Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

- Aktywność Polski na forum międzynarodowym UNESCO znacznie wzrosła. Organizacja 41 sesji UNESCO w Krakowie, wpis 15 obiektu na listę Światowego Dziedzictwa, Memorandum z Wanssee i Rekomendacja Warszawska – są tego dowodem. Ale niematerialne dziedzictwo Polski w wymiarze międzynardowym nie było dotąd zagospodarowane. Dlatego nasz pierwszy wpis Szopek Krakowskich, wspaniełej, żywej i pięknej tradycji na Światową Listę Niematerialnego Dziedzictwa UNESCO – to powód do radości i dumy! - skomentowałą wpis wiceminister Magdalena Gawin.

Szopkarstwo krakowskie jest ściśle związane z Krakowem, wpisanym w 1978 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Twórcami szopek są przede wszystkim osoby zamieszkałe w Krakowie i jego okolicach, którzy swoją wiedzę, doświadczenie i pasję przekazują z pokolenia na pokolenie. Przynależność do regionalnej tradycji zapewnia im poczucie tożsamości. Współcześnie szopki charakteryzują się nagromadzeniem zminiaturyzowanych elementów zabytkowej architektury Krakowa, które są fantazyjnie przetworzone i połączone. Szopki są nie tylko precyzyjnie zaprojektowane i bogato udekorowane, ale także zelektryfikowane i zmechanizowane, co dodatkowo wzmacnia efekt końcowy oraz  uatrakcyjnia ich konstrukcje. Za pomocą figurek prezentowane są sceny związane z życiem miasta, ale także Polski i świata, nawiązujące do wydarzeń historycznych, kulturalnych i społecznych.

Grupę twórców szopek łączy uczestnictwo w konkursie na najpiękniejszą szopkę krakowską, który odbywa się każdego roku w pierwszy czwartek grudnia pod patronatem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Obecnie rdzeń tej grupy stanowi około 40 osób, choć w konkursie co roku bierze udział od 140 do 180 chętnych. To właśnie oni podtrzymują tradycję pielęgnowaną od pokoleń i dbają o jej rodzinny przekaz, a także upowszechniają wiedzę o szopkarstwie poprzez publikacje książek i artykułów, udzielanie wywiadów. Szopkarze dążą do zainteresowania swoją tradycją nowych pokoleń, prowadząc liczne prelekcje i warsztaty dla różnych grup wiekowych, jak również dla osób z dysfunkcjami.

Reprezentatywna Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości

Lista reprezentatywna jest wykazem praktyk i zjawisk z całego świata, które pomagają ukazać różnorodność dziedzictwa niematerialnego i podnieść świadomość na temat jego znaczenia. Wpisów na Listę dokonuje Międzyrządowy Komitet ds. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego podczas corocznych obrad. Wnioski oceniane są pod kątem zgodności z kryteriami wpisu opracowanymi przez UNESCO na mocy standardów Konwencji.

Od 2012 roku Lista obejmuje 366 wpisów. Niematerialne dziedzictwo kulturowe oznacza praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności – jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową – które wspólnoty, grupy i w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia im poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności.

Podczas 13. sesji Międzyrządowego Komitetu ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości szopkarzy reprezentowali depozystariusze: Marek Markowski oraz Dariusz Czyż, a także Marzena Krawczyk z córką Emilią. Po podjęciu przez Komitet decyzji o wpisaniu szopkarstwa na Listę UNESCO reprezentacja szopkarzy krakowskich wręczyła Przewodniczącemu Komitetu Panu Prithvirajsing Roopun, Ministrowi Sztuki i Kultury Republiki Mauritius, szopkę autorstwa Marzeny Krawczyk jako dar dla mieszkańców Mauritiusa.