Pierwsza prezentacja kopii warszawskiego fortepianu Chopina

18.03.2018

[[jQueryInclude?preset=slides]]

fot. Danuta Matloch

Fot. NIFC

W sobotę 17 marca br. w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej, z udziałem wicepremiera prof. Piotra Glińskiego odbyła się pierwsza prezentacja kopii fortepianu firmy Buchholtz – warszawskiego instrumentu Chopina. Wcześniej, 15 marca minister kultury wziął udział w konferencji prasowej zapowiadającej to wyjątkowe wydarzenie nawiązujące do słynnego koncertu Chopina. 17 marca 1830 r. młody kompozytor na fortepianie Buchholtza wykonał swój koncert fortepianowy f-moll.

„To wydarzenie bardzo symboliczne”

- To jest bardzo symboliczne wydarzenie, to jest w zasadzie wielkie wydarzenie, bo ktoś kiedyś chciał ten fortepian zbrukać, zniszczyć, a my robimy to, co instytucje kultury powinny robić, co odpowiedzialne państwo powinno robić; odtwarzamy fortepian kultury i pokazujemy tym także, że kultura jest w zasadzie najważniejsza dla narodu, dla naszego państwa, bez kultury byśmy nie istnieli - powiedział wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński.

- Cieszę się bardzo, że doszło do tej rekonstrukcji, skoro historia Polski była pełna niestety zniszczeń i pełna tragedii i dramatów, niewiele w gruncie rzeczy tych artefaktów pozostało, niewiele naszego materialnego dziedzictwa pozostało tutaj przecież obok na Okólniku spłonęło dziedzictwo literackie, spłonęła Biblioteka Polska, (...) a mimo tego kultura polska stoi na przyzwoitym poziomie, dbamy o to, aby odtwarzać to co utracone - podkreślił podczas konferencji prof. Gliński.

W konferencji uczestniczyli również prezes TVP Jacek Kurski, dyrektor Teatru Wielkiego - Opery Narodowej Waldemar Dąbrowski, zastępca dyrektora ds. artystycznych Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina Stanisław Leszczyński oraz dr Artur Szklener dyrektor Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.

Fortepian Buchholtz – ważne miejsce w muzycznej wyobraźni Chopina

Fryderyk Chopin swoje pierwsze wielkie kompozycje tworzył przy instrumencie firmy Buchholtz i w takim brzmieniu słyszał po raz pierwszy własne utwory. Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie pojedyncze instrumenty tej marki – wszystkie w stanie uniemożliwiającym ich wskrzeszenie. Korzystając z dostępnych pierwowzorów, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, posiadający w swoich zbiorach kolekcję instrumentów współczesnych kompozytorowi, zamówił kopię fortepianu Buchholtza, którą stworzył Paul McNulty, jeden z najlepszych obecnie budowniczych fortepianów historycznych na świecie. Prace zostały sfinansowane przez PKN ORLEN – Mecenasa Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.

Prawie dwa wieki po prawykonaniu Koncertu fortepianowego f-moll, które miało miejsce 17 marca 1830 r. w Teatrze Narodowym przy placu Krasińskich (na Buchholtzu zagrał sam kompozytor), utwór ten zabrzmi ponownie na kopii instrumentu warszawskiego budowniczego. Po raz pierwszy we współczesności usłyszymy dźwięk fortepianu, który zajmował tak ważne miejsce w muzycznej wyobraźni Chopina. Będzie to jednocześnie symboliczne przywołanie wieczoru, który dla Polaków XIX-wiecznej Warszawy był czymś więcej, niż jedynie wyjątkowym przeżyciem artystycznym.

Historia fortepianu

Około roku 1815 dyplomowany organomistrz Fryderyk Buchholtz otworzył w Warszawie zakład produkujący fortepiany, którego pierwsza siedziba mieściła się w budynku przy ul. Mazowieckiej nr 1352. Firma szybko zyskała renomę „pierwszej” w Kongresówce, m.in. dzięki nagrodom za swe instrumenty na miejscowych wystawach przemysłowo-rzemieślniczych w 1823 i 1825 r. W jej sklepie fabrycznym częstym bywalcem był zaprzyjaźniony z właścicielem Fryderyk Chopin, który przegrywał tam znajomym i przyjaciołom swe najnowsze kompozycje. Po 1825 r. Chopinowie nabyli fortepian Buchholtza, który nie tylko ozdabiał ich salon w nowym (od 1827 r.), większym mieszkaniu w Pałacu Krasińskich przy Krakowskim Przedmieściu, ale i służył młodemu Fryderykowi w okresie jego pierwszych wielkich sukcesów kompozytorskich.

2 listopada 1830 r. Chopin wyjechał z Warszawy, trzy dni później na zawsze opuścił ojczyznę. Po śmierci rodziców fortepian Buchholtza otrzymała siostra kompozytora, Izabella Barcińska. We wrześniu 1863 r. carscy żołnierze w odwecie za zamach na gen. Fiodora Berga splądrowali pałac Zamoyskich przy Nowym Świecie. Z mieszkania nr 69 należącego do państwa Barcińskich 19 września wyrzucono „przez okno” fortepian Chopina.

Wystawa „Fortepiany Chopina”

18 marca Narodowy Instytut Fryderyka Chopina w Salach Redutowych Teatru Wielkiego – Opery Narodowej po raz pierwszy zaprezentuje swoją kolekcję instrumentów historycznych oraz ich kopii. Pokazane zostaną różnorodne fortepiany historyczne oraz kopie wyrobu producentów, z którymi Fryderyk Chopin miał styczność w różnych momentach swojej muzycznej kariery. Kolekcja Instytutu obejmuje instrumenty francuskich renomowanych marek Pleyel i Erard, brytyjskiej manufaktury Broadwood oraz kopię wiedeńskiego fortepianu Graf. W 2018 roku do tego unikatowego zbioru dołączyła pierwsza na świecie kopia fortepianu Buchholtz: instrumentu, jaki Fryderyk Chopin posiadał w Warszawie, sfinansowana przez PKN Orlen – Mecenasa Instytutu. Fortepiany można będzie nie tylko zobaczyć, ale i usłyszeć, dzięki dostępnym na wystawie nagraniom oraz w czasie licznych wydarzeń towarzyszących, m.in. podczas spotkania z Paulem McNultym i wykładu prof. Benjamina Vogla z muzyką na żywo.

Wyjątkowym dopełnieniem wystawy będzie pejzaż dźwiękowy – utwór Pawła Mykietyna Parafraza, skomponowany w 2018 roku na zamówienie Instytutu Chopina, przeznaczony na wszystkie prezentowane instrumenty. Projekt ekspozycji przygotował renomowany scenograf – Boris Kudlička.

Wystawa będzie czynna od 18 marca do 8 kwietnia 2018 w godzinach 11-19:30 oraz podczas spektakli.