Zakończył się projekt renowacji 10 drewnianych kościołów regionu Wielkopolski
17.12.2020
Przy dziesięciu zabytkowych kościołach drewnianych Archidiecezji Poznańskiej zakończono prace konserwatorskie, restauratorskie oraz budowlane. To efekt projektu, który dzięki decyzji wicepremiera, ministra kultury Piotra Glińskiego o przyznaniu dofinansowania ze środków z Unii Europejskiej, został zrealizowany w ramach VIII osi priorytetowej „Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury” Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020. Jego całkowity budżet wyniósł 12 mln zł.
Drewniane kościoły Wielkopolski charakteryzują się niepowtarzalnymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi, niezwykłą ikonografią, bogatym wyposażeniem wnętrza, co czyni z nich perłę sakralnej architektury drewnianej, ukrytą nierzadko w mało znanych zakątkach województwa wielkopolskiego.
W ramach projektu przeprowadzono prace renowacyjno-konserwatorskie w 10 świątyniach, nadając wiekowym wnętrzom nowy blask, a cenne zabytki architektury odzyskały atrakcyjny wygląd. Dzięki podjętym działaniom, w zabytkowych świątyniach można podziwiać m.in. odnowione ołtarze, chrzcielnice, polichromie figuralno-ornamentalne o tematyce biblijnej, figury czy malowidła. Odnowione świątynie będą ważnymi punktami kulturalnymi i edukacyjnymi na mapie Polski.
Projektem zostały objęte następujące kościoły:
- Kościół parafialny pw. Św. Katarzyny w Bagrowie
- Kościół cmentarny pw. Św. Krzyża w Buku
- Kościół parafialny pw. Św. Michała Archanioła w Domachowie
- Kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła w Jezierzycach Kościelnych
- Kościół parafialny pw. Św. Katarzyny i Niepokalanego Serca Maryi w Łękach Wielkich
- Kościół parafialny pw. Św. Wawrzyńca w Łomnicy
- Kościół parafialny pw. Św. Wawrzyńca w Mącznikach
- Kościół parafialny pw. Św. Krzyża w Obornikach
- Kościół parafialny pw. Św. Mikołaja w Słopanowie
- Kościół parafialny pw. Św. Klemensa w Zakrzewie
Zrealizowane w ramach projektu działania miały na celu również udostępnienie obiektów osobom niepełnosprawnym. W tym celu przy każdym z kościołów została zamontowana makieta tyflograficzna wykonana z brązu przez poznańskiego rzeźbiarza Romana Kosmalę. Na makietach w formie płaskorzeźby prezentowana jest fasada obiektu, w sposób atrakcyjny artystycznie, ale przede wszystkim czytelny zarówno dla osób niewidzących, jak i niedowidzących.
W ramach projektu wykonano też usługę scanningu 3D, dzięki czemu udało się uzyskać bardzo szczegółowy model 3D kościoła św. Michała Archanioła w Domachowie, a także przeprowadzić jego inwentaryzację. Dokumentacja w formie elektronicznej zostanie przekazana do archiwum Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz będzie przechowywana w Archidiecezji Poznańskiej jako cenny zasób inwentaryzacyjny.
Najważniejsze odkrycia
Podczas prac konserwatorskich dokonano także niebywałych odkryć w kościołach pw. św. Michała Archanioła w Domachowie, pw. Świętego Krzyża w Obornikach Wielkopolskich a także kościele pw. św. Wawrzyńca w Mącznikach.
W trakcie prac konserwatorskich w kościele pw. św., Wawrzyńca w Mącznikach spod wtórnych warstw malarskich i ornamentów na płycinach korpusu ambony oraz na płycinach balustrady schodków wyłoniły się przedstawienia Świętych. W kościele w Obornikach Wielkopolskich, pod kaninowym antepedium odnaleziono obraz „Pięć ran Chrystusa” malowany olejno na płótnie. W centrum obrazu ukazano veraikon w otoczeniu przedstawień symbolizujących pięć ran Chrystusa, wokół tego przedstawienia w chmurze obłoków namalowano główki anielskie. Obraz ten jest najprawdopodobniej świadectwem działalności w kościele pw. Św. Krzyża w Obornikach bractwa Pięciorańskiego. Prace konserwatorskie przy tym obrazie w większości współfinansował Wielkopolski Wojewódzkim Konserwator Zabytków.
To nie jedyne odkrycia podczas realizacji projektu. Najważniejszego dokonano w kościele pw. św. Michała Archanioła w Domachowie. W trakcie prac w 2018 r. w kościele odkryto gotycką belkę tęczową oraz fragmenty pochodzącej z XVI w. polichromii figuralno-ornamentalnych (XVI w.) na zrębie oraz elementach konstrukcji słupowo-ryglowej we wnętrzu kościoła. Malowidła, przedstawiające m.in. postaci z Nowego i Starego Testamentu, rycerzy, siedmiogłowego smoka czy Ostatnią Wieczerzę, były ukryte pod zabytkowymi deskami i przez ponad 250 lat nikt nie wiedział o ich istnieniu. Odkrycie to pozwoliło doprecyzować rok oddania świątyni do użytku. Domachowski kościół, co zostało udowodnione dzięki przeprowadzonym badaniom dendrochronologicznym, liczy ponad 650 lat, a nie, jak przypuszczano do tej pory, 450, i jest najstarszym znanym na świecie drewnianym kościołem o budowie zrębowej.
Wzmocnienie potencjału kulturalnego zabytkowych obiektów
Od 2021 r. w wyremontowanych kościołach będzie realizowany program kulturalno-edukacyjny „Opowieści Korników”, w ramach którego każda z parafii oferować będzie bezpłatne wydarzenia min. koncerty, opowieści, spotkania, warsztaty, przez które przyczynić się będzie dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego oraz do działań poszerzających świadomość społeczności na temat kulturowego dziedzictwa mniejszości narodowych i religijnych z regionu Wielkopolski.
W ramach projektu powstała strona internetowa www.drewanianekoscioly.pl, na której można znaleźć szersze informacje zabytkowych obiektach.
Projekt pn.: „Renowacja zabytkowych obiektów sakralnej architektury drewnianej regionu Wielkopolski – etap II” dzięki decyzji ministra kultury i dziedzictwa narodowego jest współfinansowany ze Środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Osi priorytetowej VIII Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury, Działanie 8.1. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.
Realizację Projektu wsparły też Powiat Obornicki, Gmina Oborniki, Gmina Zbąszyń, Gmina Krobia, Powiat Gostyński a także Parafianie i Darczyńcy Parafii.
