzeum dotarło w swoich badaniach, i których nazwiska miały zostać odsłonięte na muzealnej Ścianie Pamięci podczas tegorocznych obchodów 24 marca.
• Wkrótce zaprezentowana zostanie najnowsza wystawa czasowa pt. „Czy można im było w tej samotności pomóc?/ Was there any way to help them in this desolation?”, poświęcona różnym historiom ratowania Żydów przez polską ludność podczas II wojny światowej i okupacji niemieckiej.

Instytut Pileckiego

Instytut Pileckiego przywraca pamięć o Polakach ratujących Żydów realizując projekt „Zawołani po imieniu”. Odkrywane przez naukowców w archiwach, zapomniane historie przywracane są lokalnym społecznościom i całemu krajowi, a ich bohaterowie upamiętniani są kamieniami z tablicami, odsłanianymi w miejscach zdarzeń. W centrum zainteresowania są zamordowani bohaterowie, ale także ich osierocone rodziny, ponieważ to one do dziś ponoszą konsekwencje okrucieństwa niemieckiego okupanta i to one przechowały pamięć o heroizmie swoich matek, ojców, braci, dziadków…

24 marca Instytut Pileckiego w mediach i w internecie „zawoła po imieniu” Polaków zamordowanych za pomoc Żydom, przypominając ich historie. Instytut zaprasza wszystkich do okazania pamięci  bohaterom o bohaterach i solidarności z rodzinami zamordowanych poprzez zapalenie „płomyka pamięci” – nakładki na zdjęcie profilowe na facebooku z logo projektu „Zawołani po imieniu”. Szczegóły na www.instytutpileckiego.pl i na facebooku.

Osoby upamiętnione w ramach projektu „Zawołani po imieniu” w 2019 roku:

• Marianna, Leon i Stefan Lubkiewiczowie (24 marca, Sadowne)
• Piotr Leszczyński i Antoni Prusiński (9 czerwca, Poręba-Kocęby)
• Aleksandra i Hieronim Skłodowscy (16 czerwca, Skłody-Piotrowice)
• Jadwiga Długoborska (29 czerwca, Ostrów Mazowiecka)
• Lucyna Radziejowska (29 czerwca, Płatkownica/Ostrów Mazowiecka)
• Julianna, Stanisław, Henryk i Wacław Postkowie (30 czerwca, Stoczek)
• Wacław Budziszewski (22 września, Nur)
• Władysława i Stanisław Krysiewiczowie (6 października, Waniewo)
• Franciszek Andrzejczyk (27 października, Czyżew-Sutki)

Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku zaprasza dziś na wykład dr. hab. Grzegorza Berendta – zastępcy dyrektora Muzeum II Wojny Światowej, który zostanie udostępniony online w mediach społecznościowych Muzeum. W tym szczególnym Dniu Pamięci, Muzeum II Wojny Światowej porusza m.in. temat zorganizowanych form pomocy (m.in. działania pod auspicjami Rządu RP na uchodźstwie, Rada Pomocy Żydom „Żegota”) oraz opowiada o najsilniejszym wsparciu jakie zostało udzielone Żydom, dzięki pomocy  pojedynczych osób i rodzin, które za swoją odwagę i humanitaryzm zapłaciły nierzadko najwyższą cenę.

Muzeum Historii Polski

Muzeum Historii Polski przygotowało wystawę online „Jan Karski. Bohater ludzkości" oraz portal edukacyjny w dwóch wersjach językowych (polskiej i angielskiej) - http://www.karski.muzhp.pl/. Strona jest pakietem edukacyjnym na temat misji życia legendarnego kuriera z Warszawy. Znajdują się tam fragmenty wywiadów, raporty i wspomnienia Jana Karskiego, mapa jego podróży. Dostępne są również fragmenty filmu o Janie Karskim Sławomira Grünberga, a także materiały dydaktyczne, w tym scenariusze lekcji.

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Muzeum POLIN upamiętnia Polaków ratujących Żydów podczas Zagłady w ramach projektu „Polscy Sprawiedliwi – Przywracanie Pamięci”. Na portalu „Polscy Sprawiedliwi” (https://sprawiedliwi.org.pl/) Muzeum udostępniło niemal 1000 historii pomocy, a w związku z 76. rocznicą zbrodni w Markowej i obchodzonym Dniem Pamięci, instytucja przygotowała specjalną odsłonę portalu. Muzeum zachęca do przesyłania opowieści o pomocy niesionej Żydom podczas II wojny światowej.

Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej

Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej – w ramach Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką - przedstawia nieznaną historię dwóch mieszkanek Zatora - Władysławy Ochwat Wrażeń i Marii Hajdo Wieliczko, które z narażeniem życia pomogły żydowskiej dziewczynce – Noemi Berter. Pierwsza z nich w ubiegłym roku została uhonorowana medalem i dyplomem „Sprawiedliwej wśród Narodów Świata”. Zaangażowanie ludności z terenu ziemi oświęcimskiej w pomoc więźniom KL Auschwitz- Birkenau było ogromne. Dzięki publikacji pt. „Ludzie dobrej woli” pod red. Henryka Świebockiego został przedstawiony wykaz 1200 osób z tego obszaru, które pomagały więźniom w czasie istnienia obozu, jak i po jego likwidacji. Lista nazwisk nie została zamknięta. W relacjach mieszkańców ziemi oświęcimskiej można usłyszeć, że pomagali wszystkim potrzebującym więźniom bez względu na narodowość - ważny był człowiek.

Muzeum w Tykocinie - Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku

Muzeum w Tykocinie, dzięki zdjęciom  i archiwalnym dokumentom pozyskanym m.in. ze zbiorów  United States Memorial Holocaust Museum w swoich kanałach komunikacyjnych prezentuje materiały związane z historią tykocińskiego nauczyciela Wacława Białowarczuka, który ocalił uciekinierkę z białostockiego getta Marysię Rozensztajn (Pakulską).

Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce

Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce w swoich kanałach komunikacyjnych opublikowało dziś nagranie opowiadające historię Ewy Klajman – małej Żydówki, którą uratowali właściciele pałacu w Winiarach. Audycja jest istotnym dokumentem lokalnej historii. Warka, przed II wojną światową licznie zamieszkiwana przez ludność żydowską, była miejscem ścierania się dwóch kultur. Polacy i Żydzi żyli tu obok siebie, byli sąsiadami współpracującymi m.in. w Radzie Miejskiej. Historia Ewy Klajman przedstawia kolejny niezwykły dowód poświęcenia i woli walki o ludzkie życie. To kolejny przykład Polaków ratujących Żydów. 

Muzeum Stutthof w Sztutowie

W Narodowym Dniu Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką Muzeum Stutthof w Sztutowie przybliży postać prof. Krzysztofa Dunin-Wąsowicza, polskiego historyka, varsavianisty, profesora zwyczajnego w Instytucie Historii PAN, byłego więźnia KL Stutthof, Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.