Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu - Archiwum

Żegnamy dziś symbolicznie jednego z najwybitniejszych żołnierzy podziemia antykomunistycznego na Lubelszczyźnie – kpt. Romana Szumskiego vel Szczura. Był żołnierzem niezłomnym, ponieważ poświęcił całe swoje życie służbie wojskowej, służbie Ojczyźnie. Najpierw służył w 23. Pułku Piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim, później w Centralnej Szkole Korpusu Ochrony Pogranicza w Ossowcu. W 1932 r. dostał przydział do 8. batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza w Stołpcach. Następnie służył w 52. Pułku Piechoty w Złoczowie. Wojenny szlak bojowy rozpoczął się w Zamościu, gdzie związał się z tworzącą się wówczas Służbą Zwycięstwu Polski, później ze Związkiem Walki Zbrojnej, by na koniec, jako żołnierz Armii Krajowej, walczyć z niemieckim, a potem sowieckim okupantem. Po 1944 roku, będąc dowódcą Placówki AK-DSZ-WiN, wsławił się akcjami uwalniania aresztowanych przez NKWD żołnierzy polskiego podziemia. Najsłynniejszą z nich była akcja odwetowa przeprowadzona w dniu 8 maja 1946 r. na więzienie w Zamościu, podczas której porucznik Roman Szczur na czele 12 żołnierzy WiN uwolnił ponad 300 więźniów – wspominał w liście skierowanym do uczestników uroczystości prof. Piotr Gliński, wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu.

Kpt. Roman Szumski vel Szczur pseudonim „Halina”, „Nadzieja”, „Urszula” został aresztowany w marcu 1949 r. i następnie zgładzony jako żołnierz podziemia antykomunistycznego we wrześniu tego samego roku we Wrocławskim Więzieniu przy ul. Kleczkowskiej. 23 stycznia 1950 r. Jego zwłoki wrzucono do dołów na wrocławskim cmentarzu Osobowickim, gdzie zostały odnalezione w 2011 r. przez zespół archeologów IPN-u, pracujących pod kierunkiem prof. Krzysztofa Szwagrzyka.

Uroczystość pogrzebowa odbyła się dziś w Krypcie II Inspektoriatu Zamojskiego AK w Bazylice św. Antoniego przy Klasztorze Ojców Bernardynów w Radecznicy. List prof. Piotra Glińskiego, wicepremiera, ministra kultury, dziedzictwa narodowego i sportu skierowany z tej okazji do uczestników uroczystości odczytał Kacper Sakowicz, szef gabinetu politycznego w MKiDNS.

Miejscem spoczynku doczesnych szczątków bohatera lubelskiego podziemia antykomunistycznego nie przypadkiem stanie się Klasztor Ojców Bernardynów. Zakonnicy w trakcie II wojny światowej, a później w czasie komunistycznego terroru ofiarnie wspierali działalność podziemia niepodległościowego.

Uroczystości pogrzebowe porucznika Romana Szczura współorganizowały IPN Oddział Lublin, Światowy Związek Żołnierzy AK Okręg Zamość przy zaangażowaniu i pomocy Ojców Bernardynów oraz służb mundurowych województwa lubelskiego.