Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

141 projektów uzyskało dofinansowanie na kwotę całkowitą 2 596, 2 mln zł (w tym 1 854,05 mln zł dofinansowania środków unijnych) w ramach VIII osi priorytetowej Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Najwięcej dofinansowanych projektów dotyczy instytucji kultury, kościołów oraz szkół i uczelni artystycznych. Dofinansowane projekty obejmą siatką inwestycji cały kraj.

Podsumowanie procedury konkursowej

W związku z zakończeniem pięciu naborów konkursowych (prowadzonychw latach 2016-2017) dotyczących dofinansowania projektów w ramach VIII osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (3 nabory dla regionów słabiej rozwiniętych i 2 nabory dla Mazowsza), MKiDN rozdzieliło 1 854 mln zł środków unijnych. W ramach wszystkich naborów złożono 369 projektów na kwotę całkowitą 6 006,3 mln zł, w tym 4 320 mln zł dofinansowania UE z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR).

Nabory, które wstępnie planowane były do realizacji w latach 2016-2019,  przeprowadzone zostały w latach 2016-2017. Przyspieszenie wydatkowania środków wynikało z realizacji wytycznych przyjętych przez Rząd RP w lutym 2016 r. w "Planie działań na rzecz zwiększenia efektywności i przyspieszenia realizacji programów Umowy Partnerstwa 2014 -2020" - celem Planu jest zapewnienie takiej realizacji programów współfinansowanych ze środków europejskich na lata 2014-2020, która zagwarantuje pełne wykorzystanie dostępnej dla Polski alokacji w sposób trwale przekładający się na rozwój społeczno-gospodarczy kraju.

Najwięcej wniosków zostało złożonych przez instytucje kultury – 168, szkoły i uczelnie artystyczne – 83 oraz kościoły (w tym wyższe seminarium duchowne) – 75.

Największym zainteresowaniem wnioskodawców cieszyło się poddziałanie dedykowane renowacji i konserwacji zabytków – 217, 83 wnioski dotyczyły niezabytkowej infrastruktury kultury, a w 69 przypadkach, zakupu sprzętu i wyposażenia.

Najwięcej projektów złożyli wnioskodawcy z województwa małopolskiego (56), województwa mazowieckiego (46), dolnośląskiego (37), wielkopolskiego (31) najmniej z województwa zachodniopomorskiego (11), warmińsko-mazurskiego i podlaskiego (9).

Chociaż VIII oś priorytetowa dedykowana była głównie narodowym i współprowadzonym instytucjom kultury, archiwom państwowym, szkołom i uczelniom artystycznym oraz zabytkom z Listy UNESCO i Pomników Historii, na zasadzie wyjątku do konkursu dopuszczone były projekty wpisane na listy Kontraktów Terytorialnych.  W ramach wszystkich 5 naborów, na 369 złożonych projektów, 96 pochodziło z list Kontraktów Terytorialnych. Co istotne, najwięcej z nich zostało złożonych w ramach IV i V naboru - nabory te zostały poprzedzone procesem aktualizacji list Kontraktów Terytorialnych we wszystkich 16 województwach, co zaowocowało złożeniem 79 projektów właśnie z list Kontraktów Terytorialnych (na 198 wszystkich złożonych w IV i V naborze).

Rozstrzygnięcia konkursów

Spośród 369 złożonych wniosków dofinansowanie uzyskało 141 projektów (w tym 6 projektów z tzw. procedury odwoławczej), na kwotę całkowitą 2 596, 2 mln zł, w tym 1 854,05 mln zł dofinansowania z EFRR. Średnia wartość dofinansowanych inwestycji wynosi 18,5 mln zł. Najwięcej dofinansowanych projektów dotyczy instytucji kultury (77, tj. praktycznie 55 % dofinansowanych inwestycji), kościołów (33, tj. 23 % dofinansowanych inwestycji) oraz szkół i uczelni artystycznych (24, tj. prawie 17 %  dofinansowanych inwestycji).

Dofinansowane projekty obejmą siatką inwestycji cały kraj. Najwięcej realizowanych będzie na Mazowszu (23) – należy jednak zaznaczyć, że Mazowsze dysponowało osobną pulą środków. W pozostałych województwach, najwięcej projektów będzie realizowanych w Małopolsce (20) oraz w woj. wielkopolskim (11), dolnośląskim (11), a także kujawsko – pomorskim, łódzkim (po 10). Warto podkreślić też, że kilka projektów partnerskich realizowanych będzie na terenie kilku województw, choć projekty w niniejszej analizie przypisane są jedynie do województwa właściwego dla partnera wiodącego (lidera projektu). Przykładem jest m.in projekt dotyczący konserwacji zabytkowych drewnianych cerkwi Prawosławnej Diecezji Lubelsko – Chełmskiej realizowany na terenie Lubelszczyzny, Małopolski i Podlasia.

