Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Wiceminister Gawin przekazała certyfikaty przedstawicielom szopkarzy krakowskich oraz Pełnomocnikowi Prezydenta Krakowa ds. Kultury Robertowi Piaskowskiemu i Zastępcy Dyrektora Muzeum Historycznego Miasta Krakowa Adamowi Świerzowi. W uroczystości uczestniczyli także m.in. prof. Sławomir Ratajski – Sekretarz Generalny Polskiego Komitetu ds. UNESCO, ambasador Krystyna Żurek z Departamentu Narodów Zjednoczonych i Praw Człowieka w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i dr hab. Katarzyna Smyk – Przewodnicząca Rady ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego,

Szopkarstwo krakowskie zostało wpisane – jako pierwsze z Polski – na listę UNESCO – Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości w grudniu 2018 r. podczas ostatniej sesji Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Port Louis na Mauritiusie. Wniosek i film dołączony do wniosku zostały ocenione bardzo wysoko przez Ciało Ewaluacyjne, jako przykład stałego dialogu z depozytariuszami i zagwarantowania udziału depozytariuszy w procesie pisania wniosku i planu ochrony zjawiska.

Wpis szopkarstwa krakowskiego na listę UNESCO to niezwykle ważny, ale nie jedyny sukces Polski na forum międzynarodowym – w latach 2013-2017 nasz kraj był członkiem Komitetu Światowego Dziedzictwa, następnie w czerwcu 2018 r. został wybrany na 4-letnią kadencję do Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, a w grudniu 2018 r. – podczas 13. sesji na Mauritiusie – Polska została wybrana na wiceprzewodniczącego Biura 14. sesji, która odbędzie w Bogocie w Kolumbii w 2019 r.

W bieżącym roku Polska wraz z Białorusią złożyła do UNESCO wspólny wniosek o wpisanie „Kultury bartniczej” na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości, a także wystąpiła o rozszerzenie wpisu „Sokolnictwo – żywe dziedzictwo ludzkości”.

 

Szopkarstwo – rys historyczny

Zwyczaj budowania szopek w okresie świąt Bożego Narodzenia wywodzi się tradycji  szopek świątecznych oraz jasełek, niegdyś wystawianych w kościołach w okresie świąt Bożego Narodzenia.

Pierwsze szopki powstały w połowie XIX w. Tworzyli je cieśle, murarze z podkrakowskich okolic. Było to dla nich dodatkowe zajęcie w czasie martwego sezonu budowlanego. W okresie świąt chodzili ze swymi szopkami po domach. Szopkarstwo krakowskie jest tradycją, przekazywaną z pokolenia na pokolenie  od XIX wieku.

Od 1937 roku – z przerwą na lata II wojny światowej – co roku w grudniu odbywa się konkurs, podczas którego prezentowane są szopki. Przynoszone są one na Rynek Główny w Krakowie i ustawiane u stóp pomnika Adama Mickiewicza. Od 1946 roku organizatorem konkursu jest Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Wspólnotę krakowskich szopkarzy tworzą członkowie o silnym poczuciu jedności i tożsamości lokalnej.

Do środowiska szopkarzy należą przedstawiciele czterech pokoleń, dla których coroczny konkurs na najpiękniejszą szopkę krakowską jest zwieńczeniem kilkumiesięcznych przygotowań i pracy. Wśród kilkudziesięciu czynnych szopkarzy szczególną rolę w środowisku pełnią twórcy, którzy od pokoleń podtrzymują tradycję i dbają o jej rodzinny przekaz.

 

Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego

Na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego znajdują się obecnie 32 elementy. Lista jest sukcesywnie rozbudowywana – co roku przybywają nowe wpisy. Obok Krajowej Listy Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego istnieje Krajowy Rejestr Dobrych Praktyk w Ochronie Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Obecnie jest na nim jeden element – Sejmiki Wiejskich Zespołów Teatralnych i ogólnopolski ruch wiejskich amatorskich zespołów teatralnych, który został wpisany na listę w 2018 r.