Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Wiceminister Gawin zwróciła uwagę, że bardzo często kwestia zazielenienia miast jest przypisywana latom powojennym i okresowi PRL. Jednak dogłębna kwerenda w archiwach dowiodła, że drzewa na rynkach miejskich zostały zasadzone już w latach międzywojennych.

Od 1919 r. na poziomie ustaw, na poziomie rozporządzeń, na poziomie okólników II Rzeczpospolita prowadziła świadomą politykę państwa zazieleniania miast i wsi, ponieważ Polska była bardzo zniszczona po I wojnie światowej. Dziś zapominamy o tym, jak ważną funkcję spełnia w tym zakresie państwo – zaznaczyła wiceminister kultury.

Generalna Konserwator Zabytków poinformowała, że zmieniona została wykładania konserwatorska dotycząca rewitalizacji rynków, ponieważ współczesne miasto powinno służyć mieszkańcom, a zieleń jest niezbędnym elementem przestrzeni miejskiej oczyszczającym powietrze, obniżającym temperaturę powietrza w czasie upałów i wchłaniającym wodę podczas obfitych opadów.

Wiceminister Gawin przekazała również, że podjęła rozmowy z wiceminister klimatu i środowiska Małgorzatą Golińską oraz wiceministrem funduszy i polityki regionalnej Waldemarem Budą na temat możliwości podjęcia działań, które wpłyną na poprawę sytuacji w tym zakresie.

Samorządy aplikują do marszałków o pozyskanie środków unijnych na rewitalizację. Dlatego musimy ustalić z marszałkami zmianę regulaminów oraz kryteria w taki sposób, żeby powstrzymać wycinkę zieleni wkomponowanej w przestrzeń historyczną, a jeśli – z jakichś ważnych względów – trzeba tę zieleń wyciąć, muszą być natychmiast przeprowadzone nasady odpowiednimi, historycznymi gatunkami drzew o odpowiedniej objętości pnia – powiedziała Generalna Konserwator Zabytków.

Wiceminister Gawin dodała, że Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu wspólnie z Ministerstwem Klimatu i Środowiska będzie prowadzić kampanię na rzecz zazielenienia miast.

W okresie międzywojennym administracja rządowa nakazywała samorządom nasadzanie drzewami dróg dojazdowych powiatowych i wojewódzkich, placów i rynków. Dzisiaj ustawa samorządowa nam na to nie pozwala. Ale możemy wspólnie z Ministerstwem Klimatu i Środowiska po pierwsze wykreować program na rzecz zazieleniania miast, a po drugie – doprowadzić do tego, że w urzędach marszałkowskich będą odpowiednie kryteria i wytyczne, które ukrócą proceder tzw. betonozy – podsumowała wiceminister kultury.

Konferencję prasową poprzedziło spotkanie Generalnej Konserwator Zabytków Magdaleny Gawin z wojewódzkimi konserwatorami zabytków i kierownikami delegatur. Głównym tematem spotkania była kwestia nasilającej się od dłuższego czasu praktyki rewitalizacji zabytkowych rynków, placów, a nawet dzielnic miejskich, polegającej na eliminacji zieleni, usuwaniu historycznych nawierzchni i zastępowaniu ich betonem lub asfaltem. Działania te stanowią realne zagrożenie dla historycznych, zabytkowych układów urbanistycznych lub ruralistycznych, które – zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami – podlegają ochronie i opiece bez względu na stan ich zachowania, a wszelkie prace podejmowane na ich terenie wymagają pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Dbałość o jakość krajobrazu kulturowego, opartego na ideach z początku XX wieku, znajduje swoje odzwierciedlenie w współczesnych dążeniach do zrównoważonego rozwoju miast i mniejszych miejscowości. Aby uwrażliwić na ten problem zarówno samorządy, jak i społeczeństwo, z inicjatywy Generalnej Konserwator Zabytków Magdaleny Gawin już pod koniec 2016 r. powstała kampania społeczna „Krajobraz mojego miasta” wraz z filmem szkoleniowym dla samorządów pod tym samym tytułem.

Celem kampanii było zwrócenie uwagi władz samorządowych, firm i instytucji oraz społeczeństwa na konieczność właściwego planowania przestrzeni miejskiej poprzez ograniczenie obecności wielkoformatowych banerów szpecących zabytkowe budynki oraz umiejętność wkomponowywania zieleni w historyczną przestrzeń. W ramach kampanii w wielu miejscach w Polsce odbyły się pokazy filmu wraz z panelami dyskusyjnymi, podczas których eksperci, samorządowcy i społecznicy wspólnie dyskutowali o konieczności wprowadzenia zmian w krajobrazie polskich miast oraz zwiększeniu świadomości i poczucia odpowiedzialności władz za ochronę dziedzictwa lokalnego, co w przyszłości powinno się przełożyć na poprawę wyglądu i zachowanie tożsamości kulturowej miejscowości, którymi zarządzają.