Analizując liczbę dofinansowanych projektów w stosunku do projektów złożonych, największy wskaźnik sukcesu zanotowano w województwie warmińsko – mazurskim, łódzkim, kujawsko – pomorskim i śląskim oraz mazowieckim (które miało dedykowane nabory). Z kolei niski wynik w lubuskim jest rezultatem tego, że niewielu beneficjentów z tego województwa złożyło projekty i tylko jeden spośród nich uzyskał dofinansowanie.

Spośród 111 inwestycji dotyczących infrastruktury zabytkowej i niezabytkowej, 45 projektów jest wpisanych na listę Kontraktów Terytorialnych. Niemniej jednak należy podkreślić tu, że  IV i V nabór były dedykowane projektom pochodzącym z Kontraktów Terytorialnych – w efekcie tych dwóch ostatnich naborów, na 42 inwestycje dotyczące zabytków i infrastruktury nie zabytkowej wybrane do dofinansowania, aż 35 to projekty z list Kontraktów Terytorialnych (83% inwestycji).

Najwięcej dofinansowań związanych z ochroną zabytków

Najwięcej dofinansowanych projektów dedykowanych jest ochronie zabytków - 82, na które przeznaczono 1 303,3 mln zł z EFRR. Dofinansowanych inwestycji dotyczących prac związanych z infrastrukturą niezabytkową - 29 projektów, na które przeznaczono 315,9 mln zł z EFRR  oraz zakupem wyposażenia - 30 projektów, na które przeznaczono 234,7 mln zł z EFRR.

W obecnej perspektywie finansowej największą grupą projektów, które otrzymały dofinansowanie są projekty poświęcone ochronie zabytków - wśród nich znajdują się tak ważne obiekty, jak te znajdujące się na Liście UNESCO (17) lub Liście obiektów uznanych przez Prezydenta RP za Pomniki Historii (69). Projekty realizowane są przez takie instytucje jak Zamek Królewski na Wawelu, Kopalnia Soli w Bochnia czy Kościół Pokoju w Świdnicy. Ponadto realizowane projekty znajdują się w obrębie obszarów wpisanych na Listę UNESCO (okolice Traktu Królewskiego czy Starego Miasta w Warszawie, ale również starego Miasta w Toruniu, dla którego w roku 2017 roku mija 20 lat odkąd został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO).  Warto wspomnieć też o takich projektach jak renowacja Bazyliki w Pelplinie czy Klasztoru OO. Paulinów na Jasnej Górze. Z drugiej strony, uznanie zyskały projekty zlokalizowane w mniejszych miejscowościach, takich jak Grodzisk Mazowiecki czy Karolin.

Dzięki realizacji projektów z zakresu ochrony zabytków, renowacji i ochronie zostaną poddane siedziby wszystkich królewskich rezydencji, tj. Zamku Królewskiego na Wawelu i Warszawie, a także Pałacu w Wilanowie i Muzeum Łazienki Królewskie. Warto zauważyć, że obiekty te stanowią główne atrakcje turystyczne nie tylko dla licznych zwiedzających z Polski, ale także z zagranicy. W związku z tym, poprawa ich funkcjonalności wpłynie na zwiększenie liczby zwiedzających. Należy zaznaczyć również, że projekty dotyczące zabytków prowadzą nie tylko do ich renowacji i odnowy, ale także do powstania nowej przestrzeni do prowadzenia działalności kulturalnej oraz utworzenia nowej oferty kulturalno-edukacyjnej, w tym dla osób z niepełnosprawnościami oraz z środowisk wykluczonych.

Realizowane projekty z zakresu infrastruktury kultury (ale także renowacji) oraz zakupu nowoczesnego sprzętu pozwolą na stworzenie nowej ciekawej oferty kulturalnej wielu instytucjom kultury (muzom, bibliotekom, teatrom, ośrodkom kultury). Warto także podkreślić, że w ramach przeprowadzanych naborów, dofinansowanie otrzymały publiczne uczelnie wyższe (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie i Gdańsku, Akademia Teatralna oraz Uniwersytet Muzyczny w Warszawie, ale także Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu) oraz szkoły artystyczne – na przykład: Szkoła Muzyczna w Warszawie, w Łodzi, w Giżycku, z Torunia czy Nowego Targu.

Na koniec warto podkreślić, że wiele dofinansowanych projektów stanowi kontynuację czy uzupełnienie (np. poprzez zakup sprzętu) projektów realizowanych w ramach XI Priorytetu PO IiŚ na lata 2007-13 (np. projekty zakupu sprzętu i wyposażenia w Europejskim Centrum Muzyki w Lusławicach, w Narodowej Orkiestrze Polskiego Radia w Katowicach) czy w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych (np. projekt EC-1 w Łodzi).