Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), będąca organizacją wyspecjalizowaną ONZ, zajęła się, przy początkowej współpracy ze strony Rady Europy, problematyką walki z dopingiem w sporcie, przygotowując projekt Międzynarodowej konwencji o zwalczaniu dopingu w sporcie. Pierwotny tekst Konwencji opracowywany został podczas dwóch międzyrządowych sesji ekspertów do spraw wstępnego szkicu międzynarodowej Konwencji, które odbyły się w styczniu i w maju 2004 roku w siedzibie UNESCO. Ustalono, iż ostateczne ukształtowanie treści przyszłej Konwencji powinno nastąpić podczas trzeciej sesji międzyrządowej ekspertów, która odbyła się w styczniu 2005 roku. Opracowany w ten sposób szkic końcowy Konwencji został zaprezentowany i przyjęty w dniu 19 października 2005 roku na Konferencji Generalnej UNESCO podczas jej 33. sesji, głosami 191 państw członkowskich. Konwencja weszła w życie 1 lutego 2007 roku.

Konwencja miała stanowić panaceum na wszelkie problemy, zwłaszcza natury prawnej, związane z funkcjonowaniem dotychczas obowiązującej regulacji antydopingowej. Miał to być dokument, który wprowadzając bezpośrednio zharmonizowane i zunifikowane standardy Światowego Kodeksu Antydopingowego, pozbawiony będzie wad tego ostatniego. Konwencja bowiem, jako umowa międzynarodowa, posiada w przeciwieństwie do Kodeksu walor prawa powszechnie obowiązującego. Jednak idea, by Kodeks stanowił załącznik do Konwencji i był jej integralną częścią, czy nawet został inkorporowany do treści Konwencji i przez to mógł być bezpośrednio stosowany w poszczególnych państwach, nie została zrealizowana. Do Konwencji w formie aneksów dołączono jedynie „Listę zabronionych substancji i metod" oraz „Standardy przyznawania wyłączeń dla celów terapeutycznych". Kodeks został do Konwencji dołączony jedynie w formie dodatku, który na mocy postanowień samej Konwencji ma jedynie charakter informacyjny i nie stanowi jej integralnej części (art. 4 ust. 2), a przez to nie tworzy dla państw żadnych zobowiązań w sferze prawa międzynarodowego. Konwencja jednak bezpośrednio i pośrednio wspiera założenia Kodeksu, ustanawiając dla państw zobowiązania w obszarze jego obowiązywania. W celu skoordynowania walki z dopingiem w sporcie na szczeblu krajowym i międzynarodowym Konwencja zobowiązuje państwa do przestrzegania zasad Kodeksu jako podstawy działań, służących realizacji jej założeń (art. 4 ust. 1).

Międzynarodowa konwencja o zwalczaniu dopingu w sporcie zobowiązuje państwa-strony do podjęcia określonych działań na szczeblu krajowym (część II Konwencji) oraz w zakresie współpracy międzynarodowej (część III). Na polu działań krajowych państwa odpowiadają między innymi za ograniczenie dostępności i stosowania w sporcie substancji i metod zabronionych oraz usprawnienie kontroli antydopingowych. W tym celu będą one podejmować starania w zakresie zwalczania nielegalnego handlu substancjami i metodami zabronionymi na rzecz sportowców oraz kontroli ich produkcji, przepływu, importu, dystrybucji, sprzedaży. Państwa zobowiązują się także do podjęcia określonych kroków w stosunku do personelu pomocniczego sportowców, w przypadku naruszenia przez nich przepisów antydopingowych. Konwencja w zakresie współpracy międzynarodowej nakłada na państwa obowiązek wspierania misji walki z dopingiem, realizowanej przez Światową Agencję Antydopingową oraz konstytuuje szereg zobowiązań w przedmiocie współpracy przy kontrolach antydopingowych. Ponadto ustanawia ona tzw. Fundusz dobrowolny, czyli Fundusz przeznaczony na wyeliminowanie dopingu ze sportu. Środki Funduszu obejmują między innymi wkłady wnoszone przez państwa-strony, darowizny lub zapisy, dokonywane przez określone podmioty.

Konwencja nie traci z pola widzenia także istotnej kwestii zapobiegania praktykom dopingowym. Nakłada bowiem na państwa liczne obowiązki w zakresie edukacji i szkolenia (część IV), które mają służyć realizacji funkcji prewencyjnej. Konwencja zawiera także odpowiednie zapisy, dotyczące badań naukowych (część V).

Monitorowaniem przestrzegania Konwencji (część VI) zajmuje się Konferencja Stron, stanowiąca jej suwerenny organ. Status doradczy przy Konferencji otrzymała Światowa Agencja Antydopingowa, a status obserwatora Międzynarodowy Komitet Olimpijski, Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski, Rada Europy oraz Międzynarodowy Komitet Wychowania Fizycznego i Sportu. Ten ostatni katalog ma charakter otwarty. Konwencja określa szczegółowo zakres obowiązków Konferencji, sposób komunikacji między państwami-stronami a Konferencją oraz jej strukturę organizacyjną, a także tryb zmiany Konwencji i jej załączników.

Źródło: Piechota R., Sport w polityce organizacji międzynarodowych [w:] Balcerzak M., Jasudowicz T. (red.), Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jana Białocerkiewicza, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 2009, s. 669-693.

Ratyfikacja Konwencji przez Polskę

Dnia 9 listopada 2006 r. Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej podjęła uchwałę o przedłożeniu Międzynarodowej konwencji o zwalczaniu dopingu w sporcie do ratyfikacji Prezydentowi RP, który dokument ratyfikacyjny, stwierdzający przystąpienie Polski do ww. Konwencji, podpisał w dniu 28 grudnia 2006 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych przekazało do Ambasady RP w Paryżu ów dokument ratyfikacyjny, który zgodnie z art. 36 Konwencji został następnie złożony Sekretarzowi Generalnemu UNESCO.

Dnia 17 stycznia 2007 roku Sekretariat UNESCO w Paryżu potwierdził otrzymanie polskiego dokumentu ratyfikacyjnego. Zgodnie z art. 37 Konwencji, weszła ona w życie w stosunku do Polski 1 marca 2007 r. (pierwszego dnia następnego miesiąca po upływie jednego pełnego miesiąca od daty złożenia dokumentu ratyfikacyjnego). Rzeczpospolita Polska jest zatem związana postanowieniami Konwencji od 1 marca 2007 r.

Konwencja została przekazana przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Prezydentowi RP, który zarządził jej publikację w Dzienniku Ustaw (Dz.U. z dnia 8 sierpnia 2007 r., Nr 142, poz. 999).