Obchody 75. rocznicy zbrodni w Hucie Pieniackiej
26.02.2019
- Jesteśmy tutaj po to, żeby oddać hołd pomordowanym, ale też wspomnieć wszystkich ocalonych mieszkańców Huty Pieniackiej i innych wsi o podobnej tragicznej historii. Tych, którzy w powojennej Polsce, w jej nowych granicach, często na ziemiach, na których nie znaleźli się z własnej woli, a zostali na nie wygnani, przez lata pielęgnowali pamięć o tych krwawych wydarzeniach i bezbronnych ofiarach – napisał w liście do uczestników uroczystości upamiętniających zbrodnię w Hucie Pieniackiej Sekretarz Stanu w MKiDN Jarosław Sellin.
Uroczystości, podczas których oddano hołd Polakom pomordowanym w 1944 r. przez ukraińskich żołnierzy z dywizji SS Galizien, odbyły się w niedzielę 24 lutego w Hucie Pieniackiej (obwód lwowski). W tym roku mija 75. rocznica tej zbrodni.
Stronę polską reprezentowali m.in. Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Adam Kwiatkowski i Wiceminister Spraw Zagranicznych Bartosz Cichocki. List od Sekretarza Stanu MKiDN odczytała dyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych Elżbieta Rogowska. Władze Ukrainy reprezentował szef Ukraińskiej Państwowej Administracji Obwodowej we Lwowie Ołeh Syniutka.
Obchody odbyły się przy pomniku ku czci zabitych, gdzie odprawiono nabożeństwo w ich intencji z udziałem biskupa pomocniczego diecezji lwowskiej Edwarda Kawy. Następnie delegacje złożyły wieńce.
Uroczystości były współfinansowane przez MKiDN.
Zbrodnia w Hucie Pieniackiej – groby ofiar UPA i SS-Galizien
Wieś Huta Pieniacka była zamieszkana wyłącznie przez ludność polską. W 1931 r. liczyła 172 zagrody i 760 mieszkańców. W 1939 r. liczba mieszkańców wzrosła do ok. 800 osób.
W czasie II wojny światowej do wsi przybyło wielu uciekinierów z Wołynia oraz z okolicznych wiosek. W sytuacji narastającego zagrożenia ze strony band UPA już od połowy 1943 r. zorganizowano samoobronę, do której należeli wszyscy mężczyźni oraz wiele młodych dziewcząt i kobiet. Pod koniec 1943 r. do Huty Pieniackiej przybył oddział sowieckiej partyzantki pod dowództwem Borysa Krutikowa oraz kilkunastoosobowa grupa polskich partyzantów z Wołynia. Siły te zapewniały względny spokój mieszkańcom. Mimo to wybudowano we wsi schrony, a ponadto od stycznia 1944 r. mieszkający na obrzeżach nie nocowali u siebie, tylko u sąsiadów w centrum wsi.
23 lutego 1944 r. w nocy na obrzeża Huty Pieniackiej wszedł pododdział ukraińskiej dywizji SS-Galizien (wg niektórych relacji oddział ten rozpoczął rabunek i podpalanie polskich gospodarstw). Samoobrona, będąc przekonana, że to UPA, otworzyła ogień do intruzów, zabijając kilku z nich i zmuszając do ucieczki. Rano przy zabitych znaleziono dokumenty, na podstawie których ustalono ich przynależność do SS-Galizien. Po tym fakcie zdano sobie sprawę z niebezpieczeństwa odwetu ze strony dowództwa Wehrmachtu. W tym momencie samoobrona była już poważnie osłabiona, ponieważ oddział sowieckiej partyzantki kilka dni wcześniej opuścił Hutę Pieniacką. Dowództwo samoobrony zdecydowało, że ponieważ nie ma żadnej szansy na wygraną w walce z Niemcami, należy wycofać mężczyzn i młodych chłopców z wioski, ukryć broń i nie stawiać żadnego oporu Niemcom.
Napad na wieś nastąpił 28 lutego 1944 r. nad ranem. Wieś zaatakowali esesmani i Ukraińcy. Polaków zapędzono najpierw do kościoła, skąd wyprowadzano ich w grupach po ok. 20 osób, wprowadzano do jakiejś stodoły i podpalano. W ten sposób zginęło ok. 1 000 osób (podawane są różne liczby: od 500 do 1100 ofiar). Spalono 172 zabudowania polskie. Obecnie wieś nie istnieje. Z dawnych zabudowań pozostały tylko fundamenty kościoła oraz cokół w centrum byłej wsi, na którym niegdyś była figura Matki Bożej.
W 2005 r. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa wykonała upamiętnienie, na którym umieszczono napis: „Pamięci spoczywających tu około 1000 Polaków mieszkańców wsi Huta Pieniacka i okolicznych miejscowości, zamordowanych 28 lutego 1944 roku. Spalona wieś przestała istnieć. Niech spoczywają w pokoju. Rodziny i Rząd Rzeczypospolitej Polskiej 2005”.
